BBC
News Tiếng Việt
16 tháng 11 năm 2023 17:28 +07
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cerpdvkvj77o
“Chính
phủ Việt Nam sử dụng luật ‘có chọn lọc’ như một công cụ để nhắm vào một số đối
tượng nhất định,” ông Surya Deva, Báo cáo viên đặc biệt của Liên Hiệp Quốc
(LHQ) về quyền phát triển, nói với các phóng viên tại buổi họp báo hôm 15/11 tại
văn phòng LHQ tại Hà Nội.
Sự kiện này khép lại 10 ngày làm việc của ông Deva tại Việt Nam, nơi ông
đánh giá các nỗ lực của nước này trong việc thực hiện quyền phát triển, các mục
tiêu phát triển bền vững, và xác định những thách thức còn tồn tại.
Ngày làm việc cuối cùng của ông Surya Deva diễn ra trùng với sự kiện được
cho là chấn động chính trường Việt Nam khi chính phủ nước này bắt ông Lưu Bình
Nhưỡng, phó trưởng Ban Dân nguyện của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Đây là chuyến thăm đầu tiên của báo cáo viên đặc biệt LHQ tới Việt Nam kể
từ lần gần đây nhất là sáu năm trước (2017).
Một
bộ phận ‘bị bỏ lại phía sau’
Ông Surya Deva thừa nhận chính phủ Việt Nam đã đạt tiến bộ đáng kể trong
một số mục tiêu phát triển bền vững, với tỷ lệ người dưới mức nghèo giảm từ
9,2% năm 2016 xuống còn 3,6% năm 2022 - ‘về mặt dữ liệu’.
Tuy nhiên, ‘tiến độ’ phát triển không giống nhau và ‘không phải ai cũng
được hưởng lợi như nhau trong xã hội”, theo đánh giá bước đầu của ông Surya
Deva và đoàn chuyên gia LHQ.
Một số thành viên nhất định trong xã hội bị bỏ lại phía sau, điển hình là
dân tộc thiểu số, ông Surya Deva nói trong cuộc họp báo.
Cam kết chính trị của chính phủ và Đảng CS là đảm bảo các dân tộc thiểu số
không bị bỏ lại phía sau, “trên giấy tờ chắc chắn là có”, ông Surya Deva nói
“Nhưng có khoảng cách giữa cam kết trên giấy tờ và thực tế,” ông Surya
Deva nhận định.
Ông nói rằng phần lớn người dân tộc thiểu số ở các vùng sâu vùng xa vẫn
tụt hậu, dẫn đến duy trì tình trạng nghèo đói, thất nghiệp và hạn chế tiếp cận
các dịch vụ công.
Về quy trình phê duyệt các dự án phát triển địa phương hay quốc tế, điều
mà ông Surya Deva nhận thấy ‘có sự đồng thuận’ trong các cuộc họp với tất cả
các bên liên quan ở Hà Nội và các tỉnh thành, là chúng đều rất ‘rườm rà’, không
chỉ vài tháng, mà có thể nhiều năm.
Có giải thích rằng nguyên nhân có thể là do chiến dịch chống tham nhũng
đang làm tê liệt các quan chức chính phủ, khiến họ ngại đưa ra quyết định.
Hoặc có thể là do nhiều cơ quan cấp bộ cùng tham gia vào một số quyết định
khiến quá trình này kéo dài, ông Surya Deva nói trong cuộc họp báo mở trên
Zoom từ Văn phòng LHQ tại Hà Nội trước khi rời đi, hôm 15/11.
‘Dùng
luật để nhắm vào một số người’
“Có những hạn chế đối với báo chí. Các bạn có thể suy ngẫm về điều đó. Bạn
có gặp phải những hạn chế đó hay không?”
Câu hỏi này được ông Surya Deva đặt ra với các phóng viên có mặt trong
khán phòng ở Hà Nội khi ông nhận định rằng Việt Nam thiếu một ‘hệ sinh thái’ để
tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tham gia và tư vấn trong các quá trình ra
quyết định.
“Đó cũng là những hạn chế đối với những gì các tổ chức phi chính phủ có
thể làm.
“Các hạn chế về quyền tự do ngôn luận và biểu đạt cả trên mạng và ngoài đời.
“Và tôi cũng cảm thấy rằng luật đã được sử dụng có chọn lọc để nhắm vào một
số người bảo vệ nhân quyền, nhà hoạt động khí hậu hoặc nhà bảo vệ môi trường.”
“Tôi không nói rằng nếu ai đó phạm tội, trốn thuế hay tội gì khác, họ
không phải chịu trách nhiệm pháp lý, mà họ phải chịu trách nhiệm. Nhưng quan điểm
của tôi là tại sao một số người nhất định lại bị truy tố mà không phải những
người khác.
“Vì vậy, tôi nghĩ việc sử dụng luật có chọn lọc này có thể là một vấn đề
tiềm ẩn mà chính phủ nên xem xét.
“Và tôi tin rằng hệ thống chính trị hiện tại của Việt Nam có khả năng chấp
nhận những quan điểm khác nhau.
“Bởi vì không phải ai có quan điểm khác cũng đang cố gắng lật đổ đảng hay
nhà nước. Vì vậy, tôi nghĩ chính phủ nên chấp nhận các quan điểm khác nhau để tạo
ra một xã hội toàn diện và bền vững hơn, từ đó tạo ra một hệ sinh thái tham gia
tốt hơn.
“Nếu không, một số người nhất định sẽ tiếp tục bị bỏ lại phía sau trong
quá trình phát triển.”
Trả lời câu hỏi của phóng viên về vụ việc bắt giữ ông Nhưỡng trong bối cảnh
dường như chính phủ Việt Nam có xu hướng bắt một số tiếng nói đối lập nổi bật
trong các chuyến thăm quan trọng của nguyên thủ hoặc đối tác nước ngoài, ông
Surya Deva cho hay ông chưa nắm được thông tin vụ việc.
Tuy nhiên, ông nói rằng đánh giá chung của ông sau chuyến thăm là chính
phủ Việt Nam áp dụng pháp luật một cách thiếu nhất quán và không theo chuẩn mực
của luật pháp của tế.
Cần
thay đổi tình trạng lấy đất của dân
Ông Surya Deva nói rằng ông được báo cáo về nhiều trường hợp chính phủ Việt
Nam lấy đất của dân cho các mục đích phát triển rồi đền bù với giá rẻ và bán lại
cho các doanh nghiệp với giá đắt.
Ông Surya Deva nhận định rằng đất đai cần cho phát triển, nhưng cũng cần
cho sinh kế của người dân. Do đó nảy sinh xung đột khi chính phủ thu hồi đất.
Ông Surya Deva nói ông hiểu rằng chính phủ Việt Nam đang sửa đổi luật đất
đai, nhưng ông ‘không thể hiểu đầy đủ vì không có bản tiếng Anh’ để ông đọc.
Dù vậy, ông hi vọng đây sẽ là cơ hội vàng để đạt được sự cân bằng, để người
dân không bị bỏ lại phía sau, hoặc nếu đất bị thu hồi thì giá mà họ được bồi
thường tương đương với giá mà chính phủ bán đất đó cho các công ty tư nhân.
Đề cập đến Thỏa thuận Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Công bằng (JETP) trị
giá hơn 15,5 tỷ USD mà Việt Nam ký kết với G7 và các đối tác để chuyển từ than
sang năng lượng sạch, ông Surya Deva nhấn mạnh đến chữ ‘công bằng’.
Ông nói thỏa thuận này có thể sẽ trở nên ‘không công bằng’ khi mà những
tiếng nói phản biện bị bắt giữ.
“Chính phủ Việt Nam cần hiểu từ ‘công bằng’ này một cách toàn diện,’ ông
nói.
Về các cam kết môi trường của Việt Nam, ông Deva nói rằng đó phải là một
cam kết lấy hành tinh làm trung tâm. Nghĩa là chính phủ Việt Nam phải đảm bảo
quá trình phát triển của mình không bỏ lại phía sau người dân, động vật, và cây
cỏ.
“Nhưng tôi chưa thấy điều đó [ở Việt Nam].
“Việc này nên là một phần của cả quá trình ‘làm bánh’. Chứ không chỉ là
quả anh đào trên mặt bánh, để trông cho nó đẹp hơn,” ông Deva nói.
Mục
đích chuyến thăm
Trong chuyến thăm lần này, ông Deva đánh giá các nỗ lực của Việt Nam
trong việc thực hiện quyền phát triển, việc thúc đẩy hoàn thành các mục tiêu
phát triển bền vững, và xác định những thách thức còn tồn tại.
Ông cũng tìm hiểu việc chính phủ thúc đẩy và đảm bảo sự tham gia hiệu quả
của người dân vào quá trình xây dựng chính sách, và ra quyết định liên quan đến
phát triển kinh tế, xã hội, chính trị và văn hóa.
Chuyến thăm của Báo cáo viên đặc biệt nhằm hỗ trợ chính phủ Việt Nam củng
cố luật pháp, chính sách và thực hành phù hợp với Tuyên bố về Quyền phát triển
(năm 1986) và các tiêu chuẩn liên quan khác.
Báo cáo viên đặc biệt đã thăm Hà Nội, Hà Tĩnh và thành phố Hồ Chí Minh.
Báo
cáo viên đặc biệt của LHQ là ai
https://ichef.bbci.co.uk/news/400/cpsprodpb/d053/live/bf92beb0-83a2-11ee-99a9-a77cd1df875c.jpg
Tiến sỹ Surya Deva
Ông Surya Deva bắt đầu đảm nhận
vai trò Báo cáo viên đặc biệt của LHQ về Quyền phát triển từ ngày 1/5/2023.
Ông là Giáo sư tại Trường Luật Macquarie, đồng thời là Giám đốc Trung tâm
Luật Môi trường tại Đại học Macquarie, Australia. Ông tiến hành nghiên cứu về
các lĩnh vực kinh doanh và quyền con người, luật hiến pháp so sánh, luật quốc tế
về quyền con người, phát triển bền vững, biến đổi khí hậu và bình đẳng giới.
Ông từng là thành viên của Nhóm làm việc của LHQ về Kinh doanh và Quyền
con người (2016-2022).
Ông cố vấn cho các cơ quan LHQ, các chính phủ, các tổ chức về quyền con
người ở các quốc gia, các tập đoàn đa quốc gia, công đoàn, và các tổ chức xã hội
dân sự về các vấn đề liên quan đến kinh doanh và quyền con người.
Các Báo cáo viên đặc biệt là một phần của Thủ tục đặc biệt (Special
Procedures) của Hội đồng Nhân quyền LHQ.
Thủ tục đặc biệt, cơ quan lớn nhất gồm các chuyên gia độc lập trong hệ thống
Nhân quyền của LHQ, là tên gọi chung để chỉ các cơ chế độc lập của Hội đồng nhằm
giám sát và tìm hiểu tình hình thực tế để giải quyết các tình huống cụ thể của
quốc gia, hoặc các vấn đề chuyên đề ở tất cả các khu vực trên thế giới.
Các chuyên gia của Thủ tục đặc biệt làm việc trên cơ sở tình nguyện; họ
không phải là nhân viên LHQ và không nhận lương khi làm việc. Họ độc lập không
liên quan đến bất kỳ chính phủ hoặc tổ chức nào, và thực hiện công việc với tư
cách cá nhân.
------------------------
TIN LIÊN QUAN
15 tháng 11 năm 2023
15 tháng 11 năm 2023
'VN cần giúp
người dân hiểu 15,5 tỷ USD tài trợ cho năng lượng sạch được tiêu vào đâu'
5 tháng 7 năm 2023
No comments:
Post a Comment