THẾ GIỚI HÔM NAY : 11/04/2023 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 11/04/2023

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy, biên dịch

11/04/2023

https://nghiencuuquocte.org/2023/04/11/the-gioi-hom-nay-11-04-2023/

 

Loạt tài liệu tình báo mật bị rò rỉ trên mạng cho thấy Mỹ đã nghe lén các đồng minh chủ chốt. Hàn Quốc, một trong những nước bị ảnh hưởng, chủ động không leo thang khi nhấn mạnh mối quan hệ của họ với Mỹ vẫn “mạnh mẽ.” Số tài liệu này cũng cho thấy các công ty Hàn Quốc có thể đang gián tiếp cung cấp vũ khí sát thương cho Ukraine, trái với chính sách chính thức. Bên cạnh đó là các thông tin an ninh quốc gia về cuộc xâm lược của Nga, Trung Quốc, Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương và Trung Đông. Bộ Tư pháp Mỹ đã mở điều tra về vụ lộ tài liệu.

 

Trong một diễn biến khác, Bộ Tư pháp Mỹ kháng án phán quyết đình chỉ phê duyệt thuốc phá thai mifepristone của một thẩm phán liên bang ở Texas. Lệnh của thẩm phán, được đưa ra hôm thứ Sáu, vẫn chưa có hiệu lực cho tới bảy ngày sau phán quyết. Chính phủ cũng yêu cầu tòa phúc thẩm liên bang tạm dừng lệnh của thẩm phán cho đến khi việc kháng án được giải quyết. Mifepristone đã được hàng triệu người Mỹ sử dụng từ năm 2000.

 

Trung Quốc bước vào ngày thứ ba tập trận quân sự xung quanh Đài Loan, trong đó có một cuộc tấn công mô phỏng từ phía đông. Bộ Quốc phòng Đài Loan nói có 70 máy bay đã bay vào Vùng Nhận dạng Phòng không của hòn đảo chỉ trong 24 giờ tính đến sáng thứ Hai. Nhật Bản cũng đã tung máy bay phản lực để cảnh giác. Trung Quốc rất tức giận khi tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn gặp Kevin McCarthy, chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ, vào tuần trước.

 

Fox News cho biết đã giải quyết “trong thiện chí” một vụ kiện phỉ báng do một doanh nhân người Venezuela đưa ra. Majed Khalil kiện mạng truyền hình cáp bảo thủ của Mỹ vì cáo buộc ông giúp dàn xếp cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2020. Ngoài ra Fox News còn đối mặt với một vụ kiện phỉ báng khác do Dominion Voting Systems, một nhà thầu máy móc bầu cử, đệ lên với yêu cầu bồi thường 1,6 tỷ đô la.

 

SenseTime, một công ty khởi nghiệp về AI của Trung Quốc, vừa trình làng thách thức mới nhất cho ChatGPT, mô hình AI tổng quát của công ty khởi nghiệp Mỹ OpenAI. Mang tên SenseNova, mô hình này dựa trên kho dữ liệu khổng lồ và có sẵn cho người dùng truy cập thông qua chatbot mang tên SenseChat. Tại buổi công bố, công ty này đã thể hiện khả năng viết mã máy tính của nó và yêu cầu SenseNova viết một câu chuyện trẻ em về chú mèo bắt cá.

 

Hàng ngàn người đã tụ tập bên ngoài quốc hội Gruzia để phản đối đảng Giấc mơ Gruzia cầm quyền. Người biểu tình tức giận trước việc đảng này bỏ tù các đối thủ chính trị, đàn áp tự do báo chí và ủng hộ Nga. Họ được tổ chức bởi những người ủng hộ Mikheil Saakashvili, cựu tổng thống đang thụ án 6 năm tù giam mà các nhóm nhân quyền quốc tế cho là có động cơ chính trị.

 

Biển số đắt nhất thế giới đã được bán với giá 55 triệu dirham (15 triệu đô la) tại một cuộc đấu giá nhằm gây quỹ viện trợ lương thực của chính phủ Dubai. Nó mang chữ số “7” trước chữ “P” nhỏ hơn. Người mua, danh tính không được tiết lộ, đã đánh bại kỷ lục được lập từ năm 2008 bởi một doanh nhân UAE, người đã trả 52,2 triệu dirham cho một chiếc biển chỉ có một chữ duy nhất là “1.”

 

Con số trong ngày: 90%, là tỉ lệ của các doanh nghiệp gia đình trong tổng số doanh nghiệp trên thế giới.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

Tổng thống Biden thăm quê hương Ireland

Thứ Ba này tổng thống Joe Biden sẽ đến Belfast để kỷ niệm 25 năm Thỏa thuận Thứ Sáu Tuần Thánh, thỏa thuận đã giúp chấm dứt phần lớn bạo lực phe phái ở Bắc Ireland. Nhưng trước mắt ông có một số thử thách ngoại giao nhất định. Ông Biden sẽ hội kiến lãnh đạo của cả năm đảng chính trị của Bắc Ireland, trong đó có Đảng Liên minh Dân chủ (DUP), bên kể từ tháng 2 năm 2022 đã tẩy chay chính phủ chia sẻ quyền lực để phản đối biên giới hải quan hậu Brexit. Ông Biden ủng hộ thỏa thuận thương mại mới được đàm phán gần đây (mà DUP thấy chưa đủ) và đã kêu gọi khôi phục nghị viện. Ông coi cả hai đều quan trọng để duy trì nền hòa bình phải rất vất vả mới có được.

 

Tiếp theo là ba ngày trở về quê hương. Hành trình của ông Biden bao gồm các điểm dừng chân ở Quận Louth và Quận Mayo, nơi phát tích của gia đình ông. Thị trấn Ballina, nơi ông sơ của ông sinh sống trước khi di cư sang Mỹ, hiện đang trưng bày một tấm bích họa vẽ hình tổng thống. Ông sẽ không phải là tổng thống Mỹ đầu tiên thích thú với lời chào mừng nồng nhiệt của người Ireland. Tổng thống John F. Kennedy từng gọi chuyến đi về quê hương Ireland hồi năm 1963 là “bốn ngày tuyệt vời nhất” trong cuộc đời mình.

 

Có phải thế giới đã tránh được suy thoái?

Cho đến gần đây thế giới vẫn sống trong sợ hãi về suy thoái kinh tế toàn cầu. Nhưng các kết quả khảo sát kinh doanh hiện tại cho thấy mức tăng trưởng toàn cầu mạnh hơn dự kiến trong quý đầu năm 2023. Một mốc quan trọng tới đây sẽ là lần cập nhật dự báo kinh tế của IMF vào thứ Ba. Câu hỏi quan trọng nhất dành cho quỹ là tăng trưởng sẽ bị ảnh hưởng ra sao từ chính sách tiền tệ thắt chặt vì các ngân hàng trung ương chống lạm phát.

 

Trong lần dự báo gần đây nhất vào tháng 1, IMF cho rằng kinh tế thế giới sẽ tăng trưởng 2,9% trong năm 2023, thấp hơn mức trung bình dài hạn là 3,8%. Kể từ đó, lãi suất cao đã gây ra một cuộc khủng hoảng ngân hàng có thể bóp nghẹt nền kinh tế Mỹ nếu làm tắc nghẽn tín dụng. Do đó, giới đầu tư mong muốn các ngân hàng trung ương thận trọng hơn về việc tăng lãi suất. Nhưng mặc dù những dữ liệu mới nhất mang lại tin tốt về tăng trưởng, chúng cũng cho thấy vấn đề lạm phát của thế giới vẫn chưa biến mất.

 

Triển vọng không chắc chắn của kinh tế Trung Quốc

Không phải ai cũng bị thuyết phục bởi đà phục hồi kinh tế nhanh chóng của Trung Quốc. Dù từng là một thế mạnh, xuất khẩu đang gây thất vọng khi các container vận chuyển rỗng chất đống tại nhiều cảng của Trung Quốc. Các hãng xe đua nhau giảm giá. Các hộ gia đình lo lắng đang trả trước các khoản thế chấp để giảm nợ. Doanh số bán máy xúc phục vụ xây dựng cũng giảm mạnh.

 

Trong tám ngày tới, Trung Quốc sẽ công bố các số liệu kinh tế có thể xác nhận hoặc xoa dịu những nghi ngờ này. Những người lạc quan dự đoán doanh số bán lẻ trước lạm phát tăng hơn 8% so với cùng kỳ năm ngoái trong tháng 3. Họ cũng tin doanh số bán bất động sản đã được cải thiện. GDP trong quý đầu có thể cao hơn 4% theo giá trị thực so với một năm trước đó, cho thấy phục hồi nhanh chóng từ quý cuối năm 2022. Và các số liệu lạm phát, được công bố vào thứ Ba, sẽ cho thấy rất ít áp lực lạm phát. Điều đó tạo điều kiện cho các chính sách kích thích hơn nữa. Nhưng nếu dữ liệu không thể xua tan những nghi ngờ, các nhà hoạch định chính sách sẽ phải tự mình làm việc ấy.

 

Tổng thống Brazil thăm Trung Quốc

Tổng thống cánh tả của Brazil, Luiz Inácio Lula da Silva, sẽ đến thăm người đồng cấp Trung Quốc của ông, Tập Cận Bình, vào thứ Ba. Đây là phái đoàn lớn nhất từ trước đến nay của Brazil đến thăm Trung Quốc, bao gồm hàng chục nhà lập pháp và 240 đại diện doanh nghiệp. Họ đáng lẽ đã đi từ tháng 3, nhưng phải hoãn vì Lula mắc bệnh viêm phổi. Hai nhà lãnh đạo đã nhanh chóng ấn định ngày mới. Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Brazil và là điểm đến của hơn 1/4 giá trị xuất khẩu của nước này. Hai nước dự kiến sẽ ký ít nhất 20 thỏa thuận, trên các lĩnh vực như đầu tư vào năng lượng tái tạo hay hợp tác khoa học công nghệ.

 

Trong hai nhiệm kỳ tổng thống trước đó, từ 2003 đến 2010, Lula đã duy trì quan hệ tốt đẹp với cả Trung Quốc và Mỹ. Hồi tháng 2 năm nay, ông đã chọn Washington làm nơi công du đầu tiên bên ngoài châu Mỹ Latinh của nhiệm kỳ tổng thống hiện tại. Nhưng khi căng thẳng Mỹ-Trung gia tăng, cam kết không liên kết của Brazil sẽ bị thử thách hơn bao giờ hết.

 

Mỹ và Philippines tập trận lớn nhất từ trước đến nay

Mỹ và Philippines sẽ bắt đầu cuộc tập trận chung thường niên tại quốc gia quần đảo này vào thứ Ba. Với sự tham dự của khoảng 17.600 quân nhân, đây là cuộc tập trận lớn nhất từ trước đến nay. Quy mô của nó phản ánh nhận thức ở Washington và Manila rằng mối đe dọa của Trung Quốc đối với nền độc lập của Đài Loan đang gia tăng.

 

Mỹ cam kết bảo vệ Đài Loan. Philippines, do vị trí gần Đài Loan và quan hệ lâu dài với Mỹ, có thể đóng vai trò bệ phóng để bảo vệ phía nam hòn đảo. Khi vai trò an ninh của Philippines trở nên nổi bật hơn, Trung Quốc đã ngầm triển khai sức mạnh của mình về phía nam. Dân quân biển Trung Quốc đã thả neo các tàu đánh cá lớn ở các khu vực tranh chấp trên Biển Đông để cản đường các tàu Philippines. Được biết một trong những nội dung diễn tập của quân đội Mỹ và Philippines sẽ là đánh đuổi một chiếc tàu tương tự, chẳng khác nào một lời cảnh báo cho Trung Quốc.