Bản
dịch của Văn Việt
11
Tháng Mười, 2024
Han
Kang한강 sinh năm 1970 tại thành phố Gwangju, Hàn Quốc;
năm chín tuổi, bà cùng gia đình chuyển đến Seoul. Bà xuất thân từ một gia đình
có truyền thống văn học, với cha là một tiểu thuyết gia có tiếng. Bên cạnh việc
viết lách, bà còn dành tâm huyết cho nghệ thuật và âm nhạc, được phản ánh xuyên
suốt trong toàn bộ tác phẩm văn chương của bà.
Han
Kang bắt đầu sự nghiệp vào năm 1993 bằng việc xuất bản một số bài thơ trên tạp
chí 문학과사회
("Văn học và Xã hội"). Tác phẩm văn xuôi đầu tay của bà ra mắt năm
1995, tập truyện ngắn 여수의 사랑 ("Tình yêu ở
Yeosu"), và sau đó là nhiều tác phẩm văn xuôi khác, cả tiểu thuyết và truyện
ngắn. Nổi bật là tiểu thuyết 그대의 차가운 손 (2002; "Bàn tay
lạnh của em"), mang dấu ấn rõ rệt sự quan tâm của Han Kang đối với nghệ
thuật. Cuốn sách tái hiện bản thảo do một nhà điêu khắc mất tích để lại, người
bị ám ảnh với việc đúc những khuôn thạch cao cơ thể phụ nữ. Tác phẩm xoay quanh
mối bận tâm đến cơ thể con người và sự tương tác giữa hình mẫu và trải nghiệm,
nơi cuộc xung đột nảy sinh trong tác phẩm của nhà điêu khắc giữa những gì cơ thể
tiết lộ và những gì nó che giấu. “Cuộc sống là một tấm vải vắt ngang vực thẳm,
và chúng ta sống trên đó như những người biểu diễn nhào lộn đeo mặt nạ”, như
câu nói ở cuối cuốn sách khẳng định.
Bước
đột phá quốc tế lớn của Han Kang đến từ tiểu thuyết 채식주의자 (2007; Người
ăn chay, bản tiếng Anh 2015). Được viết thành ba phần, tác phẩm khắc họa những
hậu quả bạo lực xảy ra khi nhân vật chính Yeong-hye từ chối tuân theo các chuẩn
mực ăn uống. Quyết định không ăn thịt của cô đã vấp phải nhiều phản ứng khác
nhau. Hành vi của cô bị cả chồng và cha mình, một người cha độc đoán, phản đối
kịch liệt, và cô bị người anh rể, một nghệ sĩ video bị ám ảnh bởi cơ thể thụ động
của cô, lợi dụng về mặt tình dục và thẩm mỹ. Cuối cùng, cô bị đưa vào bệnh viện
tâm thần, nơi chị gái cô cố gắng cứu cô và đưa cô trở lại cuộc sống “bình thường”.
Tuy nhiên, Yeong-hye ngày càng chìm sâu vào một trạng thái giống như loạn thần,
biểu hiện qua “những cái cây đang bốc cháy”, một biểu tượng cho vương quốc cây
cối vừa quyến rũ vừa nguy hiểm.
Một
cuốn sách dựa vào cốt truyện nhiều hơn là 바람이 분다, 가라 ("Gió thổi, hãy
đi") từ 2010, một tiểu thuyết lớn và phức tạp về tình bạn và nghệ thuật,
trong đó nỗi đau buồn và khao khát thay đổi hiện lên mạnh mẽ.
Sự
đồng cảm của Han Kang đối với những câu chuyện đời khắc nghiệt được củng cố bởi
phong cách ẩn dụ ngày càng sắc sảo. Cuốn tiểu thuyết 희랍어 시간 (Những bài học tiếng
Hy Lạp, 2023) xuất bản năm 2011 là một bức chân dung đầy cuốn hút về mối quan hệ
đặc biệt giữa hai cá nhân dễ tổn thương. Một phụ nữ trẻ, sau một chuỗi những trải
nghiệm đau thương, đã mất khả năng nói chuyện, kết nối với người thầy dạy tiếng
Hy Lạp cổ của mình, khi ông cũng đang mất dần thị lực. Từ những khiếm khuyết của
họ, một mối tình mong manh phát triển. Cuốn sách là bài suy ngẫm đẹp đẽ về sự mất
mát, sự thân mật và các điều kiện tối thượng của ngôn ngữ.
Trong
tiểu thuyết 소년이 온다 (2014; Human
Acts – Hành động của người, bản tiếng Anh 2016), Han Kang lần này
lấy sự kiện chính trị làm nền tảng, một sự kiện lịch sử diễn ra tại thành phố
Gwangju, nơi bà lớn lên, nơi hàng trăm sinh viên và dân thường không có vũ khí
đã bị sát hại trong một cuộc thảm sát do quân đội Hàn Quốc gây ra vào năm 1980.
Trong nỗ lực trao tiếng nói cho các nạn nhân của lịch sử, cuốn sách đối mặt với
sự kiện này bằng sự hiện thực hóa tàn bạo và bằng cách đó, tiếp cận thể loại
văn học chứng nhân. Phong cách của Han Kang, vừa có tầm nhìn vừa cô đọng, tuy nhiên
vẫn đi chệch khỏi mong đợi của chúng ta về thể loại đó, và một trong những cách
làm để bà thuận tiện thực hiện điều đó là cho phép linh hồn của người chết tách
ra khỏi cơ thể của họ, từ đó chứng kiến sự huỷ diệt chính mình. Ở một số thời
điểm, trước cảnh những thi thể không thể nhận diện và không thể chôn cất, tác
phẩm lại gợi nhớ đến mô-típ cơ bản trong tác phẩm Antigone của
Sophocles.
Trong
tác phẩm 흰 (2016; Trắng, 2017), phong cách thơ ca của
Han Kang một lần nữa chiếm ưu thế. Cuốn sách là một khúc bi ca dành cho người
có thể là chị gái của người kể chuyện, nhưng đã qua đời chỉ vài giờ sau khi
chào đời. Trong một chuỗi các ghi chú ngắn, tất cả đều liên quan đến những vật
thể màu trắng, toàn bộ cuốn sách được xây dựng một cách liên tưởng qua màu sắc
đau buồn này. Điều này khiến nó ít giống tiểu thuyết mà giống một kiểu “sách cầu
nguyện thế tục” hơn, như cũng đã được mô tả. Nếu người chị gái tưởng tượng được
sống, nhân vật chính lý giải, chính mình sẽ không có cơ hội để tồn tại. Cũng
chính khi nói chuyện với người đã khuất, cuốn sách kết thúc bằng những lời cuối
cùng: “Trong màu trắng đó, tất cả những thứ màu trắng đó, tôi sẽ hít hơi thở cuối
cùng mà chị đã thở ra”.
Một
điểm sáng khác là tác phẩm cuối 작별하지 않는다 (Chúng ta không
chia tay) xuất bản năm 2021, với hình ảnh về nỗi đau gắn kết chặt chẽ với Trắng.
Câu chuyện mở ra trong cái bóng của cuộc thảm sát diễn ra vào cuối những năm
1940 trên đảo Jeju của Hàn Quốc, nơi hàng chục nghìn người, trong đó có cả trẻ
em và người già, bị bắn vì bị nghi ngờ là kẻ cộng tác với địch. Cuốn sách khắc
họa quá trình chia sẻ đau buồn giữa người kể chuyện và người bạn Inseon của cô,
dù sự kiện xảy ra đã lâu, cả hai vẫn mang theo chấn thương liên quan đến thảm kịch
đã giáng xuống người thân của họ. Với hình ảnh chính xác và cô đọng, Han Kang
không chỉ truyền tải sức mạnh của quá khứ lên hiện tại, mà còn theo dõi nỗ lực
kiên cường của các nhân vật nhằm đưa ra ánh sáng những gì đã rơi vào sự lãng
quên tập thể và biến chấn thương của họ thành một dự án nghệ thuật chung, đó là
lý do cuốn sách có tên như thế. Tác phẩm không chỉ nói về dạng thức sâu sắc nhất
của tình bạn mà còn về nỗi đau được kế thừa, và nó di chuyển với sự sáng tạo
tuyệt vời giữa những hình ảnh ác mộng và xu hướng của văn học chứng nhân để nói
lên sự thật.
Tác
phẩm của Han Kang mang đặc trưng là sự tiếp xúc kép với nỗi đau, một sự liên kết
giữa nỗi đau tinh thần và thể xác với những kết nối chặt chẽ đến tư duy phương
Đông. Trong tác phẩm 회복 하는 인간 Hồi phục xuất bản năm 2013, nỗi đau
liên quan đến một vết loét chân không chịu lành và mối quan hệ đau khổ giữa
nhân vật chính và người chị đã khuất của cô. Không có sự hồi phục thực sự nào
diễn ra, và nỗi đau nổi lên như một trải nghiệm tồn tại cơ bản không thể giảm
xuống thành bất kỳ sự đau đớn nhất thời nào. Trong một cuốn tiểu thuyết
như Người ăn chay, không có lời giải thích đơn giản nào được đưa
ra. Ở đây, hành động lệch lạc diễn ra một cách đột ngột và bùng nổ dưới dạng thức
từ chối trống rỗng, với nhân vật chính vẫn giữ im lặng. Điều tương tự cũng xảy
ra trong truyện ngắn 에우로파 (2012; Europa, 2019), trong đó
người kể chuyện nam, cải trang thành nữ, bị thu hút bởi một người phụ nữ bí ẩn
đã thoát khỏi một cuộc hôn nhân bất khả. Người kể chuyện vẫn im lặng khi người
yêu hỏi: “Nếu anh có thể sống như mong muốn, anh sẽ làm gì với cuộc đời mình?”.
Không có chỗ cho sự đủ đầy hay chuộc tội ở đây.
Trong
tác phẩm của mình, Han Kang đối mặt với những chấn thương lịch sử và những bộ
quy tắc vô hình, và trong mỗi tác phẩm của bà, bà phơi bày sự mong manh của đời
người. Bà có nhận thức độc đáo về mối liên hệ giữa thể xác và linh hồn, giữa
người sống và người chết, và trong phong cách thi ca và thể nghiệm của mình, đã
trở thành nhà cải cách cho văn xuôi đương đại.
Nguồn bản
tiếng Anh: https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2024/bio-bibliography/
No comments:
Post a Comment