Biện
pháp tu từ hay thủ thuật ngụy biện?
22/05/2024
https://baotiengdan.com/2024/05/22/bien-phap-tu-tu-hay-thu-thuat-nguy-bien/
TS
Lê Kiên Thành viết một status dài 85 chữ để hỏi “những người muốn và đang đi
theo thầy Thích Minh Tuệ” bằng ba câu dạng tu từ (Ai sẽ là người trồng lúa để
có gạo cho thầy dùng bữa? Ai sẽ dệt những tấm vải để có áo cho thầy mặc? Ai sẽ
giữ bình yên trên con đường thầy sẽ đi?).
Và,
GS.TS Trương Nguyện Thành viết một Status ngắn 29 chữ bằng một câu hỏi cùng dạng
tu từ: “Tự xưng là con, ‘không là tu sĩ’, ngủ màn trời chiếu đất, sống từ của
người cho, cái TÔI và SĨ DIỆN của người này ở đâu nhỉ?”.
Đối
tượng được TS Thành hỏi là “những người muốn và đang đi theo thầy Minh Tuệ”,
còn đối tượng được GS Thành hỏi là “100 triệu người Việt, trừ thầy Minh Tuệ”. Kết
quả là hai vị khoa bảng này bị dư luận xã hội phản biện nặng lời.
TS.
Thành bị hỏi câu tu từ “Nếu ai cũng đi theo chị em của TS Thành sang Liên Xô học
thì còn ai ở Việt Nam đi đánh Mỹ?”. TS Thành không phản bác và lặng lẽ gỡ
status.
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2024/05/5-3.jpeg
Ảnh
chụp màn hình status của TS Lê Kiên Thành
Trái
lại, GS Thành phản biện bằng bài “Tấm Gương Di Động”
dài 1.500 chữ, gồm 87 dòng cở chữ 12, tức dài gấp 167 lần “câu hỏi tu từ” (cái
TÔI và SĨ DIỆN của người này ở đâu nhỉ?) của GS đưa ra (1.500/11 chữ). GS Thành
sợ mọi người không hiểu ông nói gì nên phải viết dài, viết dai, không những
“thanh minh” mà còn “thanh nga… út bạch lan, thành được, hùng cường, mai lệ huyền,
trung chỉnh, hoàng oanh, kim loan, thanh tuyền, ngọc giàu, bạch tuyết…”.
GS
Thành tự hào câu hỏi “Cái TÔI và SĨ DIỆN của người này ở đâu nhỉ?” là “câu hỏi
mở và khá thâm sâu vì nó có thể hiểu nhiều cách khác nhau tùy theo cảm nhận của
người đọc”, nên GS phải dùng Tháp Maslow để giải thích xu hướng mong muốn được
đáp ứng nhu cầu cuộc sống của con người bắt đầu từ tầng thấp nhất rồi lên dần.
Sau đó, GS cho rằng “Sư Minh Tuệ đưa nhu cầu cuộc sống của con người xuống mức
thấp nhất có thể để mọi người có thể dùng nó làm cái chuẩn… Phải chăng Sư đã biến
mình “trở thành tấm gương di động” để bất kỳ ai không phân biệt tôn giáo cũng
có thể dùng nó để tự soi chính mình?”.
GS
hỏi: “Tôi có đáng bị chỉ trích không? Đương nhiên là có vì con người ‘nghe những
gì mình muốn nghe, thấy những gì mình muốn thấy và hiểu theo cách mình muốn hiểu’.”
Nghĩa là, GS cho rằng những người chỉ trích mình là CẢM TÍNH, CHỦ QUAN. Nhưng,
GS và TS cùng tên đưa ra các câu hỏi tu từ có CHỦ QUAN không?
Theo
định nghĩa của Hội Việt Mỹ (VUS), câu hỏi tu từ (Rhetorical Question) được đặt
ra để thu hút sự chú ý của người nghe. Chúng không dùng để tìm kiếm câu trả lời
hoặc thông tin mà chủ yếu dùng để thu thập phản ứng của những người đối diện về
một vấn đề nào đó.
Câu
hỏi tu từ có đặc điểm: “Luôn ẩn chứa ý kiến khẳng định hoặc phủ định của người
nói nhằm kêu gọi sự đồng tình từ người nghe”, nên mang tính chủ quan, định hướng
dư luận.
Câu
hỏi của TS Lê Kiên Thành (Ai sẽ là người trồng lúa để có gạo cho thầy dùng bữa?
Ai sẽ dệt những tấm vải để có áo cho thầy mặc? Ai sẽ giữ bình yên trên con đường
thầy sẽ đi?) là câu hỏi tu từ dạng khiển trách (Epiplexis) những người muốn và
đang đi theo thầy Minh Tuệ.
Câu
hỏi của GS Trương Nguyện Thành (Cái TÔI và SĨ DIỆN của người này ở đâu nhỉ?) là
“Câu hỏi tu từ dạng thể hiện quan điểm (Erotesis) một cách mỉa mai (Người đặt
câu hỏi thể hiện quan điểm của mình một cách mạnh mẽ về việc ủng hộ hoặc phản đối
một vấn đề nào đó).
Vì vậy,
tôi đồng tình với nhiều Facebookers cho rằng: TS Thành và GS Thành đã dùng biện
pháp tu từ để che đậy thủ thuật ngụy biện!
.
No comments:
Post a Comment