Bao
nhiêu tiền một lạng Đinh La Thăng?
Bình luận của Lưu Văn Minh
2023.04.02
Hơn 923 triệu, tức gần một tỷ đồng. Đây là
tính tất tật mọi thứ có trên cơ thể của ông Đinh La Thăng, từ sợi tóc cho đến
móng chân.
600 tỷ đồng không biết đào đâu ra bồi thường cho
ngân sách
Số tiền này tính trung bình trên khoản 600 tỷ
đồng (tham nhũng, ăn hối lộ, gây thiệt hại cho tài sản Nhà nước...) phải chấp
hành án của ông Đinh La Thăng. Nhưng, “Đây là bản án khó thi hành nhưng không
tuyên không được. Cách nào để thực thi trên thực tế thì chúng tôi chưa nghĩ
ra”- Chánh án Tòa án nhân dân tối cao (TAND Tối cao) Nguyễn Hòa Bình nói trước
Quốc hội.
Đến Chánh tòa tối cao còn chưa nghĩ ra cách
nào để thu hồi tiền phạm pháp cho nhà nước thì ông Thăng chỉ còn cách-như truyện
Tàu-đem thân đền đáp.
Cứ cho là ông Thăng nặng khoảng 65 kg kể cả da
xương tóc móng, thì 600 tỷ chia cho 65 kg ra được con số như trên. Gấp đôi giá
vàng bốn số chín chứ đâu ít.
Kể ra như thế cũng rất chói chang. Giá trị của
ông Thăng có lẽ đem so được với Đường Tăng Tam Tạng, mỗi miếng thịt trên cơ thể
đều vô giá.
Còn phiên bản nữ của Tam Tạng chính là bà Hứa
Thị Phấn. Trong vụ Ngân hàng Trust Bank, bà Phấn làm mất của ngân hàng hơn
10.000 tỷ đồng. Xong bà chết.
Theo bộ luật hình sự của người dân và truyền
qua ngàn đời, con nợ có chết cũng không được đương nhiên xóa nợ. Tất cả tài sản
của họ để lại phải được cấn trừ để trả nợ, hoặc để bồi thường thiệt hại mà khi
còn sống họ đã gây ra cho người khác. Hoặc cha mẹ, con cái phải gánh trả thay.
Các cá nhân, tổ chức thi hành pháp luật dân soạn hiểu rất rõ nguyên tắc này. Số
nợ phải thu hồi, vì vậy, ở mức đáng thèm thuồng so với khi thi hành luật của
chính quyền.
Luật Hình sự của chính quyền Việt Nam cũng có
tinh thần cơ bản như vậy, nhưng việc thực thi nó bị trói tay bởi rất nhiều thứ.
Ông Nguyễn Hòa Bình nói trong 10 năm qua, các
cơ quan tố tụng đã phối hợp tốt nên thu hồi được 40% tổng số tài sản tham
nhũng, rất đáng mừng, cao hơn những năm trước. Thôi khỏi tìm tổng số tài sản
tham nhũng phải bị thu hồi-con số này nhỏ hơn thực tế nhiều vì chỉ có các vụ án
đã được xét xử mới đưa ra được số thiệt hại, nhưng còn gấp bội vụ hình sự về
kinh tế và tham nhũng chưa bị lộ, hoặc được điều tra và xét xử. Song cứ nhìn
vào hai Tam Tạng thì cũng kết luận được ngay là 600 tỷ của Tam Tạng ông xem như
mất trắng, và 10.000 tỷ của Tam Tạng bà… cũng rứa!
Ai đọc bài Khẩn cô nhi túng?
Cái cũng rứa này là một khiếm khuyết trong
pháp luật Việt Nam. Mặc dù thực tế ai cũng hiểu chỉ tham nhũng mới có thể khiến
các quan sống xa hoa trong biệt thự, đi xe hàng hiệu và mua nhà cho con cái đi
học ở nước ngoài dễ như mua cân thịt, nhưng chứng minh điều đó trong chiếc vòng
kim cô hạn hẹp của pháp luật Việt Nam lại là không dễ.
Vẫn theo ông Bình, hiện tại pháp luật Việt Nam
chỉ được thu hồi tài sản tham nhũng khi Công an, Viện kiểm sát và Tòa án chứng
minh được nguồn gốc tài sản là từ tham nhũng. Cũng có nghĩa các tài sản khác của
người tham nhũng nếu họ không chứng minh được nguồn gốc, nhưng cơ quan pháp luật
cũng không chứng minh được nó từ tham nhũng mà ra thì cũng không được tịch thu.
Cái vòng kim cô là ở chỗ đấy. Với trình độ
tham nhũng ổn định và năm sau cao hơn năm trước thì các thủ đoạn tẩu tán tài sản
hiện đã đến độ siêu đẳng. Những “bài” tẩu tán kiểu chồng cho vợ hay cho con
cháu đứng tên tài sản nhằm xóa dấu vết và trách nhiệm đã lạc hậu lắm rồi. Truy
vết số tiền hối lộ cũng không dễ dàng nữa: từ khi có đồng tiền điện tử, các kiểu
coin kiếc thì việc nhét một phong bì nặng trịch vào đáy cái hộp quà rồi lễ mễ
vác đến nhà các anh đã là nhà quê lắm rồi. Không ai làm cái việc thô thiển và dễ
bị soi như thế nữa. Giờ, chỉ cần có một tài khoản trên mạng, mà ôi nó lại ẩn
danh hoàn toàn hay thế chứ-thì việc rửa tiền đã dễ như ăn gỏi gà rồi.
Thực tế, tham nhũng gần như là điều kiện bắt
buộc để (phần lớn) các cá nhân tồn tại trong cơ quan Nhà nước, bất chấp ý chí của
họ. Hệ lụy của nó là người tham nhũng dám đánh đổi giữa hậu quả nếu bị phát hiện
và lợi ích thu được. Khi bị bắt, những con cá vừa vừa chỉ cần lưu ý dán kỹ cái
miệng thì ở ngoài các anh sẽ tìm cách để chạy tội, chạy tù, chạy bồi thường.
Xem như hy sinh đời bố củng cố đời con, nhưng ngày ra tù vẫn còn một cục tiền
to mà cả đời lương thiện không kiếm nổi.
Vậy nên ở tâm điểm của lực hút và lực đẩy, nhiều
người tặc lưỡi một cách khá... tự nguyện. Vì nghĩ cho cùng, danh dự cũng không
mài ra mà ăn được, trong khi nếu phản bội các anh, phản bội đường dây thì còn
nguy hiểm hơn ở tù nhiều. Vả lại, các anh to thế nhưng vẫn trùm đạo đức giả, mồm
ăn hối lộ như cá tra đói nhưng miệng vẫn thao thao rao giảng đạo đức và sự
trong sạch lành mạnh của Đảng viên được thì cỡ cá tép như mình ăn nhằm gì. Tù
vài năm ra dẫn gia đình sang nước ngoài định cư là xong, ở đó chẳng ai biết ta,
tha hồ đóng vai doanh nhân đầu tư chém gió nói phét.
Chỉ có người dân và xã hội Việt Nam là tổn
thương, những vết thương mang độc không thể lành: tiền bị mất đi do tham nhũng
phải được bù lại bằng cách nào đó để đảm bảo việc vận hành của Nhà nước, trả
lương cho đội ngũ công chức và… tiếp tục lấp đầy cái mỏ để những đời quan chức
sau còn có cái mà tiếp bước trên con đường tham nhũng. Thuế má sẽ tăng lên với
nhiều dạng, bằng nhiều cách. Người dân và doanh nghiệp xem việc phải hối lộ là
lẽ đương nhiên, là mặc định, là một phần của cuộc sống. Thậm chí nếu một anh, một
“dây” đang ăn đều đặn ngon lành bỗng dưng từ bi bất ngờ thì lại là điềm gở, vì
họ không ăn nữa tức là cũng sẽ không làm nữa. Một xã hội vận hành theo những
cách quái đản nhưng lại rất nhịp nhàng trong cái lý của nó: mỗi người đều tìm
cách lấy tiền của người khác, mày ăn của tao thì tao ăn lại của con mày. Và
vòng xoắn ốc này cứ tăng lên mãi.
Một xã hội ung thư, một nền kinh tế ung thư
như thế hút cạn mọi nguồn thu, triệt tiêu mọi nỗ lực và cạnh tranh lành mạnh. Vật
giá tăng vọt trong khi tỷ giá đồng tiền yếu hẳn. Song mọi thứ cứ tiệm tiến dần
đều, giống như nồi nước đun nhỏ lửa khiến cả trăm triệu con ếch trong đó vẫn điềm
nhiên xem là chuyện thường.
Không có ai dám đọc bài Khẩn cô nhi túng để
tháo vòng kim cô.
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng tại họp báo kết thúc Đại hội 13 ĐCSVN tại Hà
Nội hôm 1/2/2021. AFP
Pháp luật Việt Nam có hai thời kỳ: Thời tiền cụ Tổng
và thời cụ Tổng
Ông Bình cho hay, trên thế giới xem tham nhũng
là tội đặc thù, nên ngoài việc các cơ quan pháp luật phải chứng minh nguồn gốc
tài sản tham nhũng thì còn có cơ chế khác là tăng nghĩa vụ giải trình của nghi
can. Ví dụ, nếu nghi can có tài sản mà không chứng minh, giải trình được nguồn
gốc hợp pháp thì bị xem là tài sản tham nhũng và bị tịch thu.
Trong lịch sử Việt Nam, bộ luật Hồng Đức dựa
trên nguyên tắc chung là người tham nhũng phải bồi thường gấp đôi số tài sản
tham nhũng để sung công hoặc trả lại cho người dân. Luật Gia Long của triều
Nguyễn cũng áp dụng nguyên tắc này. Ví dụ điều 138: quan ty ăn hối lộ để làm
trái pháp luật thì tiền ăn hối lộ xử phạt gấp đôi, nộp vào kho. Điều 560: Lãng
phí của công thì phải bồi thường gấp đôi.
Nếu những điều này được đưa vào pháp luật Việt
Nam hiện tại thì tỷ lệ thu hồi tài sản tham nhũng có nhiều khả năng không lẹt đẹt
như bây giờ.
Nhưng tham nhũng ở Việt Nam là một sinh thể gắn
liền với thể chế, nên diệt trừ nó là điều không thể.
Mấy năm nay, xã hội Việt Nam chứng kiến một sự
khai sinh kỳ lạ. Luật pháp và hiệu lực của chính quyền dường như được chia làm
hai: Thời trước cụ Tổng và Từ khi có cụ Tổng.
Từ khi cụ Tổng nắm quyền, đã có gần 3.000
tổ chức đảng, gần 168 ngàn cán bộ, đảng viên, trong đó có gần 7.500 đảng viên bị
kỷ luật do tham nhũng; đã kỷ luật 170 cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý,
trong đó có 4 Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị; 29 Ủy viên
Trung ương, nguyên Uỷ viên Trung ương; 50 sĩ quan cấp tướng trong lực lượng vũ
trang. Riêng từ năm 2021 đến nay đã 50 cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý bị
kỷ luật, trong đó có tám Uỷ viên Trung ương, nguyên Ủy viên Trung ương, 20 sĩ
quan cấp tướng. Con số này chưa bao gồm những kết quả chưa từng có trong lịch
sử chính trường Việt Nam, khi một chủ tịch nước đương nhiệm và rất mạnh cùng
hai phó thủ tướng phải “tự nguyện” rời chức, với những lý do không được nói rõ
nhưng ai cũng (đồn) là vì dính líu, bao che tham nhũng.
Chiếc lò cụ Tổng vừa cháy thì nguồn củi cung cấp
dường như không bao giờ cạn. Có những ngành gần như tất cả lãnh đạo cấp tỉnh
đều đã hội ngộ trong tù, như các Trung tâm kiểm soát bệnh tật khắp cả nước. Hay
lĩnh vực đăng kiểm-mới vừa hết ba tháng đầu năm 2023 đã có hơn 500 bị can bị khởi
tố trong 64 vụ án, liên quan tiêu cực đăng kiểm tại 32 địa phương.
Chiến dịch Đốt lò, hay Quét nhà của cụ Tổng quả
nhiên đã tống đi không ít rác rưởi lưu cữu, lau bụi một số cửa sổ. Không khí
trong ngôi nhà Việt Nam quả nhiên giảm tù hãm, giảm chất độc.
Nhưng đó có phải là bằng chứng cho sự mạnh mẽ
của pháp luật hay không?
Tôi cho rằng Không. Đó là một nỗ lực tuy vô
cùng dũng cảm và đáng trân trọng, nhưng bên trong nó là vẫn là tuyệt vọng.
Ông Đinh La Thăng không phải một sớm một chiều
gây ra thiệt hại 600 tỷ đồng. Bà Hứa Thị Phấn không một ngày lừa được 10.000 tỷ.
Vinashin, Vinalines không bỗng dưng trở thành những con tàu đắm. Các Trung tâm
kiểm soát bệnh tật, các bệnh viện lớn, nguyên chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Đức
Chung, Chu Ngọc Anh, nguyên bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long, những Tất
Thành Cang, Lê Thanh Hải... đã thông đồng, cấu kết, hình thành các
băng nhóm, những đường dây chặt chẽ từ hàng chục năm. Ngân sách Nhà nước đã
thành bầu vú mẹ từ trước khi dân gian nhái câu thơ của Đỗ Trung Quân từ lâu lắm:
“Bên A là chùm khế ngọt/Cho ta trèo hái mỗi ngày”.
Lúc đó, pháp luật đang ở đâu? Các tổ chức kiểm
soát và phòng chống tham nhũng đang làm gì?
Nhiều năm nay, pháp luật về chống tham nhũng
không thay đổi nhiều lắm so với trước kia. Vậy nguyên nhân gì khiến chỉ khi “cụ
Tổng” nắm chắc và bắt đầu vung lên chiếc gậy quyền lực thì những đại thụ chống...
trả đất nước mới hiện nguyên hình là yêu quái củi tươi củi khô để nối gót vào
lò? Đó có phải là tình trạng tê liệt của chính quyền, các cơ quan pháp luật
trong chống tham nhũng (thời trước Cụ Tổng) hay không?
Vài năm nay, nhân dân khắp nơi ca vang tên cụ
Tổng. Nhưng hiệu lực của cả nền pháp luật và chính quyền lại phụ thuộc vào ý
chí của một cá nhân duy nhất như mọi thứ đang cho thấy như thế, thì vô cùng
đáng lo ngại.
Vì tuy cá nhân đó tạo nên tạo nên hiệu lực mạnh
mẽ của nền pháp luật, nhưng bản chất nền pháp luật đâu có mạnh lên; nó chỉ là kết
quả của mệnh lệnh từ một người đang nắm giữ vị trí tối cao. Do vậy nó nhất thời,
không bền vững. Khi cá nhân ấy thay đổi ý chí chủ quan, hoặc đơn giản khi ốm yếu,
khi thể chất không phục tùng ý chí, hoặc khi quyền lực này chuyển sang tay một
vị tối cao khác, nhiều khả năng sự mạnh mẽ và triệt để của nền pháp luật sẽ
thay đổi theo hướng đi xuống.
------------------------------------------------------------------
* Bài viết không thể hiện quan điểm của Đài Á Châu Tự Do.
\
No comments:
Post a Comment