Emmy Sasipornkarn |
DCVOnline
Posted on December 25, 2019
Mối
quan tâm về tham vọng bá quyền của Trung Hoa, phần lớn liên quan đến Sáng kiến Một Vành đai Một Con
đường, đang gia tăng trên khắp vùng Đông Nam Á. Trong khi một số quốc gia trong
khu vực đã khuất phục trước áp lực của Trung Hoa, một cố còn lại đang chống lại
tham vọng này.
Tham vọng bá quyền
của Trung Hoa ở Đông Nam Á. Nguồn: By
Belt & Road News – December 25, 2019
Belt & Road News – December 25, 2019
Bà
Carla Freeman, giám đốc của Viện nghiên cứu chính sách đối ngoại
Hoa tế (SAIS) Johns Hopkins, nói với DW,
“Vai trò kinh tế của Trung Hoa trong khu vực đã đặc
biệt vứng mạnh kể từ khi BRI tăng vốn đầu tư của Trung Hoa xây dựng cơ sở hạ tầng
và cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung do chính quyền Donald Trump phát động đã khiến
Trung Hoa chuyển nhiều hoạt động kinh tế sang khu vực Đông Nam Á.”
Carla Freeman
Dự án cơ sở hạ tầng trị giá 1 nghìn tỷ đô la đường
hàng hải chạy qua khu vực Biển Đông (SCS) đang tranh chấp, một con đường biển
giàu tài nguyên mà Brunei, Malaysia, Philippines, Việt Nam và Trung Hoa đều
tuyên bố chủ quyền chồng chéo. Có những lo ngại rằng Trung Hoa sẽ tìm cách trói
tay Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) để kiểm soát con đường biển chiến
lược bằng cách phô trương ảnh hưởng kinh tế đang mở rộng có được nhờ các dự án
cơ sở hạ tầng trong khu vực.
Theo Alexander L. Vuving, Chuyên gia Việt Nam tại
Trung tâm Daniel K. Inouye Châu Á-Thái Bình Dương, BRI gói hai nỗ lực của Trung
Hoa thành một.
“Một là Trung Hoa đang đi tìm thị trường cho sản lượng
quá nhu cầu [thép, xi măng] của mình, và hai là Trung Hoa tìm cách để mở rộng ảnh
hưởng của Hoa lục bằng cách kết nối vật lý, tài chính và cá nhân với nhưng quốc
gia khác trong khu vực với Trung Hoa.”
Alexander L. Vuving
BRI đã tạo niềm hy vọng về việc thu hẹp khoảng cách
về cơ sở hạ tầng và kết nối, nhưng cũng có những nghi ngờ và chỉ trích về các
chi tiết và mục tiêu của dự án này. Một vấn đề được đặt ra là bằng “chính sách
ngoại giao bẫy nợ” Bắc Kinh giành được ảnh hưởng đối với các nước nhỏ về kinh tế
bằng cách đẩy những quốc gia nhược tiểu đó vào tình trạng mắc nợ. Vuving nói
thêm,
“Liệu Trung Hoa có cố tình ném các đối tác của mình
vào bẫy nợ hay không là điều gây tranh cãi. Tuy nhiên, một số quốc gia đã mắc nợ
và sẽ tăng đáng kể các khoản họ nợ Trung Hoa đến mức họ có thể trả lại nợ cho họ
được.”
Alexander L. Vuving
Biển Đông
Nguồn: An ninh toàn cầu, CSIS.
‘Đúng chỗ của Trung Hoa’
Tại Thái Lan, Thủ tướng Prayuth Chan-ocha đã cau mày
vào tháng trước, trước mặt Thủ tướng Trung Hoa Li Keqiang, ông đã so sánh đất
nước của mình như một con kiến và Trung Hoa như một con sư tử.
Tính bất cân xứng và mất cân bằng này của mối quan hệ đã khiến các quốc gia
khác trong khu vực ngày càng cảnh giác với Trung Hoa.
Gần một nửa số người được hỏi ở Đông Nam Á trong cuộc
khảo sát gần đây nhất của Viện nghiên cứu ISEAS-Yusof Ishak có trụ sở tại
Singapore nói rằng
“Trung Hoa sẽ trở thành một cường quốc xét lại với ý
định biến Đông Nam Á thành phạm vi ảnh hưởng của mình.”
Vuving chỉ ra rằng vị trí địa lý của Trung Hoa, quy
mô và sức mạnh ngày càng tăng và tham vọng lịch sử của nó muốn trở lại “vị trí
chính đáng của mình trên đỉnh Châu Á” đương nhiên sẽ dẫn đến việc trở thành cường
quốc hàng đầu trong khu vực. Ông nhấn mạnh,
“Gọi đó là quyền bá chủ, bành trướng hay phạm vi ảnh
hưởng, về căn bản đó là sự thống trị của Trung Hoa.”
Alexander L. Vuving
Duterte bị áp lực
Tại Philippines, Tổng thống Rodrigo Duterte đã bị chỉ
trích gay gắt vì đã khấu đầu trước chính phủ Trung Hoa và đặt lợi ích chủ quyền
trên biển của đất nước mình xuống hàng thứ yếu và ủng hộ việc nhận viện trợ của
Trung Hoa.
Áp lực trong nước đối với Duterte nhằm củng cố lập
trường của ông đối với nước khổng lồ châu Á đang gia tăng, đặc biệt là sau vụ
đâm và đánh dắm một tàu đánh cá Philippine vào ngày 9 tháng 6 ở Bãi Cỏ
Rong (Reed Bank hay Recto Bank), một khu vực thuộc vùng đặc quyền kinh tế
của Manila ở Biển Đông.
Kết quả một cuộc khảo sát của Social Weather
Stations công bố vào tháng 11 cho thấy sự tin tưởng của công chúng với Trung
Hoa đã giảm xuống mức thấp nhất tại Philippines. Theo Salvador Panelo, một phát
ngôn viên của tổng thống, kết quả là có thể thấy trước được và có thể hiểu được
do các “vị trí xung đột” giữa hai quốc gia về chủ quyền ở Biển Đông.
Tuy nhiên, ông bày tỏ sự lạc quan rằng,
“Trung Hoa, giống như bất kỳ quốc gia nào khác, cuối
cùng sẽ được người Philippines đánh giá cao vì chính sách đối ngoại độc lập của
Tổng thống Duterte, đã mang lại lợi ích đáng kể cho Philippines.”
Salvador Panelo
Quan hệ thân thiết trở lại với Trung Hoa đã mang lại
lợi ích kinh tế cho Philippines. Theo dữ liệu từ Ngân hàng Trung ương
Philippines, đầu tư trực tiếp nước ngoài của Trung Hoa đã tăng vọt lên gần 200
triệu đô la (180 triệu euro) trong năm 2018 từ 570.000 đô la (514.527 euro) vào
năm 2015 trước khi Duterte lên cầm quyền.
Mặc dù có mối quan hệ nồng ấm hơn với Bắc Kinh,
Manila hiện đang tìm cách mở rộng và đa dạng hóa quan hệ với các cường quốc
khác ở khu vực khác như Nhật Bản, Ấn Độ, Nga, và Mỹ, đồng minh từ lâu của
Philippines. Freeman nói,
“Duterte đang cải thiện mối quan hệ kinh tế với
Trung Hoa, nhưng cũng nhận thức được cái giá chính trị của mối quá gần gũi.”
Carla Freema
Kháng cự & Không tin
Việt Nam được cho là nơi Trung Hoa gặp nhiều kháng cự
nhất vì tham vọng ở Biển Đông. Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền trên gần như tất cả
vùng biển giàu năng lượng trong khu vực, nơi họ đã biến một chuỗi đảo nhỏ và đảo
san hô thành những căn cứ quân sự.
Vuving nhấn mạnh,
So với những nước khác cũng tuyên bố chủ quyền ở Biển
Đông như Philippines và Malaysia, Hà Nội là nước cương quyết bảo vệ chủ quyền của
mình nhất trong vùng biển tranh chấp.
“Việt Nam là một trong những quốc gia bi đặt
trước hai trong số các chiến lược lớn của Trung Hoa trong chính sách đối
ngoại: ‘hãy làm bạn với nước xa và tấn công nước gần,’ và “Làm cứng cái cứng,
làm mềm cái mềm.”
Alexander L. Vuving
Sau bốn tháng đối đầu, tàu khảo sát Haiyang Dizhi 8
(Hải dương Địa chất 8) của Trung Hoa đã rời khỏi vùng đặc quyền kinh tế Việt
Nam vào cuối tháng 10. Con tàu này đã tiến hành thăm dò địa chấn ở vùng biển gần
Bãi Tư Chính (Vanguard Reef) kể từ tháng Bảy.
Vụ này có nhiều điểm tương đồng với một vụ khác xảy
ra cách đây năm năm, khi giàn khoan dầu Trung Hoa, HYSY-981, được đưa vào vùng
đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Hành động này đã làm dấy lên tinh thần chống
Trung Hoa mạnh mẽ ở Việt Nam và theo Vuving,
“đưa mối quan hệ hai nước này xuống mức thấp nhất lịch
sử và phá vỡ niềm tin mong manh giữa hai quốc gia, kể cả những nhân vật lãnh đạo
đảng cộng sản của họ.”
Alexander L. Vuving
Do những mối quan hệ lịch sử căng thẳng với Bắc
Kinh, Hà Nội đã thận trọng đối với sáng kiến BRI. Vuving dự đoán rằng
“mặc dù vị trí của Việt Nam có thể là lý tưởng để trở
thành đối tác của BRI, địa lý và văn hóa chiến lược cho thấy mối quan hệ
Trung-Việt sẽ trở nên lạnh nhạt hơn.”
Alexander L. Vuving
Bẫy nợ?
Khi Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad nhậm chức
năm ngoái, ông đã tuyên bố táo bạo chống lại Trung Hoa “Một phiên bản mới
của chủ nghĩa thực dân” do các thỏa thuận bất cân xứng đối với các quốc
gia nghèo hơn.
Thủ tướng Mahathir Mohamad cũng hứa sẽ xét lại các
hiệp ước bất bình đẳng, gồm cả dự án đường sắt do Trung Hoa hỗ trợ Malaysia, Đường
sắt Bờ Đông Mã Lai. Đầu năm nay, dự án bị đình trệ đã tái hoạt động sau khi
Mahathir đưa Trung Hoa trở lại bàn đàm phán và đạt được thỏa thuận tốt hơn, cắt
giảm gần một phần ba chi phí xây dựng.
Theo Freeman, sự phát triển này có thể khiến các quốc
gia khác đang mắc nợ lớn “đánh giá lại các điều khoản đầu tư của Trung Hoa.”
Tham Siew Yean, thành viên cao cấp tại Viện
ISEAS-Yusof Ishak, đề nghị rằng tất cả các nước nên đàm phán cẩn thận với Trung
Hoa trong các dự án lớn.
Theo Tham, khi các dự án hỗ trợ phát triển chính thức
hoặc đầu tư trực tiếp nước ngoài không được đánh giá cẩn thận trước khi được chấp
nhận, những chính phủ tham nhũng phải chịu trách nhiệm. Tham nói thêm,
“Không thể áp đặt một khoản nợ, nếu người vay không
đồng ý.”
Tham Siew Yean
---------------------
Bài viết phản ảnh ý kiến của tác giả, và không nhất thiết là quan điểm của ý
kiến của ban biên tập của Belt
& Road News.
© 2019 DCVOnline
Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ
DCVOnline.net”
Nguồn: China’s ambitious bid for Southeast Asia Hegemony | Emmy
Sasipornkarn| Belt & Road News | December 25, 2019.
No comments:
Post a Comment