Bốn Phương: TIMELINE : LỊCH SỬ LUẬT AN NINH MẠNG VIỆT NAM (Trọng Phụng / Luật Khoa)

Monday, 24 July 2023

TIMELINE : LỊCH SỬ LUẬT AN NINH MẠNG VIỆT NAM (Trọng Phụng / Luật Khoa)

Timeline: Lịch sử Luật An ninh mạng Việt Nam

Jul 20, 2023 11:01 AM

https://www.luatkhoa .com/2023/07/timeline-lich-su-luat-an-ninh-mang-viet-nam/

Việt Nam gấp rút hoàn thiện hệ thống pháp luật về an ninh mạng, bất chấp nhiều luồng ý kiến phản biện. Và dự kiến vẫn chưa dừng lại.

https://www.luatkhoa.com/content/images/size/w2000/format/webp/2023/07/ANM-1.jpg

Đồ họa: Tùy Phong/ Luật Khoa.

Ngày 29/7/2016, Quốc hội Việt Nam ra Nghị quyết số 22/2016/QH14 về Điều chỉnh chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2016 và Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2017. Trong đó, Luật An ninh mạng là một trong sáu dự án (tại kỳ họp thứ tư) được trình Quốc hội cho ý kiến. [1]

Tháng 11/2016, Dự thảo Luật An ninh mạng bắt đầu được xây dựng theo nghị quyết của Quốc hội Việt Nam. Thành viên Ban soạn thảo bao gồm các bộ: Công an, Thông tin và Truyền thông, Quốc phòng, Kế hoạch và Đầu tư, Công thương, v.v. [2]

Tháng 6/2017, Bộ Công an tổ chức lấy ý kiến hoàn thiện Dự thảo Luật An ninh mạng để trình Chính phủ và Quốc hội. [3]

Ngày 29/5/2018, TS. Nguyễn Sỹ Dũng – nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội nêu ý kiến, cho rằng yêu cầu “địa phương hóa” dữ liệu chung của người dùng trong Dự thảo Luật An ninh mạng là không thực tế và thiếu tính khả thi. [4]

Ngày 31/5/2018, nhiều chuyên gia đánh giá, Dự thảo Luật An ninh mạng đang được trình Quốc hội còn nhiều khái niệm thiếu cụ thể, không rõ ràng. Trong đó, khái niệm trọng tâm nhất liên quan đến đối tượng điều chỉnh và chịu tác động của luật là “hệ thống thông tin quan trọng về an ninh quốc gia” chỉ chung chung chứ chưa cụ thể. [5]

Ngày 7/6/2018, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) kêu gọi chính quyền Việt Nam “phủ quyết bộ Luật An ninh mạng”. [6]

Cũng trong ngày này, hàng ngàn người Việt ký tên phản đối Luật An ninh mạng. Trên trang Change.org có ít nhất hai thỉnh nguyện thư cùng nội dung phản đối dự luật này, tính đến tối ngày 07/6 đã thu hút 11.000 lượt ký tên. [7]

Ngày 8/6/2018, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam ra thông báo: Hoa Kỳ và Canada thúc giục Việt Nam hoãn cuộc bỏ phiếu dự luật này để đảm bảo phù hợp với các chuẩn mực quốc tế. [8]

Ngày 9/6/2018, tổ chức Ân xá Quốc tế viết một loạt thư ngỏ cho giám đốc điều hành của các công ty Apple, Facebook, Google, Microsoft và Samsung kêu gọi những công ty này “thách thức” Luật An ninh mạng, và “cho chính phủ Việt Nam biết sẽ không thực hiện bất kỳ yêu cầu, hoặc chỉ thị nào vi phạm những quyền cơ bản của con người”. [9]

Sáng 10/6/2018, hàng nghìn người ở nhiều tỉnh/ thành đổ ra đường biểu tình phản đối Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt (gọi tắt là Luật Đặc khu) và Luật An ninh mạng được Chính phủ trình Quốc hội trong kỳ họp đang diễn ra ở Hà Nội. [10]

Cùng ngày, trả lời báo Công an nhân dân, Thiếu tướng Nguyễn Minh Đức - Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội, cho rằng: Dự luật An ninh mạng không cản trở Việt Nam thực hiện các cam kết quốc tế. [11]

Đêm 11/6/2018, hai tờ báo đi đầu trong việc loan tin và phản đối Dự luật An ninh mạng là Luật Khoa tạp chí (luatkhoa.org) và The Vietnamese (thevietnamese.org) bị tấn công từ chối dịch vụ (DDoS). [12] Cuộc tấn công này kéo dài khoảng một tuần, khiến hai website gần như bị tê liệt.

Ngày 12/6/2018, Quốc hội Việt Nam thông qua Luật An ninh mạng với 423 trong tổng số 466 đại biểu có mặt tán thành (tỷ lệ 86,86%); 15 đại biểu không tán thành; 28 đại biểu không biểu quyết. [13]

Cùng ngày, trang Change.org đăng tải một bản kiến nghị kêu gọi chủ tịch nước không ký lệnh công bố Luật An ninh mạng vì lý do xâm phạm quyền riêng tư, quyền bí mật thư tín; cản trở quyền tự do ngôn luận; tước đi quyền tự do internet của công dân. Bản kiến nghị thu hút hàng chục nghìn lượt ký tên. [14]

Tổ chức Ân xá Quốc tế (AI) cũng lập tức ra thông cáo báo chí, trích phát biểu của bà Clare Algar – Giám đốc điều hành toàn cầu, bày tỏ quan ngại về nguy cơ gây hậu quả tàn hại cho tự do ngôn luận ở Việt Nam. [15]

Ngày 14/6/2018, tổ chức Phóng viên Không biên giới (RSF) có trụ sở tại Pháp nhận định, Luật An ninh mạng được Quốc hội thông ngày 12/6 là bản sao từ Luật An ninh mạng có hiệu lực tại Trung Quốc từ tháng 6/2017. Đại diện RSF phụ trách văn phòng châu Á – Thái Bình Dương đánh giá đây là công cụ củng cố quyền kiểm soát của chính phủ đối với việc tiếp cận thông tin, và kêu gọi Việt Nam bãi bỏ Luật An ninh mạng. [16]

Ngày 15/6/2018, trả lời báo chí, Trung tướng Hoàng Phước Thuận – Cục trưởng Cục An ninh mạng (Bộ Công an) cho biết, không có chuyện cơ quan chức năng sẽ theo dõi, giám sát tất cả các tài khoản trên mạng xã hội mà trái lại chưa bao giờ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân được bảo vệ nhiều như tại Luật An ninh mạng. [17]

Ngày 25/6/2018, Chủ tịch nước Trần Đại Quang ký lệnh Công bố Luật An ninh mạng. [18]

Ngày 6/7/2018, một lá thư của người dùng Việt Nam do Luật Khoa tạp chí khởi xướng đã được gửi tới trụ sở của Facebook tại California (Hoa Kỳ) đề nghị Facebook trả lời rõ ràng về chính sách của họ đối với Việt Nam. [19]

Ngày 8/7/2018, nhiều cộng đồng Công giáo tại miền Trung Việt Nam xuống đường biểu tình ôn hòa phản đối Luật An ninh mạng. [20]

Ngày 17/7/2018, trang Change.org đăng tải bản kiến nghị Quốc hội hoãn thi hành Luật An ninh mạng để sửa đổi. Bản kiến nghị ký tên nhiều tổ chức dân sự ở Việt Nam. [21]

Tháng 8/2018, trên cơ sở sáp nhập từ Cục An ninh mạng (thuộc Tổng cục An ninh) và Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (thuộc Tổng cục Cảnh sát), Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao được thành lập. Thiếu tướng Nguyễn Minh Chính được bổ nhiệm giữ chức cục trưởng cục này. [22]

Ngày 5/9/2018, tại phiên điều trần ở Ủy ban Tình báo của Thượng viện Mỹ, bà Sheryl Sandberg – Giám đốc điều hành (COO) Meta, công ty mẹ của Facebook cho biết, Facebook không có máy chủ ở Việt Nam, trừ những ngoại lệ ít ỏi. Bà khẳng định không bao giờ cung cấp thông tin cho chính phủ Việt Nam, bao gồm cả thông tin về chính trị. [23] [24]

Ngày 7/9/2018, Bộ Công an ban hành Quyết định số 5117/QĐ-BCA thành lập Ban soạn thảo, Tổ biên tập xây dựng các nghị định của Chính phủ hướng dẫn thi hành Luật An ninh mạng. [25]

Tháng 10/2018, Bộ Công an công bố toàn văn dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật An ninh mạng trên Cổng thông tin điện tử để lấy ý kiến đóng góp của nhân dân. [26]

Ngày 13/12/2018, tờ The Financial Times có bài viết đưa tin Facebook, Google cùng các tập đoàn công nghệ khác thúc giục Việt Nam hủy bỏ yêu cầu buộc các tập đoàn phải lưu trữ dữ liệu ở trong nước. [27]

Ngày 21/12/2018, phái đoàn Liên minh châu Âu (EU) tại Việt Nam nêu quan ngại về Luật An ninh mạng với chính phủ Việt Nam. [28]

Ngày 1/1/2019: Luật An ninh mạng bắt đầu có hiệu lực. [29]

Ngày 15/8/2022, Chính phủ ban hành Nghị định số 53/2022/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật An ninh mạng. Trong đó, quy định các công ty nước ngoài sẽ phải tuân thủ yêu cầu kiểm duyệt và cung cấp dữ liệu người dùng cho chính phủ Việt Nam khi xảy ra tình trạng vi phạm pháp luật về an ninh mạng, nếu không, bộ trưởng Bộ Công an sẽ có quyền yêu cầu các công ty này lưu dữ liệu và mở văn phòng ở Việt Nam.

Nghị định trên có hiệu lực từ ngày 01/10/2022. [30]

Ngày 15/11/2022, báo Nhân Dân – Cơ quan Trung ương của Đảng Cộng sản Việt Nam, có bài viết nhận định, Luật An ninh mạng, Luật An toàn thông tin mạng, Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước và Bộ luật Hình sự năm 2015 đã hợp thành hệ thống pháp luật tương đối hoàn chỉnh về an ninh mạng, cung cấp cơ sở pháp lý giúp lực lượng chức năng thực thi nhiệm vụ trên không gian mạng. [31]

Ngày 17/4/2023, Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị định số 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân. [32]

Ngày 8/5/2023, Thứ trưởng Bộ Thông tin – Truyền thông Nguyễn Thanh Lâm cho hay, cuối năm 2023, Bộ này sẽ tham mưu trình Chính phủ ban hành thêm một nghị định. Trong đó, yêu cầu tất cả chủ tài khoản mạng xã hội Facebook, TikTok, v.v sẽ phải xác thực danh tính. [33]

Ngày 19/6/2023, tờ Washington Post đưa tin, mạng xã hội Facebook đã và đang lưu hành một danh sách nội bộ gồm các quan chức “bất khả xâm phạm” của Đảng Cộng sản Việt Nam. Điều này có thể được hiểu là những nội dung chỉ trích các quan chức này bị cấm trên Facebook. [34]

Ngày 17/7/2023, Bộ Thông tin và Truyền thông công bố Dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 72/2013/NĐ-CP về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng và Nghị định 27/2018/NĐ-CP sửa đổi bổ sung Nghị định 72/2013/NĐ-CP để lấy ý kiến nhân dân. [35]

Nhiều nội dung mới được bổ sung tại dự thảo này. Trong đó, bổ sung quy định xác thực tài khoản người dùng mạng xã hội qua số điện thoại di động tại Việt Nam; đồng thời có thể tạm khóa hoặc khóa vĩnh viễn tài khoản mạng xã hội, trang/ nhóm cộng đồng, kênh nội dung vi phạm, v.v. [36]

-----------------

Chú thích

1. thuvienphapluat.vn. (2016). Nghị quyết 22/2016/QH14 điều chỉnh Chương trình xây dựng luật pháp lệnh 2016 2017. Thuvienphapluat.vn. https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Nghi-quyet-22-2016-QH14-dieu-chinh-Chuong-trinh-xay-dung-luat-phap-lenh-2016-2017-319364.aspx

2. Viết Tuân. (2018, June 15). Cục trưởng An ninh mạng: Không có việc theo dõi tài khoản mạng xã hội. Vnexpress.net; VnExpress. https://vnexpress.net/cuc-truong-an-ninh-mang-khong-co-viec-theo-doi-tai-khoan-mang-xa-hoi-3764144.html

3. Xuân Ân. (2017, June 17). Lấy ý kiến sớm hoàn thiện dự thảo Luật An ninh mạng. Báo Điện Tử Tiền Phong; Báo điện tử Tiền Phong. https://tienphong.vn/lay-y-kien-som-hoan-thien-du-thao-luat-an-ninh-mang-post958547.tpo

4. Luật An ninh mạng: “Địa phương hóa” dữ liệu là không thực tế. (2018, May 28). VOV.VN. https://vov.vn/cong-nghe/luat-an-ninh-mang-dia-phuong-hoa-du-lieu-la-khong-thuc-te-767671.vov

5. Dự án Luật An ninh mạng: Nhiều khái niệm thiếu cụ thể, không rõ ràng. (2018, May 30). VOV.VN. https://vov.vn/cong-nghe/du-an-luat-an-ninh-mang-nhieu-khai-niem-thieu-cu-the-khong-ro-rang-768532.vov

6. https://www.facebook.com/bbcnews. (2018, June 8). HRW: “Hãy phủ quyết dự Luật An ninh mạng” - BBC News Tiếng Việt. BBC News Tiếng Việt; BBC News Tiếng Việt. https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-44410774

7. Người Việt. (2018, June 8). Hàng ngàn người Việt Nam ký tên phản đối “Luật An Ninh Mạng.” Nguoi Viet Online. https://www.nguoi-viet.com/viet-nam/hang-ngan-nguoi-viet-nam-ky-ten-phan-doi-luat-ninh-mang/

8. vnmission. (2018, June 8). Tuyên bố của Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam. Đại Sứ Quán và Tổng Lãnh Sự Quán Hoa Kỳ Tại Việt Nam. https://vn.usembassy.gov/vi/pr08062018/

9. https://www.facebook.com/bbcnews. (2018, June 12). Ứng xử với Internet như với tự do báo chí. BBC News Tiếng Việt; BBC News Tiếng Việt. https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-44449357

10. Công an đàn áp biểu tình phản đối luật Đặc khu và An ninh mạng. (2018). Radio Free Asia. https://www.rfa.org/vietnamese/news/vietnamnews/thousands-take-to-street-protesting-china-and-cyber-security-law-06102018070147.html

11. Dự luật An ninh mạng không cản trở VN thực hiện các cam kết quốc tế. (2018, June 10). VOV.VN. https://vov.vn/chinh-tri/quoc-hoi/du-luat-an-ninh-mang-khong-can-tro-vn-thuc-hien-cac-cam-ket-quoc-te-772677.vov

12. DDOS against luatkhoa.org and thevietnamese.org – Qurium Media Foundation. (2018). Qurium.org. https://www.qurium.org/alerts/ddos-against-luatkhoa-org-and-thevietnamese-org/

13. Bảo Hà. (2018, June 12). Quốc hội thông qua Luật An ninh mạng với hơn 86% đại biểu tán thành. Vnexpress.net; VnExpress. https://vnexpress.net/quoc-hoi-thong-qua-luat-an-ninh-mang-voi-hon-86-dai-bieu-tan-thanh-3762314.html

14. Sign the Petition. (2018). Change.org. https://www.change.org/p/ki%E1%BA%BFn-ngh%E1%BB%8B-ch%E1%BB%A7-t%E1%BB%8Bch-n%C6%B0%E1%BB%9Bc-kh%C3%B4ng-k%C3%BD-l%E1%BB%87nh-c%C3%B4ng-b%E1%BB%91-lu%E1%BA%ADt-an-ninh-m%E1%BA%A1ng

15. https://www.facebook.com/bbcnews. (2018, June 12). Ứng xử với Internet như với tự do báo chí. BBC News Tiếng Việt; BBC News Tiếng Việt. https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-44449357

16. RSF calls for repeal of Vietnam’s new cybersecurity law. (2018, June 14). Rsf.org. https://rsf.org/en/rsf-calls-repeal-vietnam-s-new-cybersecurity-law

17. Viết Tuân. (2018, June 15). Cục trưởng An ninh mạng: Không có việc theo dõi tài khoản mạng xã hội. Vnexpress.net; VnExpress. https://vnexpress.net/cuc-truong-an-ninh-mang-khong-co-viec-theo-doi-tai-khoan-mang-xa-hoi-3764144.html

18. thuvienphapluat.vn. (2018). Lệnh công bố Luật An ninh mạng 2018. Thuvienphapluat.vn. https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Cong-nghe-thong-tin/Lenh-cong-bo-Luat-An-ninh-mang-2018-388593.aspx

19. Sign the Petition. (2018). Change.org. https://www.change.org/p/%C4%91%E1%BB%81-ngh%E1%BB%8B-facebook-tr%E1%BA%A3-l%E1%BB%9Di-v%E1%BB%81-lu%E1%BA%ADt-an-ninh-m%E1%BA%A1ng-vi%E1%BB%87t-nam-b99e5c13-b003-4b65-ac71-ffa7ecb601a0

20. https://www.facebook.com/bbcnews. (2018, July 9). Giáo xứ miền Trung phản đối luật An ninh mạng - BBC News Tiếng Việt. BBC News Tiếng Việt; BBC News Tiếng Việt. https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-44764970

21. Sign the Petition. (2018). Change.org. https://www.change.org/p/ki%E1%BA%BFn-ngh%E1%BB%8B-qu%E1%BB%91c-h%E1%BB%99i-ho%C3%A3n-thi-h%C3%A0nh-lu%E1%BA%ADt-an-ninh-m%E1%BA%A1ng-%C4%91%E1%BB%83-s%E1%BB%ADa-%C4%91%E1%BB%95i-ee43d4b0-ed98-464f-824f-0f2ee997f973

22. Bổ nhiệm Cục trưởng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng CNC. (2018, August 14). VOV.VN. https://vov.vn/nhan-su/bo-nhiem-cuc-truong-an-ninh-mang-va-phong-chong-toi-pham-su-dung-cnc-800233.vov

23. Trịnh Hữu Long. (2018, September 14). Cuối cùng, Facebook cũng nói về Việt Nam | Luật Khoa tạp chí. Luật Khoa Tạp Chí; Luật Khoa tạp chí. https://www.luatkhoa.com/2018/09/cuoi-cung-facebook-cung-noi-ve-viet-nam/

24. News, N. (2018). Watch Live: Social Media Executives Testify At House Hearing | NBC News [YouTube Video]. In YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=rZ31ugWyH8g&t=3761s

25. Bộ Công an. (2023). Bộ Công an họp Ban soạn thảo, Tổ biên tập xây dựng các văn bản hướng dẫn thi hành Luật An ninh mạng. Bocongan.gov.vn. https://mps.gov.vn/

26. Bộ Công an. (2023). Dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật An ninh mạng. Bocongan.gov.vn. http://mps.gov.vn/

27. Reed, J. (2018, December 13). Google and Facebook push back on Vietnam’s sweeping cyber law. @FinancialTimes; Financial Times. https://www.ft.com/content/2c1e4640-fe78-11e8-aebf-99e208d3e521

28. GẶP GỠ VỚI CHÍNH PHỦ VIỆT NAM VỀ LUẬT... - European Union in Vietnam. (2016). Facebook.com. https://www.facebook.com/EUandVietnam/posts/2075962812446868

29. Xem [13]

30. tin, T. (2022). Nghị định số 53/2022/NĐ-CP của Chính phủ: Quy định chi tiết một số điều của Luật An ninh mạng. Chinhphu.vn. https://vanban.chinhphu.vn/?pageid=27160&docid=206381

31. Bảo vệ an ninh mạng vì lợi ích quốc gia và cộng đồng. (2016). Nhandan.vn. https://special.nhandan.vn/baove_anninhmang/index.html#group-section-VAI-TRO-CUA-HE-THONG-PHAP-LUAT-mwtuSWTmLu

32. thuvienphapluat.vn. (2023). Nghị định 13/2023/NĐ-CP bảo vệ dữ liệu cá nhân mới nhất. Thuvienphapluat.vn. https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Cong-nghe-thong-tin/Nghi-dinh-13-2023-ND-CP-bao-ve-du-lieu-ca-nhan-465185.aspx

33. Lê Hiệp. (2023, May 8). Tất cả chủ tài khoản mạng xã hội Facebook, TikTok… sẽ phải xác thực danh tính. Thanhnien.vn; https://thanhnien.vn. https://thanhnien.vn/tat-ca-chu-tai-khoan-mang-xa-hoi-facebook-tiktok-se-phai-xac-thuc-danh-tinh-185230508154407045.htm

34. Tan, R. (2023, June 19). Facebook helped bring free speech to Vietnam. Now it’s helping stifle it. Washington Post; The Washington Post. https://www.washingtonpost.com/world/2023/06/19/facebook-meta-vietnam-government-censorship/

35. Lấy ý kiến Nhân dân về Dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 72/2013/NĐ-CP về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng. (2013). Abei.gov.vn. https://abei.gov.vn/gop-y-du-thao-vbqppl/lay-y-kien-nhan-dan-ve-du-thao-nghi-dinh-thay-the-nghi-dinh-so-722013nd-cp-ve-quan-ly-cung-cap-su-dung-dich-vu-internet-va-thong-tin-tren-mang/10811

36. Nam Anh. (2023, July 17). Có thể tạm khóa hoặc khóa vĩnh viễn tài khoản mạng xã hội, trang cộng đồng, nhóm cộng đồng, kênh nội dung ... Nhịp Sống Kinh Tế Việt Nam & Thế Giới. https://vneconomy.vn/co-the-tam-khoa-hoac-khoa-vinh-vien-tai-khoan-mang-xa-hoi-trang-cong-dong-nhom-cong-dong-kenh-noi-dung-vi-pham.htm

-------------------------

“Việt Nam thời Pháp đô hộ”: 90 năm và những định mệnh lịch sử

An Nam

Nov 1, 2022

Hội thánh Đức Chúa Trời có thực sự nguy hiểm như chính quyền mô tả?

Văn Tâm

Jul 13, 2023

Tiềm năng kinh tế mới là yếu tố làm nên tính chiến lược của Tây Nguyên?

Nguyễn Quốc Tấn Trung

Jul 12, 2023

Luật Khoa 360: Barbie, BlackPink, và đường lưỡi bò

Luật Khoa tạp chí