Trung
Quốc dùng công cụ tiền tệ cuối cùng để cứu vãn kinh tế ?
Thanh Hà - RFI
Đăng ngày: 09/04/2024 - 14:36
https://www.rfi.fr/vi/t%E1%BA%A1p-ch%C3%AD/t%E1%BA%A1p-ch%C3%AD-kinh-t%E1%BA%BF/20240409-trung-qu%E1%BB%91c-d%C3%B9ng-c%C3%B4ng-c%E1%BB%A5-ti%E1%BB%81n-t%E1%BB%87-cu%E1%BB%91i-c%C3%B9ng-%C4%91%E1%BB%83-c%E1%BB%A9u-v%C3%A3n-kinh-t%E1%BA%BF
Tăng
trưởng chậm tại và khủng hoảng địa ốc kéo dài khiến Ngân Hàng Trung Ương Trung
Quốc liên tục giảm lãi suất, "bơm thêm" thanh khoản để khuyến khích
tiêu thụ và đầu tư. Những biện pháp "truyền thống" dường
như chưa đủ mạnh. Bắc Kinh cân nhắc sử dụng đến "công cụ tiền tệ
cuối cùng" để cứu vãn tình hình.
Đồng nhân dân tệ của Trung Quốc. REUTERS - FLORENCE LO
« Mua
lại công trái phiếu » của chính phủ là gì ? Hiệu quả đến đâu và tại
sao giới trong ngành thận trọng với « công cụ tiền tệ
này » ngay cả khi đã được chủ tịch Trung Quốc đã gợi ý ? RFI tiếng
Việt mời chuyên gia về tiền tệ và ngân hàng, Victor Lequillerier, đồng sáng lập
viên cơ quan tư vấn BSI Economics, Paris, trả lời các câu hỏi trên.
Nhật
báo Hồng Kông ngày 28/03/2024 nhắc lại tuyên bố từ tháng 10/2023 của ông Tập Cận
Bình là « cần sử dụng triệt để hơn và mở rộng các công cụ tiền tệ
», đã đến lúc « Ngân Hàng Trung Ương từng bước mở rộng
các khoản giao dịch công trái phiếu trên thị trường mở ». Từ đó đến
nay, chỉ thị này vẫn chưa được chấp hành. Thống đốc Phan Công Thắng (Pan
Gongsheng) vẫn chưa mua vào công trái của chính phủ. Nhưng theo giới quan sát đấy
chỉ là vấn đề thời gian, bởi Ngân Hàng Trung Ương Trung Quốc đang chịu áp lực rất
lớn để phải tính đến giải pháp đã « không được sử dụng từ hơn 20
năm qua ».
Thiếu
thanh khoản hay khối lượng tiền lưu hành tăng không đủ nhanh ?
Trên
đài RFI Việt ngữ, Victor Lequillerier ngạc nhiên về đề nghị của ông Tập Cận
Bình đòi Ngân Hàng Trung Ương sử dụng một công cụ « gây nhiều
tranh cãi » trong chính sách tiền tệ của Trung Quốc. Nhưng trước
hết, đồng sáng lập viên cơ quan tư vấn BSI Economics, Paris phân tích vì sao
báo chí Trung Quốc nhắc lại gợi ý của ông Tập từ mùa thu 2023.
Victor
Lequillirier : « Phải
đặt lại bối cảnh tuyên bố này. Thực ra đề xuất đã được ông Tập Cận Bình nêu lên
từ hồi tháng 2023 nhưng từ đó đến nay Ngân Hàng Trung Ương không tỏ ra mặn mà.
Vả lại, tình hình kinh tế Trung Quốc hiện tại có vẻ khả quan hơn. Tháng 10 năm
ngoái, tăng trưởng bị chựng lại ; Trung Quốc bị đặt trước nguy cơ bị giảm
phát ; đầu tư tăng rất chậm và đó cũng là thời điểm người ta hoài nghi về
khả năng thanh toán và khả năng đi vay thêm tín dụng của một số chính quyền cấp
tỉnh, cấp địa phương. Sau khóa họp Quốc Hội vào tháng 3/2024 Bắc Kinh đề ra mục
tiêu 5 % tăng trưởng cho năm nay. Mục tiêu đó chỉ đạt được nếu như chính quyền
trung ương tăng ngân sách chi tiêu để kích cầu (…).
Sở
dĩ giờ đây báo chí Trung Quốc nhắc lại tuyên bố này của ông Tập, có lẽ công luận
thực sự lo ngại là tình trạng tài chính của nền kinh tế thứ hai toàn cầu đang xấu
đi và vì nên vậy phải kết hợp cùng lúc hai công cụ để vực dậy kinh tế. Nghĩa là
vừa phải tăng ngân sách vừa phải nới rộng các chính sách tiền tệ và phải tích cực
hơn trong nỗ lực vận dụng cả hai công cụ này ».
.
Nhưng
về cơ bản « mua lại công trái phiếu là gì » và trong
trường hợp của Trung Quốc, giải pháp đó có hiệu quả hay không ?
Victor
Lequillerier : « Áp
dụng biện pháp đó có nghĩa là Ngân Hàng Trung Ương Trung Quốc trực tiếp hoặc
gián tiếp can thiệp để thúc đẩy kinh tế. Ngân Hàng Trung Ương không bơm thêm tiền
để làm tăng mức nợ công của nhà nước hay của các chính quyền địa phương. Định
chế này chỉ mua lại công trái phiếu nhà nước phát hành và có thể là chúng đang
do các ngân hàng thương mại, ngân hàng đầu tư … hay các chính quyền địa phương
nắm giữ.
Trong
trường hợp của Trung Quốc có nghĩa là chính sách tiền tệ sẽ có hiệu quả lớn
hơn, một khi mà những ai đang nắm giữ công trái phiếu được bảo đảm rằng, ở bất
kỳ thời điểm nào, chúng cũng có thể được hoán chuyển thành tiền mặt. Điều đó có
nghĩa là lãi suất chỉ đạo ngân hàng sẽ lại càng được giảm xuống, qua đó những
lãi suất tín dụng khác cũng giảm xuống theo …. Câu đặt ra là liệu rằng biện
pháp mua lại công trái phiếu có thích hợp với trường hợp của Trung Quốc hiện
nay hay không ? Tôi nghĩ là không : bởi vì Ngân Hàng Trung Ương vẫn
còn nhiều công cụ có thể sử dụng được trước khi cần phải mua lại công trái phiếu ».
Chưa
cần đến giải pháp cuối cùng
Mua
lại công trái phiếu cho phép nới lỏng định lượng ngân hàng, qua đó giảm lợi suất
trái phiếu và kích thích kinh tế nhưng đối với Trung Quốc, thì thứ nhất là lãi
suất đã được giữ ở mức thấp và thứ hai là như chuyên gia về tài chính ngân hàng
của Pháp Victor Lequillerier vừa giải thích Ngân Hàng Trung Ương Trung Quốc vẫn
còn nhiều lá chủ bài trong tay trước khi phải sử dụng đến đòn mua lại công trái
phiếu như ông Tập Cận Bình đề xướng. Đồng sáng lập viên cơ quan tư vấn BSI
Economics cho rằng trước mắt Ngân Hàng Trung Ương Trung Quốc chưa sử dụng hết tất
cả những công cụ có sẵn trong tay :
Victor
Lequillerier : « Những công
cụ đó thông thường là các loại lãi suất ngân hàng, với một vài nét hơi đặc biệt
của Trung Quốc. Tôi muốn nói đến lãi suất LPR, tức là lãi suất cho vay cơ bản. Ở
Trung Quốc LPR có thời hạn 5 năm được xem là một lãi suất để tham khảo và từ đó
ấn định lãi suất thế chấp trên thị trường. Ngoài ra còn có những công cụ tài
chính khác như các khoản giao dịch Repo và Reverse Repo để những ai đang nắm
giữ cổ phiếu hoặc công trái phiếu dễ dàng bán đi với cam kết là sẽ mua lại
chúng trong một thời hạn nhất định với giá cao hơn so với giá đã bán ra ban đầu.
Biện pháp này cho phép nhanh chóng huy động tiền mặt.
Công
cụ thứ ba là lãi suất cho vay trung hạn MLF. Cuối cùng, Ngân Hàng Trung Ương vừa
có thể điều chỉnh các loại lãi suất ngân hàng như đã nói, vừa có thể điều
chỉnh mức dự trữ bắt buộc của các ngân hàng. Hạ thấp khoản dự trữ bắt buộc cho
phép ngân hàng dễ dàng mở van tín dụng, cấp thêm vốn cho tư nhân, cho các chính
quyền địa phương để thúc đẩy kinh tế. Vậy tại sao lại phải sử dụng đến chính
sách « mua lại công trái phiếu » ? Trên nguyên tắc, mua lại công
trái phiếu là liều thuốc sau cùng, khi « đã hết thuốc chữa ». Tuy
nhiên tình trạng của Trung Quốc không tuyệt vọng đến như vậy bởi vì Ngân Hàng
Trung Ương Trung Quốc vẫn có thể tiếp tục hạ lãi suất để kích cầu ».
Coi
chừng lợi bất cập hại
Đề
xuất của ông Tập Cận Bình là con dao hai lưỡi. Một mặt biện pháp này cho phép
kích cầu nhờ lãi suất chỉ đạo ngân hàng được hạ xuống thấp. Mặt khác, lãi suất
thấp cũng có nhiều bất lợi cho Trung Quốc nhất là khi mà suất ngân hàng ở Mỹ,
châu Âu đang tăng lên cao. Đồng nhân dân tệ bị mất giá và vốn đầu tư ngoại quốc
có khuynh hướng « chạy » sang nơi khác với hy vọng kiếm lời cao hơn.
Ngoài
ra Ngân Hàng Trung Ương Trung Quốc thận trọng với giải pháp của ông Tập Cận
Bình do biện pháp mua vào công trái phiếu sẽ thổi nên những quả bóng đầu cơ
khác và đó là điều Ngân Hàng Trung Ương không muốn xảy ra.
Câu
hỏi cuối cùng : giải pháp huy động Ngân Hàng Trung Ương mua lại công trái
phiếu có cho phép kích thích tăng trưởng của Trung Quốc và ngăn chận hiện tượng
chảy máu đầu tư trực tiếp nước ngoài khỏi Hoa Lục hay không ?
Victor
Lequillerier : « Ở đây có hai vấn đề : quyết định của ông Tập
là nhằm tăng cường mọi khả năng để hạ lãi suất ngân hàng và bảo đảm rằng mọi
tác nhân trong chuỗi kinh tế của Trung Quốc không sợ bị thiếu thanh khoản, bởi
đã có Ngân Hàng Trung Ương đứng ra bảo đảm. Hệ quả kèm theo là các chính quyền
địa phương có thể huy động thêm vốn để tiếp tục tài trợ các công trình xây dựng
cơ sở hạ tầng. Trong trường hợp cần thiết, họ được trung ương, qua vai trò của
Ngân Hàng Trung Ương cung cấp tiền mặt. Nói cách khác các cấp tỉnh, cấp vùng có
phương tiện để đạt mục tiêu tăng trưởng 5 % như trung ương đã đề ra. Nhưng bên
cạnh đó biện pháp này không giúp giải quyết vấn đề Trung Quốc đang để thất
thoát đầu tư nước ngoài. Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng đầu tư trực tiếp nước
ngoài vào Hoa Lục giảm mạnh là do những chính sách kinh tế của Bắc Kinh, do môi
trường cạnh tranh bất lợi cho doanh nghiệp ngoại quốc.... Thành thử biện pháp
mua vào công trái phiếu không giúp Bắc Kinh đảo ngược thế cờ và lôi kéo trở lại
các nguồn đầu tư của quốc tế vào Trung Quốc ».
Bên
cạnh những phân tích thuần túy mang tính kỹ thuật của ngành ngân hàng đó, giới
nghiên cứu cũng lưu ý rằng : Bắc Kinh đang đi tìm một « mô
hình kinh tế mới » với « những mục tiêu tăng trưởng đầy tham
vọng » có nghĩa là vừa phải « ổn định được những gì đang đem lại tăng
trưởng cho Trung Quốc từ trước đến nay » (như bất thị trường nhà đất, như
các công trình xây dựng cơ sở hạ tầng) đồng thời phải « ồ ạt đầu tư vào
các mảng công nghệ mới » (trong số này bao gồm từ trí tuệ nhân tạo đến
công nghiệp sản xuất xe ô tô điện hay pin mặt trời …).
Trung
Quốc ý thức được rằng lĩnh vực địa ốc, có trọng lượng tương đương với gần 1/3 tổng
sản phẩm nội địa trong ba năm liên tiếp cần phải được hồi sinh. Các giới chức
chính trị và kinh tế ở Bắc Kinh hiểu rõ hơn ai hết là đầu tàu tăng trưởng của
Trung Quốc trong những năm sắp tới không phải là sản xuất hàng may mặc hay máy
tính điện tử và kể cả những tấm pin mặt trời mà là những trang thiết bị viễn
thông thế hệ mới, là bí quyết làm chủ trí tuệ nhân tạo … do vậy Trung Quốc cần
rất nhiều vốn trong giai đoạn chuyển đổi sang một nền công nghệ của tương
lai.
Để
bảo đảm tăng trưởng cho cả các lĩnh vực truyền thống và tương lai đó mà Trung
Quốc cần huy động nhiều vốn tối đa và trong thời gian ngắn nhất. Có lẽ đấy mới
là chủ đích khi ông Tập huy động Ngân Hàng Trung Ương mở rộng chính sách tiền tệ.
---------------
Khách
mời
·
Victor Lequillerier - BSI Economics, Paris
No comments:
Post a Comment