Nguyễn
Mạnh Hà
Gửi
cho BBC News Tiếng Việt từ Hà Nội
18 tháng 1 năm 2024
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c72y2q1792jo
Nghèo có
nên sinh con hay không? Một phát ngôn gây tranh cãi trên mạng thực ra đã khơi
dậy một chủ đề đáng được bàn luận một cách nghiêm túc.
Ngày nay dù là người của công chúng hay không
vẫn có thể lấy ảnh của mình ra lồng vào một câu nói vui vui, nghịch
ngợm nào đó rồi tung lên mạng - coi như một cách gây chú ý, làm hình
ảnh. MC nọ cũng không ngoại lệ, vào fanpage của anh có thể bắt gặp
những câu như "Trước khi tự trách mình sao không thử đổ lỗi cho
người khác" hay "Dạo này mình tập thói quen ngủ sớm để
thời gian nghèo nó ngắn lại"
Nam MC và ê kíp chỉ thực sự “thành công” (trong
việc câu view) khi chọn được câu trích: “Nếu đứa con sinh ra để kế thừa sự
vất vả, nghèo khó của bạn, vậy không sinh con cũng chính là một loại lương
thiện”.
Câu này không có tính chơi chữ mà có vẻ đang
nghiêm túc phán xét và quy kết việc sinh con (hoặc không) vào phạm
trù đạo đức. Hơn nữa, câu nói còn quàng sự nghèo khó vào với con
cái. Thực tế có thể có những bậc cha mẹ nghèo nhưng lại có trách
nhiệm lo lắng cho con hơn cả cha mẹ giàu thì sao?!
Câu nói không chỉ “dằn mặt” những người đã
nghèo lại còn sinh con mà còn quy kết nghèo mà sinh con là bất lương
nên bị phản ứng là tất nhiên. Trên thực tế, rất có thể nghèo lại
là động lực để người ta sinh con những mong được trông cậy. Giàu mở
ra nhiều lựa chọn hưởng thụ đời sống lại khiến người ta ngại đẻ.
Bằng chứng là tỷ lệ sinh ở các nước phát triển bao giờ cũng thấp.
Tuy nhiên, “phát ngôn” vô chủ (?) này khiến cho
những luận cứ quanh lựa chọn không có con được đào xới lại. Chẳng
hạn, giữa lúc tình trạng biến đổi khí hậu đáng báo động hay vệ sinh
an toàn thực phẩm không được đảm bảo, giáo dục cũng đầy vấn đề…
thế này thì không có con là rất nên(!) Vì có vẻ như chúng ta đã tạo
ra nhiều vấn đề sẽ chỉ trở thành gánh nặng cho thế hệ sau chứ đừng hy
vọng chúng có thể giải quyết.
Nhưng đó là việc của những người cả nghĩ
chứ tuyệt đại đa số nhân loại vẫn sinh đẻ hồn nhiên. Cho nên mấy quan
điểm này mang ra bàn bạc cũng chỉ để cho vui mà thôi.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/c238/live/2cc1c6c0-b5bc-11ee-ad90-7f3dc580edc3.jpg
Tuyệt đại đa số nhân loại vẫn lựa chọn sinh con
Nhân dịp này một bài báo về một cặp vợ
chồng 9X ở Hà Nội cùng làm trong ngành du lịch quyết định không sinh
con, dành quỹ thời gian chu du thế giới cũng được lan truyền. Chàng
trai tên Thái lúc đó 31 tuổi khẳng định không sinh con vì không trả
lời được các câu hỏi: “Có chăm sóc được con không?”; “Chăm sóc con như thế
nào?” và “Có dành thời gian được cho con không?”.
Anh cũng biết quyết định này sẽ khiến bố mẹ
không vui nhưng khẳng định mình và vợ không có lỗi: “Hiện tại, tôi mới
chỉ đang làm tốt vai trò của một người con hạnh phúc thôi chứ chưa cho đi hạnh
phúc được”. Chị vợ tên Ngọc cũng quả quyết: “Không ai, kể cả bố mẹ, có
quyền quyết định giúp chúng tôi trong việc này được. Chúng tôi có tấm bản đồ
riêng cho đời mình, nó không giống ai cả nên không thể dùng tấm bản đồ bố mẹ
hay xã hội vẽ giúp để sống được”.
Ngọc tiết lộ ý muốn không sinh con xuất phát từ
một phim tài liệu về sinh đẻ được xem khi còn bé. Những khung hình
ghi lại sự đau đớn và những vết thương trên cơ thể phụ nữ sau sinh gây
ấn tượng với chị. Khi lớn lên, lại thấy tấm gương của mẹ chăm chồng con
vất vả, không còn thời gian cho bản thân và các mối quan hệ xã hội.
"Tôi nhận ra mình không sẵn sàng để sống một
cuộc sống đầy hi sinh, tần tảo như vậy," Ngọc phát biểu trên báo. Nếu
không tiếp xúc quá sớm với hình ảnh do phim khái quát hoặc sinh ra
trong một khuôn mẫu gia đình khác, xã hội khác - liệu quyết định của
Ngọc có khác?
Danh ca Tuấn Ngọc cứ cho là ở một nơi văn minh
hơn đi - còn tìm cách khuyên ba cô con gái đừng đẻ. Ông không hối tiếc đã
có con, và yêu con như bất kỳ ông bố nào, nhưng trải nghiệm có con
khiến ông kết luận: Có con là khổ.
“Cứ ràng buộc là khổ. Mai anh mua thêm con chó,
trồng thêm cây cảnh là đã mang cái khổ vào mình, nhất là con lại kéo dài cái
đau khổ triền miên. Tôi theo đạo Phật, tôi khuyên con đừng có con. Có hai cô
nghe lời,” ông nói với tôi hồi 2016.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/f09c/live/91dbf830-b5be-11ee-8f07-bbfdfa890097.jpg
Tình hình biến đổi khí hậu, kinh tế khó khăn… là các
nguyên nhân khiến chủ đề nên sinh con hay không lại được mang ra tranh cãi
Tỉnh thức và siêu độ là hai mục tiêu quan
trọng theo Phật pháp. Việc sinh con ngoài tạo thêm nghiệp và sự bận
bịu cho cha mẹ thì rõ ràng cũng sẽ kéo dài thời gian tồn tại của
nhân loại trên cõi ta bà vốn được coi là tạm bợ này… Bản thân Tuấn
Ngọc hồi trẻ cũng như nhiều người cho rằng có con thì vui. Đến tuổi
70 ông mới “nghĩ lại” và tuyên bố: “Càng sống, tôi càng thấy sự tồn tại
của mình trên Trái Đất này không giúp ích gì ai hết. Ngược lại, mỗi chúng ta
đang góp phần tàn phá Trái Đất”.
Mặc dù nghe có vẻ chướng tai nhưng kể cũng
khó mà bẻ được quan điểm trên. Dù có mang lại hạnh phúc cho đồng
loại hay không thì con người vẫn là “nhân tai” đối với Trái Đất. Một
nghiên cứu đăng trên tạp chí Nature giữa năm ngoái cho biết các hoạt động
của con người đã khiến 7 trên 8 ranh giới (bao gồm khí hậu, đa dạng sinh học,
nước, hệ sinh thái tự nhiên, sử dụng đất và tác động của phân bón và thuốc trừ
sâu…) trong hệ thống Trái Đất vượt quá giới hạn an toàn, đe dọa sức khỏe hành
tinh và con người.
Đơn cử, giới hạn an toàn về sự gia tăng nhiệt độ
toàn cầu là 1oC so với thời tiền công nghiệp. Tuy nhiên, mức tăng nhiệt thực tế
đã là 1,1 đến 1,2oC. Nếu nhiệt độ tăng đến mức 1,5oC, hơn 200 triệu
người sẽ phải hứng chịu nền nhiệt cao chưa từng có và hơn 500 triệu người
có thể phải đối mặt với nạn nước biển dâng. Bạn có biết phải làm gì để
bảo vệ những đứa con của mình chưa? Hay tốt nhất là không để nó ra
đời?
Dù sao thì nền văn minh đã cho chúng ta các
biện pháp tránh thai hiệu quả nên là việc có con giờ đây có thể
hoàn toàn do lý trí quyết định. Hoàn cảnh tất nhiên cũng quan trọng.
Việc chủ động không sinh con vẫn còn gây sốc ở các nước như Việt Nam,
nơi vẫn phổ biến quan niệm con cái là chỗ dựa khi về già hoặc để
kế nghiệp. Việc sinh đẻ gần như là một trách nhiệm, nghĩa vụ khó
chối bỏ khiến cho nhiều người không có thời gian để tự vấn bản thân
xem mình có thực sự cần một đứa con.
---
Bài viết thể hiện văn phong và quan điểm của tác giả
Nguyễn Mạnh Hà từ Hà Nội.
------------
TIN LIÊN QUAN
Con người ngày càng sợ
hãi chuyện sinh con
28 tháng 5 năm 2022
'Vì sao tôi không
muốn có con'
18 tháng 8 năm 2018
Dân số Trung Quốc
giảm vào năm thứ hai liên tiếp
17 tháng 1 năm 2024
19 tháng 9 năm 2023
No comments:
Post a Comment