Cuộc chiến đất hiếm giữa Mỹ và
Trung Quốc
Yifan Yu | Nikkei Asia
Gia Linh, biên dịch
https://nghiencuuquocte.org/2023/07/11/cuoc-chien-dat-hiem-giua-my-va-trung-quoc/
Hình : https://nghiencuuquocte.org/wp-content/uploads/2023/07/Mountain-Pass-768x430.jpg
Ở vùng sa mạc phía Nam California, một mỏ lộ
thiên rộng lớn đã trở thành chiến trường trong cuộc đấu tranh toàn cầu để giành
ưu thế vượt trội về công nghiệp.
Những chiếc xe tải khổng lồ màu vàng vận chuyển
quặng từ mỏ đất hiếm Mountain Pass, mỏ đất hiếm từng có một thời gian đóng cửa. Sự hồi sinh đã diễn ra với
cú hích là tinh thần yêu nước đang lên tại Mỹ.
Các bản can hình quốc kỳ Mỹ được trang trí
trên đồng phục của công nhân khu mỏ. Những khối tinh thể quặng đất hiếm màu cam
lưu niệm được tặng cho du khách có dòng chữ “Made in U.S.A” trên chứng nhận bảo
hành. Một tuyên bố trên trang web của MP Materials, chủ sở hữu của mỏ, có nội
dung: “Sứ mệnh của chúng
tôi là khôi phục toàn bộ chuỗi cung ứng đất hiếm cho Hợp chủng quốc Hoa Kỳ”.
Sự hồi sinh của khu mỏ đất hiếm này là sản phẩm
của cả tham vọng chính trị và thương mại. Mountain Pass đang đem lại các tài
nguyên thiết yếu cho các ngành công nghiệp chiến lược, từ thiết bị quân sự đến
các thiết bị cung cấp năng lượng cho cuộc cách mạng công nghệ xanh.
Chính phủ Mỹ đã hỗ trợ để
hồi sinh mỏ Mountain Pass, bao gồm cả tài trợ từ Bộ Quốc phòng. Đây là một phần trong kế hoạch của Washington nhằm xây dựng lại sự hiện
diện của Mỹ trên thị trường kim loại đã bị Trung Quốc lấy mất ưu thế từ nhiều
thập niên trước nhờ chi phí sản xuất thấp.
Kỷ nguyên mới ở Mountain Pass là sản phẩm của
James Litinsky và Michael Rosenthal, những nhà tài chính ở độ tuổi ngoài 40. Giờ
đây, họ đang thực hiện các thỏa thuận quốc tế để cung cấp cho các tập đoàn như
Sumitomo Corp. của Nhật Bản, khi cuộc đua toàn cầu về khả năng tự cung cấp đất
hiếm ngày càng gia tăng.
Ông Litinsky nói: “Hai nhà quản lý quỹ phòng hộ
tiếp quản một khu mỏ thì làm sao có vấn đề được, phải không? Nhưng tôi sẽ nói với
bạn rằng ngay từ ngày đầu tiên, chúng tôi đã có một tầm nhìn dài hạn. … Điều
này không bao giờ giống như, ‘Ồ, chúng tôi sẽ chỉ vận hành mỏ này trong vài
tháng’. Chúng tôi chưa bao giờ có tâm lý đó. Ngay từ đầu, chúng tôi đã nghĩ đến
mục tiêu xây dựng một công ty Mỹ vĩ đại”.
Tuy nhiên, câu chuyện của MP Materials cũng
nêu bật sự phức tạp của mối quan hệ Mỹ-Trung Quốc và sự phụ thuộc lẫn nhau vẫn
tồn tại bất chấp căng thẳng chính trị gia tăng. Khách hàng chính – và cổ đông lớn thứ tư của MP – là Shenghe Resources
Holding, một công ty khai thác và chế biến đất hiếm được nhà nước Trung Quốc hậu
thuẫn và được niêm yết ở Thượng Hải.
Tất cả những điều này làm cho sự hồi sinh của
mỏ MP ở Mojave trở thành một mô hình thu nhỏ của sự cạnh tranh kinh tế chủ đạo
của thế giới – và của cuộc chiến lớn hơn để cứu lấy hành tinh.
Subash Chandra, nhà phân tích năng lượng tại
ngân hàng đầu tư Benchmark Co có trụ sở tại New York, cho biết: “Đất hiếm và nhiều
loại khoáng sản khác là nền tảng của quá trình chuyển đổi xanh mà chúng ta đang
thấy ở Trung Quốc, Mỹ và mọi nơi. Và không có công ty nào ở Mỹ có thể so sánh với
MP Materials”.
Khoáng sản đất hiếm ngày càng trở thành động lực
thúc đẩy nền kinh tế thế giới, được sử dụng trong các thiết bị từ điện thoại
thông minh đến máy bay chiến đấu. Điều kỳ diệu của những kim loại sáng bóng
nhưng dễ bị xỉn màu này là chúng có thể tạo ra nam châm mạnh hơn nhiều lần so với
những loại nam châm truyền thống được tạo ra từ sắt. Nếu không có các nguyên tố
đất hiếm như neodymium, praseodymium và lanthanum mà MP Materials đang tập
trung khai thác, động cơ xe điện và ổ cứng máy tính sẽ không thể hoạt động.
Bất chấp tên gọi của chúng, hầu hết các loại đất
hiếm đều tương đối phong phú – mặc dù chúng không phải lúc nào cũng dễ khai
thác. Trữ lượng của chúng tồn tại trên khắp thế giới, từ Burundi đến Việt Nam.
Một số quốc gia hùng mạnh, chẳng hạn như Ấn Độ, có tài nguyên đất hiếm lớn
nhưng hầu như không khai thác vào năm ngoái.
Cho đến nay, Trung Quốc là nhà sản xuất đất hiếm
lớn nhất thế giới nhờ nỗ lực phát triển ngành công nghiệp này trong nhiều thập
niên. Năm 2022, Trung Quốc chiếm khoảng 70% sản lượng đất hiếm thế giới, theo Cục
Khảo sát Địa chất Mỹ. Trung Quốc cũng có trữ lượng oxit đất hiếm (REO) lớn nhất
thế giới, tổng cộng 44 triệu tấn, gấp đôi so với Việt Nam, Brazil hoặc Nga.
Câu chuyện về đất hiếm lặp lại câu chuyện về sản
xuất chip, lĩnh vực mà Washington cũng đang nỗ lực khôi phục lại vị trí đã mất.
Nhiệm vụ này thậm chí còn lớn hơn nếu xét đến việc Mỹ luôn duy trì năng lực
đáng kể trong thiết kế chip tiên tiến. Ngược lại, số liệu của Chính phủ Mỹ cho
thấy cho tới năm 2017 vẫn
không có sản xuất nguyên liệu đất hiếm trên đất Mỹ.
Trong năm 2022, Mountain Pass chiếm toàn bộ
14% thị phần của Mỹ về sản lượng đất hiếm thế giới. Quy mô vẫn còn tương đối
khiêm tốn: dự trữ đất hiếm của Mỹ chỉ tương đương khoảng hơn 5% của Trung Quốc.
Siêu cường châu Á này cũng vẫn chiếm ưu thế trong các khía cạnh khác của sản xuất
đất hiếm.
Washington hy vọng rằng một sự thay đổi triệt
để về chính sách sẽ thúc đẩy quá trình khôi phục sản xuất đất hiếm của Mỹ. Vào
năm 2021, Tổng thống Joe Biden đã ra lệnh cho các cơ quan chính phủ đánh sự vững
mạnh và an ninh của các chuỗi cung ứng quan trọng của quốc gia và chỉ ra những
điểm yếu. Họ nhận thấy rằng “việc phụ thuộc vào Trung Quốc về sản xuất nguyên
liệu thô và nam châm [đất hiếm]” là một lỗ hổng chiến lược quan trọng.
Biden đã cảnh báo người Mỹ vào năm ngoái về
“điều gì sẽ xảy ra khi chúng ta trở nên phụ thuộc vào các quốc gia khác” đối với
những nguyên liệu tối quan trọng như vậy.
Vai trò hàng đầu của mỏ
Mountain Pass trong việc thúc đẩy đất hiếm của Mỹ là giai đoạn mới nhất của một
lịch sử đầy sự kiện. Khu vực xung quanh mỏ trở
thành điểm bùng nổ lần đầu tiên vào những năm 1860 khi “một đám người thăm dò
tràn đến miền nam Nevada và đông nam California”, theo một tài liệu chính thức
của chính phủ. Họ đã tìm thấy đồng, chì, vàng, bạc và kẽm, trước khi việc sản
xuất bị đình trệ sau Thế chiến I.
Nơi này đã được mở cửa hoạt động lần thứ hai
sau Thế chiến II với việc phát hiện ra các oxit đất hiếm. Đặc biệt, sự hiện diện
của europium là rất kịp thời: Khả năng phát ra ánh sáng đỏ của kim loại này khiến
nó trở thành một thành phần quan trọng trong tivi màu. Khi thời đại truyền
thông trực quan bùng nổ trong cuộc sống, việc khai thác khoáng sản ở Mountain
Pass đã nuôi sống khu mỏ này.
Kết quả là mỏ Mountain
Pass trở thành nguồn cung cấp đất hiếm hàng đầu thế giới. Đến năm 1974, mỏ này
chiếm tới 78% sản lượng toàn cầu. Sau đó, vào giữa những năm 1980, Trung Quốc bắt
đầu đẩy mạnh sản xuất. Bắc Kinh đã dẫn trước Mỹ vào giữa những năm 1990.
Sự suy giảm của Mountain Pass tăng nhanh khi một
vụ tràn chất thải hóa học vào năm 2002 buộc mỏ này phải tạm thời đóng cửa. Sau
đó, mỏ tạm dừng khai thác quặng vì sự cạnh tranh từ Trung Quốc khiến mỏ không
có lãi. Mountain Pass đã khởi động lại toàn bộ hoạt động vào đầu những năm 2010
nhưng sớm phải hứng chịu một đòn chí mạng khác khi công ty mẹ, Molycorp, nộp đơn
xin phá sản. Có vẻ như giấc mơ về đất hiếm của Mỹ đã kết thúc.
Tham gia nhóm giải cứu Mountain Pass là hai nhà đầu tư sinh ra ở
Florida. Đó là Litinsky và Rosenthal. Khi họ ngồi trong các cuộc họp với các chủ nợ của Molycorp vào năm
2014, họ không nghĩ rằng đó là khởi đầu của một hành trình mà họ sẽ đổi bộ vest
và cà vạt của mình để khoác lên một bộ đồ công trường gồm mũ bảo hiểm bụi bặm,
áo bảo hộ phản quang và ủng bảo hộ. Litinsky, với vẻ ngoài quyết đoán, đang điều
hành quỹ phòng hộ của riêng mình, JHL Capital Group. Rosenthal, cao ráo và nhã
nhặn, đang phụ trách lĩnh vực ô tô toàn cầu và Trung Quốc tại công ty quản lý
tài sản QVT Financial ở New York.
Bộ đôi này lớn lên cùng nhau ở Fort
Lauderdale, đã giành chiến thắng trong cuộc chiến giành quyền kiểm soát hoạt động
của Mountain Pass bằng cách trả 20,5 triệu USD. Họ tập hợp một hội đồng quản trị
với chiến lược mạnh mẽ. Hội đồng bao gồm Maryanne
Lavan, trưởng ban pháp chế của Lockheed Martin, tập
đoàn công nghiệp quốc phòng Mỹ. Một thành viên khác là tướng không quân Mỹ đã
nghỉ hưu Richard Myers, cựu Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân. Ông Myers đã nói rằng
việc thiếu nguồn cung cấp đất hiếm bền vững và đáng tin cậy ở Bắc Mỹ là “một thất
bại lớn đối với an ninh kinh tế và quốc gia”.
Litinsky, Giám đốc điều hành của MP, cho biết ông luôn “rất lạc quan về tương
lai của đất hiếm, vì những lý do hiện rất rõ ràng”.
Mountain
Pass là một thế giới tách biệt với ánh đèn rực rỡ
của Las Vegas, cách xa lộ I-15 khoảng một giờ về phía đông bắc. Các đường băng
tải bỏ hoang và cabin gỉ sét được xây dựng bởi những người chủ trước đây là lời
nhắc nhở về những khó khăn khi vận hành một mỏ đất hiếm ở Mỹ. Một chiếc máy ủi
duy nhất đã làm việc ở hố duy nhất sâu khoảng 183 mét. Những đống đá vụn đỏ au
nằm chờ xe tải hạng nặng đến gom đưa vào máy nghiền. Sau đó, chúng sẽ được gửi
đến các cơ sở chế biến để biến chúng thành bột cô đặc và sau đó vận chuyển đến
Trung Quốc để tiếp tục xử lý.
“Không có nơi nào khác để làm việc đó”,
Litinsky lưu ý. “Đó là nơi nó được tinh chế”
Litinsky và Rosenthal lần đầu thuê một nhóm quản
lý cho Mountain Pass nhưng sau đó quyết định tự điều hành hoạt động. Litinsky
cho biết các ưu đãi cổ phần cho nhân viên và hồ sơ an toàn cho phép hoạt động
liên tục trong 3 năm đã giúp xoay chuyển tình thế của một mỏ từng không đem lại
lợi nhuận kinh tế. Năm 2022, doanh thu của công ty đã tăng 59%, lên 527,5 triệu
USD, trong khi thu nhập ròng tăng hơn gấp đôi, lên 289 triệu USD.
Tom
Schneberger, Giám đốc điều hành của USA Rare Earth, một
công ty khởi nghiệp sản xuất nam châm tiên tiến có trụ sở tại Oklahoma, cho biết:
“Bản thân đất hiếm rất phổ biến – chúng không hiếm đến thế. Nhưng điều khó khăn
là kết hợp công nghệ phù hợp, trích xuất và phân tách chúng, biến chúng thành
những sản phẩm có thể bán được và sử dụng được – và thực hiện điều đó một cách
hiệu quả”.
Giai đoạn thứ hai trong chiến lược của MP
Materials là xây dựng bộ máy để tách và tinh chế một số tinh quặng đất hiếm tại
Mountain Pass. Công ty cho biết sẽ đưa công suất xử lý mới vào sản xuất trong
quý 2/2023. Vào cuối tháng 6, hãng cho biết sẽ cung cấp thông tin cập nhật về
tiến độ khi công bố kết quả quý 2 vào tháng 8/2023.
Dự án giai đoạn ba của MP là xây dựng một nhà
máy sản xuất kim loại đất hiếm tinh chế và nam châm thành phẩm. Công ty đã động
thổ dự án ở Texas vào năm ngoái và dự kiến bắt đầu sản xuất vào cuối năm nay.
Chiến lược
của MP Materials cho thấy quy mô của nhiệm vụ cần thiết để Mỹ giành lại quyền
kiểm soát ngành công nghiệp đất hiếm. Thậm chí, điều quan trọng
hơn cả việc Trung Quốc chiếm phần lớn sản lượng thế giới là sự thống trị lớn
hơn của nước này trong chuỗi cung ứng. Theo báo cáo của Bộ Năng lượng Mỹ công bố
năm ngoái, Trung Quốc chiếm khoảng 89% công suất phân tách, 90% công suất tinh
luyện và 92% sản lượng nam châm toàn cầu.
Quyền lực gần như bá chủ này đã trở thành một
vũ khí mạnh mẽ trong kho vũ khí ngoại giao của Trung Quốc. Năm 2010, nước này tạm
thời cắt giảm xuất khẩu đất hiếm sang Nhật Bản sau khi căng thẳng gia tăng về
quần đảo Senkaku (Trung Quốc gọi là Điếu Ngư) do Tokyo quản lý nhưng Bắc Kinh
tuyên bố chủ quyền. Việc đình chỉ này đã báo động cho các công ty Nhật Bản và
kích hoạt nỗ lực của chính phủ nhằm giảm phụ thuộc vào nguồn cung cấp kim loại
của Trung Quốc.
Mối đe dọa về các hạn chế xuất khẩu đất hiếm lại
xuất hiện vào đỉnh điểm của cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung hồi năm 2019. Thời
báo Hoàn cầu, một tờ báo của nhà nước Trung Quốc, đã gọi sự phụ thuộc của Mỹ
vào khoáng sản là “con át chủ bài trong tay Trung Quốc”. Báo này đánh giá rằng
sự phụ thuộc có thể được sử dụng để gây áp lực với Mỹ khi đó.
Bắc Kinh gần đây đã tăng cường nỗ lực để duy
trì vị trí thống trị của mình trước các động thái nhằm vực dậy ngành công nghiệp
đất hiếm của Mỹ. Vào tháng 4/2023, các bộ thương mại và công nghệ của Trung Quốc
đã đề xuất lệnh cấm xuất khẩu một số công nghệ sản xuất nam châm đất hiếm.
Trung Quốc ngày
03/07/2023 cũng đã công bố hạn chế xuất khẩu gali và gecmani, hai nguyên tố rất
quan trọng để sản xuất chất bán dẫn và các thiết bị điện tử khác.
Trước động thái trên của Trung Quốc, Litinsky
của MP Materials tuyên bố không quá lo lắng về khả năng Trung Quốc hạn chế xuất
khẩu đất hiếm. Công ty của ông đã “cố tình tránh mua thiết bị và công nghệ lớn
từ Trung Quốc cho cơ sở ở Texas của chúng tôi vì lý do rõ ràng này”.
Mối quan hệ căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc
không phải là khó khăn duy nhất mà MP Materials phải đối mặt. Đầu tiên, các nhà
phân tích cảnh báo, việc mở rộng quy mô các công đoạn khác nhau của quá trình xử
lý đất hiếm và sản xuất nam châm sẽ là một thách thức kỹ thuật lớn.
Leslie
Liang, cố vấn cấp cao của Wood Mackenzie, một
công ty tư vấn tài nguyên liệu thiên nhiên và năng lượng toàn cầu, cho biết:
“Các kỹ thuật như khai thác phân đoạn đòi hỏi kinh nghiệm và thử nghiệm lâu
năm. Bất kỳ quá trình nào khác như quá trình kim loại hóa không thể được thiết
lập trong một sớm một chiều”.
Cạnh tranh về giá với
Trung Quốc là một bài toán hóc búa hơn nữa. Lương,
máy móc và giấy phép ở Mỹ đều có xu hướng đắt hơn. Theo Liang, ngành công nghiệp
đất hiếm của Trung Quốc cũng đã trở nên hiệu quả hơn trong những năm qua bằng
cách tự động hóa các dây chuyền tinh luyện và cải thiện quản lý vận hành.
Pat Wilson, ủy viên của Bộ Phát triển Kinh tế tại bang Georgia của Mỹ, nơi đang cố
gắng phát triển ngành công nghiệp đất hiếm của riêng mình, cho biết: “Vấn đề là
khai thác và chế biến một mặt hàng kinh doanh có tỷ suất lợi nhuận rất thấp. Vì
vậy, bạn phải thực hiện khoản chi phí trả trước khổng lồ và không thể hoàn vốn
nhanh chóng”.
Washington đang cố gắng
làm nghiêng cán cân với Trung Quốc thông qua sự hỗ trợ tài chính. Năm 2020, MP Materials đã nhận được khoản tài trợ trị giá 9,6 triệu
USD từ Bộ Quốc phòng để xây dựng các cơ sở phân tách các nguyên tố đất hiếm nhẹ
tại Mountain Pass.
Sau đó, theo lệnh hành pháp năm 2021 của Chính
quyền Biden, Bộ Quốc phòng vào năm 2022 đã trao cho MP Materials thêm 35 triệu
USD, hỗ trợ nỗ lực của công ty trong việc xây dựng các cơ sở chế biến giai đoạn
hai như máy sấy và rang quặng tại Mountain Pass. Lầu Năm Góc quan tâm vì các
nguyên tố đất hiếm nặng rất quan trọng đối với vũ khí và phương tiện như tên lửa
và tàu ngầm.
Nhiều khả năng Chính phủ Mỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ
tài chính cho MP Materials. Dự luật về
đất hiếm đang được Quốc hội thảo luận và nhận được sự ủng
hộ của lưỡng đảng. Luật sẽ tạo ra khoản tín dụng thuế sản xuất từ 20 USD/kg trở
lên đối với nam châm đất hiếm sản xuất tại Mỹ.
MP Materials khẳng định không có xung đột giữa
mục tiêu chính sách chiến lược của chính phủ Mỹ với mục tiêu thương mại của
công ty. Công ty khẳng định sẽ có lãi ngay cả khi không có sự giúp đỡ của
Washington.
Litinsky
nói: “Đây là một công ty đại chúng do cổ đông điều hành. Đây không phải là giải
pháp của chính phủ. Ngay từ đầu, chúng tôi đã nói với các nhà đầu tư rằng chúng
tôi thực sự coi mình là những nhà tư bản ưu tiên đất nước hoặc những nhà tư bản
yêu nước”.
Tuy nhiên, các quan chức của công ty vẫn phải
thừa nhận rằng sự hỗ trợ của Washington rất hữu ích – và không chỉ về mặt tài
chính. Sự quan tâm của Lầu Năm Góc đã giúp MP Materials xây dựng cơ sở giai đoạn
hai trong 18 tháng trong thời kỳ thiếu hụt lao động do đại dịch dẫn tới sự chậm
trễ hoạt động xây dựng trên toàn quốc.
Matt
Sloustcher, phó chủ tịch cấp cao về truyền thông và
chính sách của MP Materials, cho biết: “Lợi ích của việc có một dự án do Bộ Quốc
phòng tài trợ là chúng giúp ích cho chuỗi cung ứng”. Ông xác nhận địa điểm
Mountain Pass thường xuyên được các quan chức chính phủ đến thăm và “một trong
những câu hỏi được đặt ra nhiều nhất của họ là: Họ có thể giúp đỡ bằng cách
nào?”.
Cuộc tranh giành quyền lực
đất hiếm không chỉ là vấn đề giữa Mỹ với Trung Quốc. MP Materials đang tìm cách tăng cường mạng lưới cung ứng quốc tế, đặc
biệt là trên khắp Thái Bình Dương. Vào tháng 2, công ty đã công bố quan hệ đối
tác với Sumitomo Corp., Tập đoàn thương mại Nhật Bản mà Berkshire Hathaway của
Warren Buffett đã tăng cổ phần của mình lên mức tối đa 9,9%. Theo thỏa thuận với
MP, Sumitomo sẽ trở thành nhà phân phối độc quyền của MP tại quốc gia này trong
bối cảnh Tokyo tìm cách giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc.
Một phát ngôn viên của Sumitomo nói: “Khi tìm
kiếm đối tác kinh doanh, chúng tôi đã đánh giá các công ty dựa trên các tiêu
chí bao gồm quy mô hoạt động. MP Materials đứng đầu danh sách ứng cử viên”.
Sumitomo hiện đang dựa vào các nhà máy luyện
kim của Trung Quốc để chiết xuất các nguyên tố đất hiếm. Theo thỏa thuận mới,
MP Materials sẽ xử lý không chỉ việc khai thác mà còn cả quá trình nấu chảy quặng
và tách các nguyên tố khác nhau khỏi quặng. Kim loại tinh chế sẽ được bán cho
các nhà sản xuất nam châm Nhật Bản. Thỏa thuận này sẽ cung cấp cho Nhật Bản khoảng
30% lượng neodymium và praseodymium mà nước này cần. Sumitomo hiện đang xem xét
liệu có nên hợp tác với MP Materials trong dự án giai đoạn ba để sản xuất nam
châm và kim loại đất hiếm thành phẩm hay không.
Thỏa thuận với Sumitomo cho thấy các giới hạn
cũng như khả năng của chiến lược của Mỹ nhằm xây dựng mạng lưới đất hiếm của
riêng mình. Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, trích dẫn dữ liệu Hải
quan Trung Quốc cho biết năm 2019, Nhật Bản đã mua 36% lượng đất hiếm xuất khẩu
của Trung Quốc, trong khi Mỹ mua 33,4%. Sẽ rất khó, nếu không nói là không thể,
để loại bỏ hoàn toàn Trung Quốc khỏi chuỗi cung ứng.
Thực tế này được phản ánh trong các mối quan hệ
với Trung Quốc của MP Materials. Đối tác mua chính các sản phẩm tinh quặng đất
hiếm chưa tinh chế của MP là Shenghe Resources, một công ty luyện và tách cung
cấp cho các nhà máy tinh chế đất hiếm tại Trung Quốc. Shenghe và các chi nhánh
cũng sở hữu gần 8% cổ phần của MP Materials.
Litinsky nói rằng không có mâu thuẫn nào giữa
việc Shenghe nắm giữ cổ phần của MP và mục tiêu kinh doanh của ông – hoặc mục
tiêu của Chính phủ Mỹ. Ông nói: “Nếu bạn là một công ty giao dịch công khai, ở
Mỹ, bất kỳ ai cũng có thể mua cổ phiếu của bạn, bất kỳ ai cũng có thể sở hữu cổ
phiếu của bạn. Chúng tôi có một nhiệm vụ quan trọng. Nhưng bạn biết đấy, chúng
tôi là một công ty có văn hóa điều hành, chủ sở hữu do cổ đông định hướng, nơi
chúng tôi muốn kiếm tiền cho các nhà đầu tư”.
Mỹ và các đồng minh của họ
còn phải đối mặt với những trở ngại khác trong nỗ lực xây dựng chuỗi cung ứng đất
hiếm của riêng mình. Một là tác động môi trường
của ngành công nghiệp này, một điểm được nhấn mạnh bởi kinh nghiệm gần đây của
công ty đất hiếm Lynas Rare Earth của Australia. Theo Wood Mackenzie, ngoài
Trung Quốc, Lynas là nhà sản xuất quy mô lớn duy nhất các vật liệu đất hiếm
tách rời, chiếm 11% thị phần toàn cầu.
Lynas khẳng định nhà máy Kalgoorlie luôn nhằm
mục đích “bổ sung chứ không thay thế” các hoạt động tại Malaysia, vốn đã xuất
khẩu sang các nước bao gồm Nhật Bản và Mỹ. Tuy nhiên, Lynas thừa nhận chi phí vận
hành tại Australia sẽ cao hơn nhiều. Vào ngày 19/6, họ cho biết tình trạng thiếu
lao động đang cản trở nỗ lực hoàn thành cơ sở ở Tây Australia.
Bất chấp sự gián đoạn, Lynas cho biết nhà máy
mới sẽ mở ra những cơ hội mới để phục vụ các quốc gia đang tìm kiếm sự an toàn
cho chuỗi cung ứng. Vào tháng 5, chính phủ Mỹ và Australia tuyên bố sẽ hợp tác
để quản lý tài nguyên đất hiếm và các khoáng chất quan trọng khác. Nhóm Bộ Tứ
(một nhóm gồm hai quốc gia trên cộng với Ấn Độ và Nhật Bản) – đã thảo luận về sự
hợp tác tương tự.
Amanda Lacaze, Giám đốc điều hành của Lynas
cho biết: “Nếu chúng ta gạt các vấn đề địa chính trị sang một bên, thì ngay cả
đại dịch cũng đã chứng minh rằng nguồn cung từ một nơi duy nhất có thể là rủi
ro ở bất kỳ khu vực nào. Một chuỗi cung ứng duy nhất cho đất hiếm là vấn đề, đặc
biệt là trong một chuỗi cung ứng nơi nguyên liệu này đóng vai trò rất quan trọng
để thành công”.
Những bất ổn cơ bản về thương mại và chính trị
khác đã phủ bóng lên ngành công nghiệp đất hiếm – và những bất ổn này đã thể hiện
trong sự biến động giá cả của kim loại. Những tiến bộ công nghệ làm tăng thêm
tính khó đoán định của cung và cầu. Vào tháng 3, Tesla cho biết họ sẽ loại bỏ đất
hiếm khỏi các loại xe điện thế hệ tiếp theo của mình. Apple đặt mục tiêu sử dụng
các nguyên tố đất hiếm tái chế hoàn toàn vào năm 2025.
Quay lại Mountain Pass, ngay cả ban quản lý vốn
đã giúp khôi phục hoạt động của mỏ cũng không cho rằng Mỹ sẽ sớm lấy lại quyền
bá chủ về đất hiếm. Cùng với những nỗ lực đưa chuỗi cung ứng chip trở lại Mỹ,
Washington và các đồng minh của họ phải đối mặt với một nhiệm vụ khó khăn lâu
dài để khôi phục lại thế mạnh chiến lược đã mất.
Litinsky thừa nhận: “Hãy thừa nhận thực tế rằng
Trung Quốc thống trị chuỗi cung ứng đất hiếm và họ sẽ tiếp tục thống trị nó
trong nhiều, nhiều năm nữa”.
---------------------------
Nguồn: Yifan Yu, “The US-China rare earths battle”, Nikkei
Asia, 05/07/202
No comments:
Post a Comment