THẾ GIỚI HÔM NAY : 25/04/2023 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 25/04/2023

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy, biên dịch

25/04/2023

https://nghiencuuquocte.org/2023/04/25/the-gioi-hom-nay-25-04-2023/

 

Josep Borrell, uỷ viên phụ trách đối ngoại của EU, cho biết 1.000 công dân EU và 21 nhà ngoại giao đã được sơ tán khỏi Sudan khi giao tranh đẫm máu giữa hai phe quân sự đối địch bước sang tuần thứ hai. Tới nay hơn 400 người đã thiệt mạng. Trong khi đó, người ta nghi ngờ Tập đoàn Wagner của Nga có thể đã châm ngòi xung đột ở Sudan, vì các tài liệu bị rò rỉ của Mỹ cho thấy nhóm lính đánh thuê này cung cấp vũ khí cho Lực lượng Hỗ trợ Nhanh, đơn vị bán quân sự đang chiến đấu với quân đội Sudan.

 

Tucker Carlson, người dẫn chương trình giờ vàng của Fox News, sẽ nghỉ việc, theo một tuyên bố từ Fox. “Tucker Carlson Tonight” có trung bình hơn 3 triệu người xem hàng đêm vào năm 2022. Fox từ chối giải thích tại sao ông Carlson bị sa thải. Ngay sau đó, CNN cũng thông báo sa thải người dẫn chương trình Don Lemon. Đuợc biết ông Lemon bị buộc tội ngược đãi đồng nghiệp nữ từ hồi đầu tháng (ông bác bỏ cáo buộc).

 

Công ty Walt Disney bắt đầu đợt cắt giảm việc làm thứ hai trong năm 2023. Công ty có kế hoạch cắt giảm tổng cộng 7.000 việc làm, tương đương 3% lực lượng lao động trong năm nay khi CEO Bob Iger đặt mục tiêu tiết kiệm 5,5 tỷ USD chi phí. Ông Iger trở lại lãnh đạo công ty từ tháng 11, sau khi Walt Disney báo cáo khoản lỗ quý 1,47 tỷ đô la của mảng phát trực tuyến.

 

Cảnh sát Kenya tìm thấy 73 thi thể, bao gồm một số trẻ em, trong quá trình điều tra Paul Mackenzie Nthenge, một mục sư được cho là đã khuyên bảo các tín hữu hãy chết đói để được “gặp Chúa Giê-su.” Ông Nthenge bị buộc tội vào tháng trước sau khi hai tín hữu trẻ tử vong. Tổng thống William Ruto nói những lời dạy của ông Nthenge giống như khủng bố.

 

Gã khổng lồ hàng xa xỉ LVMH đã trở thành công ty châu Âu đầu tiên vượt mốc 500 tỷ đô la giá trị thị trường. Công ty này được hưởng lợi từ doanh số bán hàng bùng nổ ở Trung Quốc, cũng như việc đồng euro mạnh lên so với đồng đô la. Hồi đầu tháng, LVMH đã lọt vào danh sách mười công ty lớn nhất thế giới. Cổ phiếu của hãng đã tăng 32,9% trong năm 2023 cho đến nay.

 

Người phát ngôn bộ ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh nói nước bà “tôn trọng chủ quyền của các nước cộng hòa sau khi Liên Xô tan rã.” Tuyên bố được đưa ra sau khi một số nước châu Âu phản ứng tiêu cực trước những bình luận của đại sứ Trung Quốc tại Pháp, người công khai hoài nghi về chủ quyền của các quốc gia thuộc Liên Xô cũ. Đại sứ Lư Sa Dã cũng đặt câu hỏi liệu Crimea – bị Nga sáp nhập vào năm 2014 – có phải là một phần của Ukraine hay không.

 

Sberbank, ngân hàng lớn nhất của Nga, đã phát hành GigaChat, một chatbot hỗ trợ AI và là đối thủ mới nhất của ChatGPT, vốn được phát triển bởi công ty khởi nghiệp OpenAI của Mỹ. GigaChat ban đầu sẽ chỉ khả dụng ở chế độ thử nghiệm dành cho các cá nhân được mời, trước khi ra mắt công chúng rộng rãi. Ngân hàng này nói sản phẩm mới có khả năng giao tiếp bằng tiếng Nga trôi chảy hơn so với các đối thủ AI khác.

 

Con số trong ngày: 40%, là tỷ lệ máy bay chiến đấu của Ukraine đã bị mất kể từ khi bắt đầu chiến tranh.

 

TIÊU ĐIỂM

 

Sudan chìm trong bạo lực

Sau mười ngày giao tranh ác liệt, Khartoum, thủ đô của Sudan, đang trở thành một thành phố ma. Nhiều nhà ngoại giao nước ngoài đã được sơ tán trong khi dân thường Sudan đang chạy trốn đến các vùng an toàn hơn ở nông thôn hoặc các nước láng giềng như Ai Cập. Nhiều người thậm chí bị trúng đạn và đạn súng cối. Đến nay có hàng trăm thường dân đã thiệt mạng.

 

Khartoum là trọng tâm của cuộc chiến giữa hai nhân vật quyền lực nhất trong chính phủ quân sự của Sudan. Tướng Abdel Fattah al-Burhan, lãnh đạo trên thực tế của đất nước kể từ cuộc đảo chính 2019, đứng đầu quân đội. Ở phía bên kia là Muhammad Hamdan Dagalo, người đứng đầu Lực lượng Hỗ trợ Nhanh, một đơn vị bán quân sự phát triển từ lực lượng dân quân Janjaweed bị buộc tội diệt chủng ở Darfur vào giữa những năm 2000.

 

Khi thực phẩm, nước và nguồn cung y tế nhanh chóng cạn kiệt, một cuộc khủng hoảng nhân đạo đang đến gần. Cướp bóc tràn lan. Các chính phủ nước ngoài đang cố gắng làm trung gian cho đàm phán hòa bình. Nhưng không nên quá hy vọng, khi các lệnh ngừng bắn trước đó đã sụp đổ chỉ trong vòng vài phút.

 

Microsoft và Alphabet công bố thu nhập quý

Vào thứ Ba, Microsoft và Alphabet, công ty sở hữu Google, sẽ báo cáo thu nhập quý. Kết quả của họ sẽ cho thấy những gã khổng lồ công nghệ đã vượt qua suy thoái kinh tế ra sao, cũng như tiến trình của làn sóng trí tuệ nhân tạo mới.

 

Microsoft và Alphabet là nhà cung cấp điện toán đám mây lớn thứ hai và thứ ba sau Amazon. Khi khủng hoảng kinh tế kéo giảm chi tiêu công nghệ thông tin, tăng trưởng của các mảng điện toán đám mây đã giảm. Quảng cáo trực tuyến, chiếm 4/5 doanh thu của Alphabet, cũng bị siết chặt.

 

Nhà đầu tư đang chờ tin tốt từ AI. Cả hai công ty đều có kế hoạch đưa AI vào các phần mềm như Google Docs và Microsoft Word. Microsoft đã thêm một chatbot hỗ trợ AI vào công cụ tìm kiếm Bing. Những tính năng mới này có thể thu hút nhiều khách hàng và nhà quảng cáo hơn. Nhưng phát triển AI đã tiêu tốn những khoản tiền khổng lồ của các công ty công nghệ lớn. Nhà đầu tư muốn biết chính xác con số đó là bao nhiêu.

 

Donald Trump lại ra toà vì hành vi tình dục thiếu đứng đắn

Ba tuần sau khi bị buộc tội tại tòa Manhattan với các tội danh liên quan đến việc trả tiền bịt miệng cho nữ diễn viên phim người lớn Stormy Daniels, Donald Trump chuẩn bị đối mặt một phiên tòa dân sự khác ở New York cũng về hành vi tình dục.

 

E. Jean Carroll, một nhà văn, nói ông Trump đã cưỡng hiếp bà trong phòng thay đồ của một cửa hàng bách hóa vào giữa những năm 1990. Bà đang kiện cựu tổng thống tội phỉ báng vì bôi nhọ bà là “kẻ nói dối” “bị bệnh tâm thần” và rằng bà từng nói “hiếp dâm là gợi cảm.” Bà Carroll cũng cáo buộc ông Trump có hành vi bạo lực theo Đạo luật Người Trưởng thành Sống sót của New York, một đạo luật mới mở rộng thời hiệu đối với hành vi tấn công tình dục.

 

Thẩm phán gần đây đã bác bỏ yêu cầu trì hoãn phiên tòa của ông Trump. Vào thứ ba, các luật sư sẽ bắt đầu tìm kiếm bồi thẩm viên. Tòa sẽ che giấu danh tính để đảm bảo an toàn cho họ.

 

UAE trả tiền cho công ty Nhật phóng robot lên Mặt Trăng

Vào thứ Ba, công ty Nhật Bản iSpace sẽ hạ cánh một con tàu vũ trụ nhỏ xuống Atlas, một miệng núi lửa ở phía đông bắc của bán cầu đối diện với Trái đất của Mặt Trăng. Tất cả các cuộc đổ bộ lên mặt trăng trước đây đều do chính phủ thực hiện, vì vậy nỗ lực này đánh dấu một cột mốc mới.

 

Tàu đổ bộ HAKUTO-R của iSpace, vốn đã bay trên quỹ đạo quanh Mặt trăng một tháng qua, sẽ đến sát bề mặt vào lúc 16:40 GMT. Sau đó, nó sẽ thả hai xe tự hành. Chỉ có chiếc thứ nhất, Rashid, được phát triển bởi nhà tài trợ UAE, là hoạt động và sẽ thực hiện các thí nghiệm trong một ngày Mặt Trăng (tức 14 ngày Trái đất). Chiếc thứ hai, SORA-Q, được phát triển bởi công ty đồ chơi Nhật Bản Tomy — và trông rất đáng yêu.

 

Chính phủ Nga và Ấn Độ cũng có kế hoạch đưa robot lên mặt trăng trong năm nay. Nhưng xu hướng các chính phủ trả tiền cho các công ty tư nhân để thay mặt họ lên mặt trăng sẽ tiếp tục. Sứ mệnh của hai công ty Mỹ, Astrobotic và Intuitive Machines, cũng sẽ được thực hiện trong vài tháng tới. Mặt Trăng đã trở thành một nền kinh tế hỗn hợp công-tư.