Kỳ 2:
CHANGE có trốn thuế không?
Thủy Tùng - Luật Khoa Tạp Chí
Sep
28, 2023
https://www.luatkhoa.com/2023/09/ky-2-change-co-tron-thue-khong/
Nhà
tài trợ không chấp nhận trả thuế cho tiền viện trợ.
https://www.luatkhoa.com/content/images/size/w2000/format/webp/2023/09/minhhong-2.png
Đồ
họa: Hà Linh/ Luật Khoa.
*
Ở
bài
viết trước, chúng ta đã thấy hệ thống pháp luật Việt Nam không có khái niệm
tổ chức phi lợi nhuận mà chỉ có khái niệm pháp nhân phi thương mại, và tôi đã
chứng minh CHANGE thuộc nhóm pháp nhân này. [1]
Tuy
nhiên, pháp luật không có các quy định toàn diện, rõ ràng và dễ áp dụng về chế
độ kế toán và miễn thuế đối với pháp nhân phi thương mại.
Cơ chế
thuế nào cho CHANGE?
Luật
Kế toán năm 2015 và các văn bản hướng dẫn chỉ quy định chế độ kế toán hành
chính sự nghiệp, chế độ kế toán cho hoạt động xã hội, từ thiện và chế độ kế
toán doanh nghiệp. [2][3][4][5]
Khoảng
trống pháp lý này dẫn đến một cách hiểu rằng các tổ chức xã hội và tổ chức khoa
học - công nghệ ngoài công lập không có trách nhiệm lập báo cáo thuế (còn gọi
là báo cáo tài chính) vì không phát sinh lợi nhuận.
Quả
vậy, CHANGE không phải là cơ quan nhà nước hay tổ chức nhận ngân sách nhà nước
để áp dụng chế độ kế toán hành chính sự nghiệp. Chế độ kế toán này phức tạp và
chủ yếu áp dụng cho các khoản tài trợ thông qua hệ thống kho bạc nhà nước, tức
là thuộc ngân sách nhà nước.
CHANGE
cũng không phải quỹ xã hội hay quỹ từ thiện để áp dụng chế độ kế toán đối với
hoạt động xã hội, từ thiện. Hơn nữa, Bộ Tài chính cũng chỉ ban hành hướng
dẫn về chế độ kế toán đối với các hoạt động xã hội, từ thiện vào ngày 5/7/2022.
[6]
CHANGE
không phải là pháp nhân thương mại thành lập theo Luật Doanh nghiệp để áp dụng
chế độ kế toán doanh nghiệp.
CHANGE
là tổ chức phi lợi nhuận thành lập theo Luật Khoa học và công nghệ. Quyết định
thành lập tổ chức do Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam (VUSTA)
cấp, giấy phép hoạt động khoa học và công nghệ do Bộ Khoa học và Công nghệ cấp,
và báo cáo thường niên về nguồn thu lẫn chi tiêu của CHANGE thể hiện điều này,
như đã chứng minh ở kỳ trước.
Trong
khi đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư thừa
nhận rằng chính họ đã chậm ban hành các văn bản quy định chế độ báo cáo
thống kê đối với các khoản tài trợ nước ngoài không thuộc ngân sách nhà nước.
[7] Bộ Tài chính cũng chưa ban hành văn bản quy phạm pháp luật quy định về chế
độ quản lý tài chính đối với các khoản tài trợ này để CHANGE và các tổ chức có
cùng mô hình hoạt động áp dụng.
Do
đó, việc kết luận điều tra và cáo trạng cho rằng CHANGE hoạt động theo mô hình
doanh nghiệp là khiên cưỡng. Từ đó, dẫn đến câu hỏi mang tính đạo lý khi kết
luận CHANGE trốn thuế giá trị gia tăng (GTGT) và thuế thu nhập doanh nghiệp
(TNDN) cho các khoản tài trợ kể từ khi thành lập vào năm 2013.
Đánh thuế
tiền viện trợ cho tổ chức phi lợi nhuận
Theo
thông lệ về cơ chế giải ngân tiền tài trợ, các đại sứ quán, các tổ chức của
Liên Hợp Quốc hay các tổ chức phi chính phủ không chấp nhận trả thuế GTGT cho
các thỏa thuận tài trợ giúp chính quyền và người dân Việt Nam.
Điều
này có thể được hiểu là áp dụng cho cả CHANGE.
Họ
cũng sẽ không cho phép CHANGE tìm kiếm lợi nhuận từ các khoản tài trợ do người
dân các nước đóng góp thông qua trả thuế và quyên góp từ thiện. Một số nhà tài
trợ chỉ ký thỏa thuận tài trợ khi báo cáo kiểm toán độc lập thể hiện CHANGE
(hay bất kỳ tổ chức nhận tài trợ nào khác) không có lợi nhuận và nếu có thì
không phân chia cho các thành viên. [8][9]
Kết
luận điều tra của Cơ quan Cảnh sát Điều tra Công an TP. Hồ Chí Minh cho thấy,
từ năm 2013 đến năm 2022, CHANGE đã nhận số tiền tài trợ gần 68 tỷ đồng để thực
hiện các hoạt động ở Việt Nam. CHANGE đã ký các thỏa thuận hợp tác và hợp đồng
dịch vụ với các cá nhân, tổ chức trong nước và nước ngoài để nhận số tiền này.
Trong đó, có ít nhất 52,6 tỷ đồng nhận từ các tổ chức nước ngoài.
Bản
kết luận điều tra không tách rõ số tiền theo thỏa thuận hợp tác, theo hợp đồng
cung cấp dịch vụ hay số tiền do các cá nhân trong và ngoài nước đóng góp. Tuy
nhiên, theo thông lệ, các đối tác của CHANGE chỉ chấp nhận trả thuế GTGT cho
các hợp đồng cung cấp dịch vụ. Họ không chấp nhận trả bất kỳ loại thuế nào cho
các thoả thuận hợp tác, ngoại trừ thuế thu nhập cá nhân đối với tiền lương,
tiền công do CHANGE trả cho người lao động và chuyên gia tư vấn.
Nhà
tài trợ không chấp nhận cho CHANGE trả thuế thì CHANGE lấy tiền đâu ra để có
thể trả thuế?
Tới
đây, có thể khẳng định CHANGE không có khả năng tài chính để tự trả thuế GTGT
và TNDN cho số tiền phát sinh theo các thoả thuận hợp tác với các nhà tài trợ
nước ngoài. Bà Hồng cũng không thể bỏ túi riêng số tiền được cơ quan chức năng
kết luận là trốn thuế vì CHANGE là tổ chức phi lợi nhuận.
Và
về mặt đạo lý, một lần nữa có thể khẳng định nhà nước Việt Nam không thể đánh
thuế GTGT và thuế TNDN trên các thỏa thuận hợp tác giữa CHANGE và các nhà tài
trợ nước ngoài vì mục đích nhân đạo đối với người dân Việt Nam. Họ cũng không
thể đánh thuế trên số tiền các cá nhân trong nước và nước ngoài đóng góp cho
hoạt động cộng đồng của CHANGE.
Vậy,
cơ quan chức năng sử dụng căn cứ pháp lý nào để kết tội bà Hoàng Thị Minh Hồng
trốn thuế GTGT và thuế TNDN?
Ở
những bài sau, Luật Khoa tạp chí sẽ lý giải tại sao là một tổ chức phi lợi
nhuận hoạt động vì lợi ích cộng đồng như CHANGE bị đánh thuế giá trị gia tăng
và thuế thu nhập doanh nghiệp lên tiền viện trợ.
---------------------
Chú
thích
1.
Thủy Tùng. (2023, September 27). CHANGE và án trốn thuế - Kỳ 1: Tổ chức phi
lợi nhuận hay doanh nghiệp? Luật Khoa Tạp Chí; Luật Khoa tạp chí. https://www.luatkhoa.com/2023/09/change-va-an-tron-thue-ky-1-to-chuc-phi-loi-nhuan-hay-doanh-nghiep
2.
Luật kế toán 2015 số 88/2015/QH13 mới nhất. Thuvienphapluat.vn. https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Ke-toan-Kiem-toan/Luat-ke-toan-2015-298369.aspx
3.
Thông tư 107/2017/TT-BTC hướng dẫn Chế độ kế toán hành chính sự nghiệp mới
nhất. Thuvienphapluat.vn. https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Ke-toan-Kiem-toan/Thong-tu-107-2017-TT-BTC-huong-dan-Che-do-ke-toan-hanh-chinh-su-nghiep-333131.aspx
4.
Thông tư 41/2022/TT-BTC hướng dẫn chế độ kế toán hoạt động xã hội từ thiện
mới nhất. Thuvienphapluat.vn. https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Ke-toan-Kiem-toan/Thong-tu-41-2022-TT-BTC-huong-dan-che-do-ke-toan-hoat-dong-xa-hoi-tu-thien-499976.aspx
5.
Thông tư số 200/2014/TT-BTC áp dụng với các doanh nghiệp thuộc mọi lĩnh vực,
mọi thành phần kinh tế. Thông tư số 133/2016/TT-BTC áp dụng đối với doanh
nghiệp nhỏ và vừa. Thông tư số 132/2018/TT-BTC áp dụng đối với các doanh nghiệp
siêu nhỏ.
6.
Thông tư số 41/2022/TT-BTC được thông qua sau khi có tranh luận trên truyền
thông chính thống và mạng xã hội liên quan đến ca sĩ Thuỷ Tiên quyên góp và hỗ
trợ người dân vùng lũ lụt ở miền Trung vào năm 2020.
7.
Kết luận kiểm tra công tác quản lý, sử dụng các nguồn tài trợ và kêu gọi tài
trợ từ nước ngoài của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam và các
đơn vị trực thuộc trong giai đoạn từ 01/01/2018 đến 30/6/2022. (2018).
Mpi.gov.vn. https://www.mpi.gov.vn/portal/Pages/2023/Ket-luan-kiem-tra-cong-tac-quan-ly-su-dung-cac-ngu-078857.aspx
8.
Bản kết luận điều tra cho biết, từ năm 2016 đến 2022, CHANGE được Công ty TNHH
PKF Việt Nam-Chi nhánh TP Hồ Chí Minh tiến hành kiểm toán.
9.
Liên minh Châu Âu yêu cầu các tổ chức phi lợi nhuận phải nộp báo cáo kiểm toán
tổ chức trong quá trình xây dựng đề xuất dự án và ký kết thỏa thuận tài trợ.
=================================
TIN
LIÊN QUAN
CHANGE
và án trốn thuế - Kỳ 1: Tổ chức phi lợi nhuận hay doanh nghiệp?
Luật
Việt Nam không có khái niệm tổ chức phi lợi nhuận như các nước khác.
.
Luật
Khoa 360: Hoàng Thị Minh Hồng và tội trốn thuế
Án
trốn thuế hay án chính trị?
Luật
Khoa tạp chí - Luật Khoa tạp chí
.
Luật Khoa tạp chí - Trịnh
Hữu Long
No comments:
Post a Comment