.
Chống
khủng bố, Pháp dự kiến đẩy mạnh trục xuất người nước ngoài nguy hiểm : Giải
pháp khả thi ?
Thùy Dương - RFI
Đăng ngày: 27/10/2023 - 14:37
Ngày
13/10/2023, một giáo viên tại Arras, một thành phố nhỏ ở vùng Pas-de-Calais, miền
bắc Pháp, đã thiệt mạng và 3 người khác bị thương do bị một thanh niên Hồi giáo
cực đoan người gốc Kavkaz tấn công bằng dao ngay trước trường học. Chính
phủ Pháp sau đó đã nâng báo động khủng bố lên mức cao nhất, triển khai 7.000
lính thuộc lực lượng Sentinelle tuần tra chống khủng bố để tăng cường an ninh.
Tổng thống Pháp, Emmanuel Macron (giữa) cùng bộ trưởng Nội Vụ Gerald
Darmanin (trái), bộ trưởng Giáo Dục Gabriel Attal, trả lời báo chí sau khi thăm
trường trung học Arras nơi xảy ra vụ sát hại một thầy giáo, ngày 13/10/2023. AP
- Ludovic Marin
Bộ trưởng Nội Vụ Pháp Gerald Darmanin hôm thứ
Bảy 14/10/2023 đề nghị giải pháp « trục xuất có hệ thống mọi người
nước ngoài bị các cơ quan tình báo xem là nguy hiểm ». Để đối phó
với nguy cơ khủng bố từ Hồi giáo cực đoan, chính phủ Pháp liên tục thông báo về
chủ trương đẩy mạnh việc tước thẻ cư trú, trục xuất những người nước ngoài bị
các cơ quan an ninh xếp vào diện nguy hiểm, nhất là những người có tư tưởng cực
đoan về tôn giáo, có thể gây hại cho an ninh quốc gia.
Quyết tâm của chính quyền
Đích thân tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã
yêu cầu các tỉnh trưởng xem xét, rà soát hồ sơ những người cực đoan đủ điều kiện
để bị trục xuất khỏi Pháp, bảo đảm rằng không « bỏ sót » bất
cứ trường hợp nào, đồng thời thúc đẩy các thủ tục trục xuất. Một cố vấn của điện
Elysée cho AFP biết, theo yêu cầu của tổng thống Macron, bộ trưởng Nội Vụ
Gérald Darmanin phải đặc biệt chú ý đến việc trục xuất các thanh niên đến từ
vùng Kavkaz của Nga trong độ tuổi 16-25.
Không phải vô cớ mà chính phủ Pháp lưu ý nhiều
đến nhóm đối tượng này. Theo vị cố vấn của điện Elysée, chính quyền biết rõ là
nhóm người này có « một mối liên hệ đặc biệt với bạo lực »,
« các hình thức cực đoan hóa rất mạnh », « và một nền văn hóa Hồi
giáo rất cực đoan ». Điều thường được nhắc đến là trong cả hai vụ
sát hại thầy giáo Samuel Paty, cách nay 3 năm, và thầy giáo Dominique Bernard
hôm 13/10, thủ phạm đều là người có xuất xứ từ vùng Kavkaz.
Bộ trưởng Nội Vụ Pháp Gérard Darmanin lần này
tỏ ra rất cứng rắn, kiên quyết, kể cả là phải đối mặt với Tòa án nhân quyền
châu Âu, bởi theo ông, điều quan trọng hơn là bảo vệ được người dân Pháp. Câu hỏi
đặt ra là chủ trương của chính phủ Pháp về trục xuất liệu có khả thi hay
không ? Đây vốn là một chủ đề bị xem là « gót chân Achille
trong chính sách nhập cư của Pháp », bởi bất chấp các tuyên bố cứng
rắn dưới thời nhiều tổng thống, ngoài các tranh cãi, đấu đá về chính trị, việc
trục xuất người nước ngoài tại Pháp vẫn bị xem là rất khó thực hiện, cả về thủ
tục pháp lý và lý do nhân đạo.
Trên đài RFI Pháp ngữ ngày 17/10/2023, nhà báo
điều tra độc lập Vincent Nouzille, tác giả cuốn sách « Mặt
trái của quyền lực - Điều tra về sự chệch hướng của bộ Nội Vụ và cảnh
sát » (NXB Flammarion, 2023) nêu lên vài ý kiến :
« Tôi xin kể lại chuyện về những người Chechnya
bị Pháp trục xuất : Từ sau vụ giết hại nhà giáo Samuel Paty cho đến khi nổ
ra cuộc chiến Ukraina hồi tháng 02/2022, có vài chục người đã bị trục xuất.
Nhưng không thể trục xuất người như thế về bất cứ nước nào. Thứ nhất là cần có
giấy phép lãnh sự để quốc gia nơi chúng ta muốn trục xuất họ đồng ý tiếp nhận,
điều này rất hiếm khi xảy ra, đặc biệt là ở Pháp. Họ có lệnh bắt buộc rời khỏi
lãnh thổ Pháp nhưng không phải lúc nào cũng có thể thi hành lệnh đó, nhất là vì
các nước Algerie, Maroc, Tunisie, Nga hoặc nhiều quốc gia khác từ chối tiếp nhận
lại người nước họ.
Ngoài ra cũng cần cân nhắc một điều thứ hai :
Đó là ngay cả khi họ là người nguy hiểm tại Pháp, thì việc gửi trả họ về một nước,
chẳng hạn, gửi trả về Nga những người chống đối Putin hay chống nhà độc tài
Chechnya Khadirov, theo thỏa thuận đạt được giữa hai bên, thì những người này bị
chuyển thẳng vào nhà tù ở Nga, họ bị tra tấn, một số đã chết. Có một cuộc điều
tra tư pháp đã được mở ở Pháp về việc đưa những người này đến chỗ chết.
Như vậy là dù chúng ta có thể xem việc đã thoát khỏi
những người Hồi giáo cực đoan là điều tốt, nhưng thứ nhất, họ có thực sự là Hồi
giáo cực đoan, thứ hai là dẫu sao thì cũng có những khái niệm về luật pháp quốc
tế cần « được áp dụng ». Dẫu sao chúng ta cũng vẫn có Hiến pháp,
chúng ta vẫn có Nhà nước pháp quyền, chúng ta vẫn có những công ước quốc tế cần
phải tôn trọng.
Nếu chúng ta xóa bỏ quy chế tị nạn đối với những người
nước ngoài đó và gửi trả họ trở lại những quốc gia mà về cơ bản là họ có nguy
cơ bị kết án tử hình và bị tra tấn, thì đó là một vấn đề. Tôi không nói rằng
chúng ta không nên cố gắng đàm phán về một số vấn đề nhất định, nhưng như hiện
này thì gửi trả người về đất nước của Putin, tôi không biết liệu đó có phải là
một tính toán đúng hay không ».
Những ràng buộc pháp lý từ ngay tại Pháp
Quả thực, có rất nhiều rào cản pháp lý.
Chẳng hạn, không thể trục xuất những người chưa đến 18 tuổi, những người trưởng
thành là người nước ngoài nhập cư vào Pháp trước tuổi 13 và sinh sống liên tục ở
Pháp từ đó đến nay, trừ khi người này bị kết án vì có hành xử, theo Serge
Slama, giáo sư luật công tại Đại học Grenoble Alpes, được Le Figaro trích dẫn
ngày 16/10, « có tính chất gây tổn hại đến những lợi ích cơ bản của Nhà
nước, hoặc có liên quan đến các hoạt động có tính chất khủng bố, hoặc cấu thành
các hành vi khiêu khích rõ ràng và có chủ ý phân biệt đối xử, gây thù hận hoặc
bạo lực » …
Để khắc phục những hạn chế như trên, bộ trưởng
Nội Vụ Pháp ngay tối 13/10 trên đài TF1 đã nói đến dự luật sửa đổi luật Nhập cư
để có thể « thẳng tay » trục xuất những người nước
ngoài « không tôn trọng các quy định của Pháp », « không tôn
trọng các giá trị của nền Cộng Hòa », tạo thành « mối
nguy lớn » cho nước Pháp, « kể cả khi họ bắt
đầu đến Pháp sinh sống từ năm 2-3 tuổi » chứ không chỉ những ai bị
kết án hình sự mới bị nhắm tới. Dự thảo luật Nhập cư mới bắt đầu được
thảo luận tại Thượng Viện từ ngày 06/11/2023 và các phiên thảo luận tại Hạ Viện
cũng được đẩy sớm lên, bắt đầu từ đầu tháng 12/2023 để muộn nhất là đến cuối
tháng 12 sẽ được thông qua, thay vì đợi đến tháng 01/2024 như dự kiến ban đầu.
Trong cuộc họp báo ngày 14/10, bộ trưởng Tư
Pháp Éric Dupond-Moretti phát biểu : « Hiện nay, chúng
tôi có thể trục xuất ra khỏi lãnh thổ quốc gia những ai bị cáo buộc khủng bố nếu
phớt lờ điều vẫn được gọi là bảo vệ trật tự công ở Pháp. Nếu một người đến
lãnh thổ quốc gia Pháp trước tuổi 13, hoặc nếu họ kết hôn ngay tại lãnh thổ
Pháp với một người Pháp, hay nếu họ có con cái sinh ra ở Pháp, thì họ được hưởng
những điều khoản bảo vệ đã được nêu rất rõ trong bộ luật của Pháp, theo đó họ
không thể bị trục xuất, trừ khi họ xâm hại đến các lợi ích cơ bản của quốc gia,
trong đó có tội khủng bố.
Trong dự luật mới, chúng tôi dự trù xóa bỏ những điều
khoản bảo vệ này đối với những ai phạm tội hoặc không tôn trọng các giá trị của
nền Cộng Hòa. Chẳng hạn tất cả những ai đến lãnh thổ quốc gia Pháp trước
tuổi 13, hay kết hôn tại Pháp với người Pháp, hay đã sinh con tại Pháp, nếu họ
buôn lậu chất gây nghiện, hay tấn công một cảnh sát, hay nếu bị cáo buộc bạo lực
trong gia đình (chứ không cần là phải bị kết án), thì luật mới sẽ cho phép tước
biện pháp bảo vệ nói trên để có thể trục xuất họ ».
Theo Le Monde, đạo luật bảo vệ người nước
ngoài tại Pháp cũng cấm trục xuất họ đến nơi mà « tính mạng hay tự
do của họ bị đe dọa ».
Rào cản từ bên ngoài
Nhìn rộng ra châu Âu, theo luật hiện hành của
Liên Hiệp Châu Âu, các thành viên không được phép gửi trả di dân về những nước
mà chính quyền thường tra tấn các nhà đối lập chính trị hay người thiểu số về
tôn giáo, hoặc họ có nguy cơ bị đối xử vô nhân đạo. BFMTV ngày 15/10 trích dẫn
Camille Escuillié, một luật sư về quyền của người nước ngoài và quyền tị nạn,
theo đó những nước thường được nhắc đến là Nga, Sudan, Afghanistan, Yemen.
Pháp đã hai lần bị Tòa án nhân quyền châu Âu
phạt vì trục xuất người Chechnya, nhưng đây chỉ là án phạt tiền, không mang
tính ràng buộc hình sự. AFP ngày 18/10/2023 cho biết cánh hữu « đề
nghị cải cách Hiến Pháp để cho phép nước Pháp không tuân thủ luật pháp quốc tế
về các vấn đề di dân, nhân danh lợi ích quốc gia ».
Tuy nhiên, những vướng mắc pháp lý không phải
chỉ liên quan đến nước Pháp hay Liên Âu. Có thể nói là chính quyền Pháp không
thể toàn quyền đơn phương thực hiện việc trục xuất. Chẳng hạn, đối với một người
nước ngoài không có hộ chiếu của nước nguyên quán, chính quyền Pháp cần có được
một loại « giấy thông hành » do cơ quan lãnh sự nước
nguyên quán của đương sự cấp thì mới có thể gửi trả người về nước đó. Vấn đề nằm
ở chỗ một số nước đang có khủng hoảng ngoại giao với Pháp sẽ từ chối cấp giấy
phép đó.
Đơn cử là trường hợp Algerie hồi cuối năm
2021. Theo tiết lộ từ bộ Nội Vụ, được trang mạng điều tra độc lập Mediapart và
Street Press, trích dẫn, Alger đã yêu cầu các lãnh sự quán ở Pháp không cấp bất
cứ giấy thông hành lãnh sự nào cho phía Pháp, cản trở việc Paris trục xuất người
Algerie. Trong bài viết đăng trên báo Le Figaro ngày 23/10, François-Henri
Briard, luật sư tại Tham Chính Viện và Tòa phá án cho biết Algerie chỉ cấp 22
giấy thông hành cho phép Pháp trục xuất người Algerie trong khi có tới hàng ngàn
người Algerie bị Pháp ra lệnh rời khỏi Pháp. Ngoài Algerie thì các nước Bắc Phi
Maroc, Tunisie cũng thiếu thiện chí hợp tác với Pháp về vấn đề này, đôi khi vì
các lý do chính trị.
Một điều kiện khác là phải có chuyến bay thẳng
nối Pháp với nước đó. Nếu phải nối chuyến bay thì thủ tục sẽ rất phức tạp, sẽ
phải xin visa quá cảnh ở một nước thứ ba, không chỉ cho người bị trục xuất mà cả
phái đoàn áp giải. Ngày 16/10, Le Monde cho biết vào ngày 11/10, Tòa phúc thẩm
Paris đã buộc phải trả tự do cho một người Nga vì cơ quan chịu trách nhiệm tổ
chức chuyến bay trục xuất người này từ Pháp đến Nga đã không tìm được giải
pháp, kể cả là chuyến bay quá cảnh tại một nước thứ ba.
Không phải cứ muốn là được ! Dù chính phủ
Pháp đang rất quyết tâm trong việc đẩy mạnh khả năng trục xuất người nước ngoài
nguy hiểm, nhưng trong bối cảnh hiện nay, rào cản pháp lý từ nhiều phía là
không ít và cũng không dễ được khắc phục.
-----------------------------
Các nội dung liên quan
TẠP CHÍ XÃ HỘI
Pháp
: Nhập cư có phải là nguồn căn của khủng bố ?
PHÁP - KHỦNG BỐ
Sau
vụ sát hại giáo viên ở Arras, Pháp nâng báo động khủng bố lên mức cao nhất
PHÁP - KHỦNG BỐ - NHẬP CƯ
No comments:
Post a Comment