Bồ câu hay chó:
Trung Quốc giữ hòa bình nhưng vẫn nhe nanh
Tessa Wong
Phóng viên Kỹ thuật số châu Á, BBC News
14 tháng 4 2023, 13:41 +07
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/crgq0rmv872o
Hôm 8/4, chỉ vài giờ sau khi Tập Cận Bình thưởng
trà cùng Emmanuel Macron và kêu gọi hòa bình ở Ukraine thì các chiến đấu cơ đã
bay qua eo biển Đài Loan để phô trương sức mạnh quân sự của Trung Quốc.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/1010/live/33a44c10-da8e-11ed-8df1-d74cbf1089d7.png
Ông Tập và ông Macron dự tiệc trà tại Quảng Châu
Nhằm dọa nạt Đài Loan, các cuộc tập trận của
Trung Quốc bắt đầu một ngày sau chuyến thăm cấp nhà nước của Tổng thống Pháp,
đánh dấu điểm nhấn trong ngoại giao Trung Quốc.
Sự tương phản gay gắt ấy là ví dụ mới nhất về
hai khuôn mặt mà Trung Quốc đang thể hiện với thế giới – một nhà kiến tạo hòa
bình quốc tế theo đường lối bồ câu và một con chó tấn công đang nhe nanh để bảo
vệ cái mà họ coi là lãnh thổ của mình.
Nhưng liệu Bắc Kinh có thể duy trì chiến lược
này?
Về mặt ngoại giao, Trung Quốc đã không phí thì
giờ kể từ khi thoát khỏi sự đóng cửa vì Covid-19. Trong vài tháng gần đây, Chủ
tịch Tập Cận Bình đã gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin; tiếp đón một số nhà
lãnh đạo thế giới bao gồm tổng thống Brazil đã đến vào tuần này; cử sứ giả hàng đầu đến
châu Âu; và trình bày giải pháp 12 điểm cho cuộc chiến Ukraine.
Bắc Kinh cũng làm trung gian giúp giảm thiểu
căng thẳng giữa Saudi Arabia và Iran trong một trong sự xoay trục chính sách
ngoại giao lớn nhất của chính quyền Tập Cận Bình; Trung Quốc đã thực hiện được
điều này ở Trung Đông, nơi mà sự can thiệp của Mỹ đã bị sa lầy trong những khó
khăn và thất bại, là điều đặc biệt quan trọng.
Đồng thời, Bắc Kinh đã công bố nhiều đề xuất
khác nhau về an ninh và phát triển toàn cầu - một dấu hiệu rõ ràng rằng họ đang
thu hút "phía nam bán cầu" như họ đã làm với sáng kiến Vành đai và Con đường trước đó, khi rót hàng tỷ USD cho các quốc
gia khác.
Trung Quốc thậm chí dường như đã bớt đi giọng
điệu đối đầu "Chiến lang" của mình bằng cách thuyên chuyển nhà ngoại
giao gây tranh cãi Triệu Lập Kiên, và đề bạt những nhân vật ôn hòa hơn như
Vương Nghị và Tần Cương - dù ông Tập vẫn tiếp tục khuyến khích các sứ giả của
mình thể hiện "tinh thần quyết chiến".
Lý do Trung Quốc khởi
động 'đắc nhân tâm' liên quan đến Ukraine
Ngoại trưởng Đức sẽ
thể hiện lập trường nào đối với Trung Quốc?
TT Macron nói châu
Âu không nên theo chính sách của Mỹ hoặc TQ về vấn đề Đài Loan
Nỗ lực ngoại giao đặt Trung Quốc vào vị trí là
một nhà trung gian quyền lực toàn cầu có thể có cội nguồn từ chủ trương “Trung
Hoa dân tộc phục hưng”, một khái niệm dân tộc chủ nghĩa lâu đời nhằm đưa Trung
Quốc giành lại vị trí trung tâm của mình trên thế giới.
Zhang Xin, phó giáo sư về chính trị và quan hệ quốc tế tại East China Normal
University, cho biết gần đây ông Tập nhắc lại "Giấc mơ Trung Hoa" khi
ông mới nắm quyền, phản ánh "sự tự tin vào con đường và cách tiếp cận hiện
đại hóa của chính họ".
Nhưng đó không chỉ là truyền bá chân lý theo
cách của Trung Quốc - phần lớn nó còn nhằm mục đích đảm bảo các mối quan hệ
kinh tế toàn cầu.
Neil
Thomas, một nhà nghiên cứu về chính trị Trung Quốc tại
Viện Chính sách Xã hội Châu Á, cho biết: “Ông Tập biết rằng bạn không thể phục
hưng một quốc gia Trung Quốc nếu không có một nền kinh tế tốt.
"Trung Quốc cần tiếp tục phát triển trong
khi đạt được ảnh hưởng ngoại giao. Bạn không thể làm điều đó nếu bạn xa lánh
phương Tây, bạn vẫn cần duy trì các mối quan hệ kinh tế tốt đẹp. Điều đó đòi hỏi
ngoại giao và bớt cách tiếp cận kiểu "Chiến lang".
Nhưng lý do chính cho sự xáo động ngoại giao gần
đây là Bắc Kinh cảm thấy ngày càng bị vây hãm.
Sự hoài nghi ở phương Tây
đã dẫn đến các liên minh quốc phòng mạnh mẽ hơn như Aukus và Quad, đồng thời có
những động thái hạn chế khả năng tiếp cận công nghệ tiên tiến của Trung Quốc.
Vào tháng 3, ông Tập đã cáo buộc "các nước
phương Tây do Mỹ cầm đầu" "ngăn chặn, bao vây và kìm kẹp Trung Quốc,
điều này đã mang lại những thách thức nghiêm trọng chưa từng có đối với sự phát
triển của đất nước chúng ta".
Ian Chong, nghiên cứu viên khách mời tại Carnegie Trung Quốc, lưu ý rằng đó là một
cảm giác đã được nhấn mạnh trong năm qua với cuộc chiến Ukraine và các mối quan
hệ được củng cố trong Nato.
Ông nói: “Bắc Kinh đã nhận ra rằng Mỹ có rất
nhiều bạn bè hùng mạnh. Người Trung Quốc cảm thấy sự ngăn chặn này nhiều hơn,
vì vậy tạo cho họ động lực lớn hơn để thoát ra”.
Đây là lý do tại sao một ván bài quan trọng
trong chiến lược của Trung Quốc là "thế giới đa cực", một thế giới có
nhiều trung tâm quyền lực. Bắc Kinh quảng bá đây là một giải pháp thay thế cho
cái mà họ gọi là “quyền bá chủ của Mỹ”, điều mà họ cho rằng đã thúc đẩy các quốc
gia thành lập các khối liên minh và làm trầm trọng thêm căng thẳng.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/6649/live/84945c00-da8e-11ed-8df1-d74cbf1089d7.png
Ông Tập giới
thiệu "Giấc mơ Trung Hoa" ngay từ đầu nhiệm kỳ
Điều này được thể hiện rõ ràng trong chuyến
thăm của ông Macron, khi ông Tập khuyến khích châu Âu tự coi mình là một
"cực độc lập" trong khi lặp lại lời của ông Macron về "quyền tự
chủ chiến lược".
Trong khi Bắc Kinh lập luận
rằng sự phân bổ quyền lực cân bằng hơn sẽ giúp thế giới an toàn hơn, thì những
người khác coi đó là nỗ lực lôi kéo các quốc gia rời khỏi quỹ đạo của Mỹ và làm
mạnh hơn sức ảnh hưởng của Trung Quốc.
Trung Quốc thường nêu bật những thất bại trong
chính sách đối ngoại của Mỹ ở Iraq và Afghanistan trong khi tự cho mình là một
quốc gia tay không dính máu, ngụ ý rằng họ là ứng cử viên sáng giá hơn để lãnh
đạo thế giới.
Một quan điểm chung trong luận điệu của Trung
Quốc là Trung Quốc Cộng sản chưa bao giờ xâm lược một quốc gia khác cũng như không
nhúng tay vào các cuộc chiến tranh ủy nhiệm.
Nhưng họ đã thôn tính Tây
Tạng và gây ra cuộc chiến tranh biên giới với Việt Nam. Trung Quốc đã bị cáo buộc
chiếm đoạt lãnh thổ trong các cuộc đụng độ biên giới gần đây với Ấn Độ và trong
các tranh chấp hàng hải với một số quốc gia ở Biển Đông. Bắc Kinh cũng coi Đài Loan - hòn đảo tự trị là một tỉnh ly khai và
tuyên bố sẽ sử dụng vũ lực để thực hiện yêu sách chủ quyền nếu cần thiết.
Vậy, việc lôi kéo có đang hiệu quả?
Ở "bán cầu nam" và các quốc gia khác
không liên kết chặt chẽ với Trung Quốc hoặc Mỹ, chính sách ngoại giao của Trung
Quốc có thể sẽ được hoan nghênh. Tiến sĩ Zhang cho biết Trung Quốc đang đưa ra
một chiến lược hòa giải không cưỡng chế, chiến lược này sẽ có "sự hấp dẫn
rộng rãi".
Ý tưởng không can thiệp này sẽ đặc biệt gây tiếng
vang ở các quốc gia có chính phủ độc tài. “Nhiều quốc gia không tập trung vào
dân chủ và nhân quyền và Trung Quốc sẽ là nhà vô địch của họ trong quản trị
toàn cầu”, Tiến sĩ
Thomas nói.
Nhưng "liệu họ có đủ đồng ý để dấn thân
vì Trung Quốc hay không vẫn chưa biết được", Tiến sĩ Chong chỉ ra. Có những
lằn ranh đỏ mà họ sẽ không vượt qua, như đã thấy trong cuộc bỏ phiếu của Liên Hợp
Quốc về cuộc chiến Ukraine, nơi hầu hết các nước chọn lên án cuộc xâm lược,
trong khi Trung Quốc bỏ phiếu trắng.
Trong khi đó, các đồng minh truyền thống của Mỹ
như châu Âu tiếp tục tranh luận về cách xử lý các đề nghị của Trung Quốc.
Một số người có vẻ không dễ bị lay chuyển, như
chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, người đã có giọng điệu nghiêm khắc
hơn với ông Tập khi tháp tùng ông Macron tới Bắc Kinh.
Nhưng những người khác
quan tâm đến việc duy trì mối quan hệ kinh tế của đất nước họ với Trung Quốc đã
cởi mở hơn. Trong chuyến đi của mình, ông Macron đã được
người Trung Quốc đối xử rất hậu hĩnh, họ đã chào đón ông bằng một cuộc duyệt
binh hoành tráng. Trong một bước đi bất thường, đích thân ông Tập tháp tùng Tổng
thống Pháp đến thành phố Quảng Châu ở phía nam, nơi ông ra hiệu rằng họ là
"bạn tri kỷ".
Ông Macron sau đó nói với
các phóng viên rằng sẽ không có lợi cho châu Âu nếu tham gia vào vấn đề Đài
Loan và "bị cuốn vào những cuộc khủng hoảng không phải của chúng ta".
Kể từ đó, ông đã bảo vệ bình luận của mình, nói rằng trở thành đồng minh của Mỹ
không có nghĩa là trở thành "chư hầu" của nước này. Đối với một số
người, đây là bằng chứng cho thấy sự lôi kéo của ông Tập đã phát huy tác dụng.
Theo Tiến sĩ Thomas, châu Âu đang trở thành
"chiến trường trung tâm" trong quan hệ Mỹ-Trung và bất kỳ ai được
châu Âu ủng hộ sẽ giành được ưu thế.
Nhưng hiện tại, ông Macron là một ngoại lệ
trong số các nhà lãnh đạo châu Âu. Phát biểu của ông đã bị chỉ trích và Đức đã
cử ngoại trưởng của mình tới Bắc Kinh để củng cố lập trường cứng rắn hơn của EU
đối với Đài Loan.
Trong khi châu Âu đang
phòng ngừa các vụ đánh cược giữa Mỹ và Trung Quốc, Tiến sĩ Thomas nói, "họ
biết rằng vụ cá cược tốt hơn vẫn là với Mỹ".
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/f3af/live/a46cd340-da8e-11ed-8df1-d74cbf1089d7.png
Tổng thống Đài Loan Tsai Ing-wen gặp Chủ tịch Hạ viện Mỹ Kevin McCarthy
khiến Trung Quốc tức giận
Tuy nhiên, chủ đề Đài Loan là điều mà sự lôi
kéo của Trung Quốc bắt đầu bộc lộ.
Các cuộc tập trận quân sự mới nhất của Bắc
Kinh - được phát động để đáp trả việc Tổng thống Đài Loan Tsai Ing-wen gặp quan
chức hàng đầu của Mỹ Kevin McCarthy vào tuần trước - chứng kiến Bắc Kinh triển
khai một loạt chiến thuật thông thường, gửi máy bay chiến đấu và tàu và mô phỏng
các cuộc tấn công vào hòn đảo.
Đài Bắc cho biết Bắc Kinh đã tăng cường xâm nhập
vào không phận của họ trong những năm gần đây, qua việc máy bay quân sự Trung
Quốc thực hiện hàng trăm vụ mỗi tháng.
Các nhà phân tích cho rằng những động thái như
vậy đã làm suy yếu những tuyên bố của Trung Quốc về việc trở thành một người kiến
tạo hòa bình. Trong khi những người khác coi đó là hành vi xâm lược quân sự, Bắc
Kinh luôn khẳng định đây là những động thái phòng thủ, và do đó, là vấn đề
trong nước.
Nhưng một cuộc chiến
tranh Đài Loan sẽ gây ra những hậu quả toàn cầu, tiến sĩ Chong phân tích. Hòn đảo
này sản xuất 60% chất bán dẫn của thế giới và nằm ở giao lộ của một số tuyến đường
vận chuyển nhộn nhịp nhất, cũng như cáp viễn thông ngầm nối châu Âu với châu Á.
Trung Quốc cũng không thể bỏ qua thực tế rằng
nếu một cuộc xung đột nổ ra thì nước này sẽ bị đổ lỗi, ít nhất là một phần, vì
đã gây bất ổn cho châu Á.
Hầu hết các nhà quan sát tin rằng Trung Quốc
không có ý định sớm xâm chiếm Đài Loan. Nhưng điều đáng lo ngại là hành động
quân sự leo thang có thể dẫn đến một tính toán sai lầm nguy hiểm và chiến tranh
với Mỹ, do Washington cam kết hỗ trợ phòng thủ cho Đài Loan nếu hòn đảo này bị
tấn công.
"Tập Cận Bình đang cố gắng khôi phục sự
hiện diện ngoại giao [của Trung Quốc] trong khi thể hiện sức mạnh đối với vấn đề
Đài Loan. Sẽ ngày càng khó khăn trong việc xác định ranh giới giữa các mục tiêu
đó, khi nhiều quốc gia trở nên lo ngại hơn về khả năng tấn công Đài Loan của
Trung Quốc", Tiến sĩ Thomas nhận định.
Khi Bắc
Kinh tiến hành chiến dịch chinh phục thế giới, họ cũng sẽ thấy các hành động của
mình bị giám sát ngày càng chặt chẽ. Chẳng mấy chốc họ có thể phải đưa ra lựa
chọn - trở thành chim bồ câu hay chó.
Grace Tsoi đưa tin bổ sung.
=========================
TIN LIÊN
QUAN
Lý do Trung Quốc khởi
động 'đắc nhân tâm' liên quan đến Ukraine
25 tháng 2 năm 2023
.
Ngoại trưởng Đức sẽ
thể hiện lập trường nào đối với Trung Quốc?
13 tháng 4 năm 2023
.
TT Macron nói châu
Âu không nên theo chính sách của Mỹ hoặc TQ về vấn đề Đài Loan
10 tháng 4 năm 2023
.
'Mặt xanh, mặt đỏ'
của châu Âu sẽ gặp Chủ tịch Tập Cận Bình
6 tháng 4 năm 2023
No comments:
Post a Comment