Hoa
Kỳ cần lưu ý gì để tiếp tục hỗ trợ dân chủ, nhân quyền cho Việt Nam?
Quốc Phương, cộng tác viên RFA Tiếng
Việt từ London
04-09-2023
https://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/how-us-support_vn_democracy-human-rights-09042023094206.html
Một khi quan hệ đối tác ở
tầm mức mới được thiết lập giữa Hoa Kỳ và Việt Nam có thể giúp Việt Nam thoát
khỏi ‘ảnh hưởng quá nặng nề’ của Trung Quốc, giúp Hoa Kỳ đạt được thuận lợi hơn
các mục tiêu tại Việt Nam và khu vực, Chính phủ và lưỡng viện Hoa Kỳ cần và nên
tiếp tục hỗ trợ Việt Nam tiến bộ hơn về các mặt tự do, dân chủ và nhân quyền.
Đây là ý kiến
của Cựu Biên tập viên Tạp chí Cộng sản, nhà hoạt động Nguyễn Vũ Bình từ Hà Nội
nêu ra với RFA ngày 4/9.
‘Bất thường xảy ra ngay trước chuyến thăm của Tổng
thống Biden’
Trước hết ông Nguyễn Vũ Bình nhắc lại điều mà
theo ông là ‘diễn biến bất thường’ ngay trước chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống
Joe Biden. Đó là việc quấy nhiễu, đe dọa các tù nhân lương tâm như Trần Huỳnh
Duy Thức, Đặng Đình Bách và những người khác đang bị giam giữ trong các
nhà tù tại Việt Nam mới đây.
“Trong nội bộ của Việt Nam thực sự ra cũng rất
phức tạp, có rất nhiều phe cánh, người thì ‘thân’ Trung Quốc, người có xu hướng
ngã về Mỹ, những quyết định là tập thể, tức là dựa trên một số nào đó, chẳng hạn
như là Bộ Chính trị, cho nên những việc như đã nêu có khả năng xảy ra. Trước
đây, trường hợp như ông TBT Lê Khả Phiêu (đổi thái độ khi đang tiếp Ngoại trưởng
Madeleine Albright) đã xảy ra rồi, thì việc ‘hành hung’ anh Trần Huỳnh Duy Thức
hay một luật sư ở trong lĩnh vực môi trường, mà tự nhiên họ bị mấy người ‘cầm
dao’ xông vào (buồng giam) là hiện tượng rất lạ, từ trước đến giờ trong lĩnh vực tù nhân lương tâm hiếm có chuyện đó, mà tự nhiên lại
nảy ra chuyện đó, đúng là cũng nên đặt dấu hỏi.
Và vì môi trường (chính trị nội bộ) của Việt Nam rất
phức tạp, cho nên không loại trừ là có một số người, một số nhóm không muốn
quan hệ của Việt Nam nâng cấp lên, như báo chí nói, hướng tới, người ta có thể
sử dụng cách này, cách khác, mà trong đấy có thể có việc ‘kích động tù nhân
lương tâm’. Thực ra, nếu chúng ta muốn biết chính xác, chúng ta phải ở trong nội
bộ cấp cao của họ, nhưng dựa vào kinh nghiệm, chúng ta thấy là nó cũng có thể xảy
ra, bởi vì hiện tượng đó khá lạ - hiện tượng mà các tù nhân (thường phạm) mà ‘cầm
dao’ sang khu vực của tù nhân chính trị để đe dọa thì hơi lạ, cho nên chúng ta
không loại trừ trường hợp đó.”
Mới đây, hôm 30/8/2023, tờ báo Mỹ Washington Post đã thu hút sự chú ý của công luận trên
bài xã luận của mình đặt vấn đề làm thế nào mà Tổng thống Joe Biden có thể vừa
tiếp cận thân thiện chính quyền Việt Nam, vừa có thể giúp đỡ ‘những người bị mắc
kẹt sau song sắt’, bài báo nhấn mạnh:
“Hoa Kỳ và Việt Nam đang trên đà nâng cấp đáng
kể trong mối quan hệ của họ, sẽ được ấn định khi Tổng thống Biden đến thăm Hà Nội
vào ngày 10 tháng 9. Kế hoạch của chính quyền nhằm thiết lập ‘quan hệ đối tác
chiến lược’ với Việt Nam được thúc đẩy bởi mong muốn chống lại Trung Quốc ở khu
vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Nhưng trước khi ông Biden nâng cốc chúc mừng
các nhà lãnh đạo Việt Nam, ông nên chỉ ra thành tích nhân quyền đang ngày càng
xấu đi của Việt Nam và thúc đẩy sự thay đổi. Tổng thống có nhiều công cụ để
khuyến khích cải cách hơn những gì tưởng tượng.”
‘Đàn áp, vi phạm nghiêm trọng và có hệ thống’
Đề cập tình hình nhân quyền tại Việt Nam, bài
xã luận của Washington Post có đoạn cho hay:
“Việt Nam là một quốc gia độc đảng do Đảng Cộng
sản Việt Nam cai trị. Kể từ năm 2016, dưới sự lãnh đạo của Tổng Bí thư có đường
lối cứng rắn Nguyễn Phú Trọng, chính phủ đã tiến hành đàn áp trên diện rộng các
hoạt động, bất đồng chính kiến, xã hội dân sự và tự do tôn giáo. Toàn bộ ban
lãnh đạo phong trào biến đổi khí hậu của đất nước hiện đang bị tống giam, và việc
bỏ tù đã phá hủy các nỗ lực tổ chức và liên minh vận động của phong trào này.
Vào ngày 01 tháng
Sáu, Việt Nam chính thức buộc tội nhà hoạt động khí hậu hàng đầu của đất nước,
Hoàng Thị Minh Hồng, tội trốn thuế, khiến bà trở thành nhà hoạt động môi trường
thứ năm phải đối mặt với cáo buộc như vậy trong hai năm qua. Một cuộc điều tra
nhân quyền do Dự án 88 công bố vào tháng 4 cho thấy chính quyền đã vũ khí hóa
luật trốn thuế như thế nào để bịt miệng các nhà bảo vệ môi trường.
Việc Việt Nam đàn áp những nhà hoạt động này
đi ngược lại thỏa thuận của Việt Nam với Liên minh Châu Âu và Nhóm Bảy quốc
gia, cũng như Đan Mạch và Na Uy, được gọi là Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Công
bằng, nhằm giúp Việt Nam huy động ít nhất 15,5 tỷ USD từ các nhà đầu tư công và
tư nhân để đáp ứng cam kết của mình đạt mức phát thải ròng bằng zero vào năm
2050. Thỏa thuận quy định rằng ‘để quá trình chuyển đổi diễn ra công bằng và hợp
lý, cần phải tham vấn thường xuyên, bao gồm cả với giới truyền thông, các tổ chức
phi chính phủ và các bên liên quan khác để đảm bảo sự đồng thuận rộng rãi trong
xã hội’”.
Nhà hoạt động Đặng Đình Bách trong phiên toà phúc thẩm năm 2022.
Về số lượng các nhà hoạt động bị bắt giam và
đang bị ‘kẹt sau song sắt’ cũng như về tình hình được cho là nạn trấn áp của
chính quyền đối với giới hoạt động tự do, dân chủ, nhân quyền ôn hòa ở Việt Nam
hiện nay và nhất là gần đây, tờ Washington Post nhấn mạnh và cho hay:
“Có 193 nhà hoạt động
đang bị cầm tù ở Việt Nam. Điều này không bao gồm
những người bị buộc phải lưu vong hoặc bị buộc phải im lặng. Nhiều người trong
tù bị buộc tội với những điều khoản mơ hồ trong bộ luật hình sự, chẳng hạn như
Điều 117 hình sự hóa việc ‘làm, tàng trữ, phổ biến hoặc tuyên truyền thông tin,
tài liệu, sản phẩm nhằm chống Nhà nước’ hay Điều 331, trong đó cấm ‘lợi dụng
các quyền tự do, dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước.’ Ví dụ, tác giả và nhà
báo Việt Nam Phạm Đoan Trang, người năm ngoái đã nhận được Giải thưởng Phụ nữ
Dũng cảm Quốc tế của Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ, đang thụ án 9 năm tù vì bị
cáo buộc tuyên truyền chống nhà nước. Khi ở Hà Nội, ông Biden phải nói với cai
ngục: Hãy để cô ấy đi cùng với tất cả các tù nhân chính trị khác.
Cuộc đàn áp cũng dẫn đến việc giải thể các
nhóm môi trường, nhà xuất bản độc lập, hiệp hội các nhà báo độc lập của đất nước
và một tổ chức chống tham nhũng phi chính phủ. Những người không có lịch sử hoạt
động có tổ chức nhưng đang sử dụng mạng xã hội để lên tiếng bất bình về tham
nhũng, kiểm soát đại dịch và lạm dụng tài nguyên công cũng đang phải đối mặt với
việc bị truy tố. Các biện pháp kiểm soát đối với xã hội dân sự đã trở nên
nghiêm ngặt hơn, bao gồm các hạn chế đối với học thuật và hội nghị quốc tế,
tăng cường giám sát các tổ chức trong nước dựa vào nguồn tài trợ nước ngoài và
kiểm duyệt truyền thông xã hội. Ủy ban Tự do Tôn giáo Quốc tế Hoa Kỳ đã phát hiện
‘những vi phạm tự do tôn giáo nghiêm trọng đang diễn ra và có hệ thống’ ở Việt
Nam và đã kêu gọi chính phủ Hoa Kỳ liệt Việt Nam vào danh sách ‘quốc gia cần
quan tâm đặc biệt’ theo Đạo luật Tự do Tôn giáo Quốc tế năm 1998.”
Bình luận về quan điểm của bài báo này của
Washington Post, từ Hà Nội, ông Nguyễn Vũ Bình nói với Đài Á Châu Tự Do:
“Hai vấn đề này thực ra đôi khi mâu thuẫn nhau, tức
là lợi ích trái ngược nhau, bởi vì trong việc nâng cấp quan hệ, Việt Nam rất cần
Mỹ, cũng như Mỹ rất cần Việt Nam, thế nhưng Việt Nam có mối quan hệ cũng rất mật
thiết với Trung Quốc, cho nên họ phải cân nhắc, cân đối mối quan hệ giữa Việt
Nam với Mỹ và Việt Nam với Trung Quốc, vì vậy nó không có tiến triển nhanh như
là người dân hay nhiều người mong muốn, cho nên đã rất nhiều lần Mỹ đã ‘chìa
cành ô-liu’, hay đã rất muốn quan hệ với Việt Nam, nâng cấp quan hệ lên, nhưng
Việt Nam vẫn rất thận trọng trong việc này. Việc tăng cường hay nâng cấp quan hệ
ở thế ‘vừa muốn mà lại vừa sợ’, ‘sợ’ là sợ Trung Quốc, cho nên Việt Nam rất chậm
trong chuyện này.
Còn về việc Mỹ tác động để giảm sự đàn áp hay giải
phóng một số tù nhân lương tâm, chúng ta biết trong suốt quá trình vừa qua nó rất
hạn chế. Nhưng với tư cách của một người dân Việt Nam và với tư cách của một
người đấu tranh cho tự do, dân chủ, tôi đều mong muốn Việt Nam và Mỹ nâng cấp quan hệ lên một tầm cao mới, ít nhất là để
cân bằng để tránh được ảnh hưởng quá nặng nề của Trung Quốc đối với Việt Nam. Với
việc nâng cấp quan hệ như vậy, không ít thì nhiều vấn đề dân chủ, nhân quyền
cũng sẽ được quan tâm một cách sâu sát hơn; đó là một điều chắc chắn, còn đến mức
độ nào thì chưa dám nói. Còn đối với lưỡng viện (Quốc hội) Hoa Kỳ, về mặt mong
muốn, bao giờ cũng mong muốn có những sức ép để làm sao Việt Nam tôn trọng những
điều mà Việt Nam đã ký kết về quyền con người, như là Công ước Quốc tế về Quyền
Con người, để Việt Nam làm sao hội nhập và phát triển được hơn, ít nhất là như
vậy.”
Chấm dứt bắt bớ tù nhân lương tâm và ưu tiên trao
trả tự do
Theo ông Nguyễn Vũ Bình, nếu Việt Nam tôn trọng
các quyền con người, tôn trọng Công ước Quốc tế về các quyền này mà đã ký kết,
thì quốc tế sẽ ‘giao hảo, làm ăn’ nhiều hơn với Việt Nam, và đất nước sẽ ‘phát
triển tốt hơn’, ông nói thêm:
“Đấy là một điều mà ai cũng nhìn thấy như vậy, còn nếu
cứ rời xa, cứ như từ trước tới nay, thì việc quan hệ chắc chắn sẽ khó khăn, làm
ăn sẽ khó khăn. Tất nhiên là một người trong phong trào dân chủ, đấu tranh cho
dân chủ cũng vài chục năm rồi, tôi hoàn toàn đồng ý rằng điều quan trọng các
chính sách đối với Việt Nam (về theo dõi dân chủ, nhân quyền) phải được thành lập
và phải có chế tài (nếu vi phạm), nếu không có chế tài họ muốn làm thế nào thì
làm, sẽ không có hiệu quả. Từ trước đến giờ đã có nhiều yêu cầu nọ kia rồi, thế
nhưng không có chế tài, thậm chí vừa rồi như châu Âu với Việt Nam cũng có ký kết
Hiệp định (EVFTA), các vị luật sư về môi trường, như anh Đặng Đình Bách, cũng dựa
vào sự ký kết với Việt Nam đã mở ra những trung tâm ở Việt Nam về bảo vệ môi
trường, nhưng cuối cùng vẫn bị bắt, tức là không có chế tài gì cả, cho nên việc
này đối với Việt Nam khó như vậy.”
Blogger Nguyễn Tường Thụy cầm hoa tham gia biểu tình phản đối Trung quốc
tại Hà Nội hôm 19/1/2014 (hình minh họa). Reuters
Bình luận điều mà bài xã luận trên báo
Washington Post đề cập như một chiến dịch ‘đàn áp có hệ thống’ với giới hoạt động
tự do, dân chủ, nhân quyền, phản biện chính sách và đề nghị chính quyền Mỹ nhân
dịp chuyến thăm của Tổng thống Biden đến Việt Nam dự kiến hôm 10/9 tới đây,
dành sự quan tâm đến các tù nhân lương tâm ở Việt Nam, ông Nguyễn Vũ Bình nói tiếp
với Đài Á Châu Tự Do:
“Những trường hợp như các ông Hoàng Ngọc Giao và một
vài vị khác, khi họ bị bắt, chúng tôi cũng rất ngạc nhiên, bởi vì các ông ấy vẫn
ở trong hệ thống và việc mà các ông làm cũng như các ông nói cũng rất nhẹ nhàng
thôi, nên không hiểu làm sao mà lại bị bắt. Cho nên, tôi nghĩ rằng nếu dịp này
tác động để những người như vậy mà được trả tự do thì rất là tốt. Bởi vì những
trường hợp đấu tranh như chúng tôi thì không nói làm gì, thực ra nhà nước Việt
Nam đã đối xử từ trước như vậy rồi, nhưng những trường hợp ‘rất nhẹ nhàng’ như
là ông Giao hay mấy người hoạt động về môi trường, chúng tôi rất ngạc nhiên, họ
không đáng bị đối xử như thế. Cho nên, nếu như có sự tác động, để những người
này được tự do thì rất là tốt, chúng tôi hoàn toàn ủng hộ. Tất nhiên là những
người đấu tranh mà lên tiếng phản biện, thì đúng theo luật và các quyền con người
họ không vi phạm gì cả; tất nhiên yêu cầu và đòi hỏi thì muốn với tất cả, nhưng
trong mức độ cho phép, những người như ông Hoàng Ngọc Giao và mấy người hoạt động
về môi trường được trả tự do là tốt nhất, bởi vì (việc bắt họ) vừa mang tiếng
cho Việt Nam trước thế giới, vì đúng là người ta không có vấn đề gì mà lại bắt
trong bối cảnh như thế, cho nên tôi ủng hộ để tác động cho những người này sớm
được tự do.”
Ngoài ra, trong nhiều trường hợp mà theo ông
Nguyễn Vũ Bình là không thể kể hết và lẽ ra phải trao trả tự do toàn bộ, vô điều
kiện, ngay lập tức và chấm dứt luôn việc bắt bớ tù nhân lương tâm, vị cựu Biên
tập viên Tạp chí Cộng sản đề cập thêm một số trường hợp tù nhân lương tâm khác
nữa còn đang bị bỏ tù ở Việt Nam, mà theo ông phía Hoa Kỳ và đặc biệt phái đoàn
chính phủ của Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden nên quan tâm, tác động để họ được
trao trả tự do:
“Anh Trần Huỳnh Duy Thức ở tù quá lâu, rồi những người
có tuổi mà án dài, ví dụ như anh Trần Anh Kim, anh Nguyễn Tường Thụy, anh Phạm
Thành, những người đó có tuổi, sức khỏe yếu rồi, cũng nên trả tự do cho những
người đó trước. Những người lớn tuổi mà án dài, nhiều người bảy mươi mấy tuổi rồi,
giam cầm người ta thì có khi người ta không sống được để ra khỏi tù. Tôi nói
chung như vậy vì có thể không nhớ hết, ví dụ như là cô Đoan Trang cũng như vậy
thôi, tôi rất mong muốn cô ấy được tự do vì sức khỏe của cô không tốt, chân tay
đau yếu. Rồi những người như là anh Trần Bang, rất yếu, có khối u, v.v… cơ bản
là những người có tuổi,” ông Nguyễn Vũ Bình nói với Đài Á Châu Tự Do trên quan
điểm riêng từ Hà Nội, hôm 04/9/2023.
No comments:
Post a Comment