THẾ GIỚI HÔM NAY : 14/09/2023 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 14/09/2023

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy, biên dịch

14/09/2023

https://nghiencuuquocte.org/2023/09/14/the-gioi-hom-nay-14-09-2023/

 

Tây Ban Nha sẽ gửi 1 triệu euro (1,07 triệu USD) tới Libya để “đoàn kết” với các nạn nhân lũ lụt, ngoại trưởng nước này tuyên bố. Trước đó nhiều nước đã cung cấp tiền, thực phẩm và vật tư y tế sau khi cơn bão Daniel gây ra lũ lụt nghiêm trọng và làm vỡ hai con đập gần Derna, một thành phố ven biển. Ai Cập, Tunisia và UAE nằm trong số những nước đã cử đội cứu hộ đến hiện trường. Các quan chức địa phương cho biết có hơn 5.000 người thiệt mạng, bên cạnh khoảng 10.000 người được ghi nhận mất tích.

 

Thượng nghị sĩ bang Utah Mitt Romney sẽ không tái tranh cử vào năm 2025. Trong một video đăng trên X, trước đây là Twitter, vị đảng viên Cộng hòa 76 tuổi cho biết đã đến lúc nhường chỗ cho “một thế hệ lãnh đạo mới” và chỉ trích lập trường của cả Joe Biden và Donald Trump về biến đổi khí hậu, nợ công và cách đối phó với Nga và Trung Quốc. Ông đưa ra tuyên bố đúng vào lúc cử tri Mỹ tỏ ra lo ngại các nhà lập pháp của đất nước đã quá già.

 

Liên minh châu Âu sẽ điều tra các khoản trợ cấp của chính phủ Trung Quốc cho xe điện, chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen tuyên bố trong bài phát biểu hàng năm của bà. Bà von der Leyen cho rằng ô tô giá rẻ của Trung Quốc đang “làm méo mó thị trường của chúng ta.” Được biết chính phủ Trung Quốc đầu tư tới 100 tỷ USD từ năm 2009 đến năm 2019 cho công nghệ xe điện; chỉ riêng xe chạy bằng pin đã chiếm 1/3 lượng xuất khẩu của Trung Quốc.

 

Lạm phát theo năm ở Mỹ đã tăng từ 3,2% trong tháng 7 lên 3,7% trong tháng 8, cao hơn một chút so với dự đoán. Tính theo cơ sở hàng tháng, chỉ số giá tiêu dùng tăng 0,6% so với 0,2% của tháng 7, trong khi lạm phát lõi, không tính thực phẩm và năng lượng, cũng tăng hơn một chút so với dự báo. Tuần tới Cục Dự trữ Liên bang sẽ quyết định có nên tăng lãi suất một lần nữa để đưa lạm phát về gần mục tiêu 2% hay không.

 

Trung Quốc trở thành nước đầu tiên bổ nhiệm đại sứ mới tại Afghanistan kể từ khi Taliban trở lại nắm quyền vào tháng 8/2021. Tân đại sứ Zhao Xing đã được đón tiếp trong một buổi lễ tại dinh tổng thống Afghanistan ở Kabul. Song chưa có nước nào, kể cả Trung Quốc, chính thức công nhận chế độ Taliban, vốn thực thi các quy định hạn chế quyền tự do của phụ nữ và trẻ em gái một cách tàn bạo.

 

Bộ quốc phòng Nga cho biết Ukraine đã tấn công các tàu tại trụ sở Hạm đội Biển Đen của Nga ở Crimea bằng 10 tên lửa và 3 tàu không người lái. Vụ cháy khiến ít nhất 24 người bị thương. Một tàu chiến Nga cũng bị máy bay không người lái tấn công. Các quan chức Nga nói hầu hết tên lửa và máy bay không người lái đều bị đánh chặn.

 

Apple đã được yêu cầu ngừng bán iPhone 12 tại Pháp sau khi thử nghiệm do cơ quan giám sát bức xạ của nước này thực hiện cho thấy dòng sản phẩm trên vi phạm giới hạn của châu Âu về phát thải bức xạ điện từ. Nếu vấn đề không được giải quyết thông qua cập nhật phần mềm, công ty có thể bị yêu cầu thu hồi điện thoại đã được bán. Apple đang tranh cãi về những phát hiện này.

 

Con số trong ngày: 5 euro (hay 5,40 đô la), là phí vào cửa vào giờ cao điểm mới được Venice đặt ra đối với du khách trong ngày. Mục đích là để giảm tải lượng khách.

 

TIÊU ĐIỂM

 

IPO hứa hẹn thành công của Arm

 

Trước đợt IPO vào thứ Năm, Arm, một nhà sản xuất chip Anh thuộc sở hữu SoftBank Group của Nhật, dự kiến đạt mức định giá từ 47 đến 51 USD một cổ phiếu. Một viễn cảnh lạc quan có thể đặt vốn hóa thị trường của công ty ở mức 54 tỷ USD, thấp hơn một số ước tính nhưng cao hơn nhiều so với 40 tỷ USD của hãng chip Mỹ Nvidia hồi năm 2020. Một số khách hàng lớn nhất của Arm, bao gồm cả Apple và Google, đã xếp hàng chờ mua cổ phiếu.

 

Việc Arm quay lại là công ty đại chúng, bảy năm sau khi được SoftBank mua lại, có thể là đợt IPO trị giá lớn nhất trong năm. Một đợt IPO thành công sẽ giúp thúc đẩy triển vọng của các công ty khác, như hãng giao hàng tạp hóa online Instacart.

 

IPO của Arm cũng sẽ cho thấy liệu các nhà đầu tư có tin công ty này sẽ đóng vai trò quan trọng đối với nền kinh tế trí tuệ nhân tạo như đã từng xảy ra với điện thoại thông minh hay không – hiện nay 99% điện thoại thông minh trên thế giới sử dụng công nghệ của Arm. Viêc công ty phụ thuộc tới 1/4 doanh thu vào Trung Quốc cũng khiến một số nhà đầu tư lo ngại. Nhưng dù gì thì nhu cầu vẫn sẽ cao.

 

 

Liệu ECB có tiếp tục tăng lãi suất?

 

Lạm phát ở khu vực đồng euro là 5,3% trong tháng 8, cao hơn nhiều so với mục tiêu 2% của Ngân hàng Trung ương châu Âu. Do đó phe diều hâu trong ngân hàng sẽ càng có lý do để tăng lãi suất hơn nữa vào thứ Năm. Ngay cả một mức tăng nhỏ 0,25 điểm phần trăm cũng sẽ đưa lãi suất tiền gửi lên mức cao kỷ lục 4%.

 

Nhưng phe bồ câu tại ECB sẽ muốn ngân hàng tạm dừng và suy ngẫm, nhất là khi nền kinh tế châu Âu đang đi vào khó khăn. Doanh số bán lẻ và sản xuất công nghiệp chậm lại trong tháng 7. Các công ty xây dựng đang vô cùng bi quan và chỉ số môi trường kinh doanh IFO từ Đức cho thấy tâm lý xấu đi trên tất cả các lĩnh vực trong tháng 8. Hôm thứ Hai, Ủy ban châu Âu đã cắt giảm dự báo tăng trưởng của khu vực đồng euro cho cả năm 2023 và 2024 xuống 0,3 điểm phần trăm.

 

Đây phần nào là những tác động trễ từ việc tăng lãi suất trong quá khứ của ECB. Nhưng để kiên định trong cuộc chiến chống lạm phát, phe diều hâu có thể chiếm ưu thế và tăng lãi suất thêm một lần cuối cùng.

 

 

Công nhân ngành ô tô ở Mỹ có thể sẽ đình công

 

Vào thứ Năm, United Auto Workers, một trong những công đoàn lớn nhất nước Mỹ, sẽ quyết định xem có nên giải quyết tranh chấp lương với Ford, GM và Stellantis hay không. Những tranh chấp gần đây với kết quả thuận lợi đã khuyến khích một số phong trào công đoàn. Thị trường việc làm chặt chẽ cũng mang lại cho người lao động đòn bẩy. Hồi tháng 7, công ty giao hàng UPS đã đồng ý tăng lương cho tài xế thêm 17%.

 

Nếu UAW đình công, sẽ có tới 146.000 thành viên tạm ngừng công việc, bên cạnh khoảng 190.000 nhân công, bao gồm diễn viên và nhân viên khách sạn, đã đình công từ trước. Số người đình công trong lĩnh vực tư nhân ở Mỹ sẽ cao hơn bao giờ hết kể từ những năm 1980.

Tổng thống Joe Biden đã làm cho việc thành lập công đoàn trở nên dễ dàng hơn và khó ngăn chặn hơn. Nhưng làn sóng đình công này có thể gây thiệt hại cho nền kinh tế. Dù ông Biden thích công đoàn, chưa rõ ông có thích đình công hay không.

 

 

Chạy đà cho Thượng đỉnh COP 28

 

Tháng 9 này đánh dấu sự khởi đầu của “mùa khí hậu,” giai đoạn chạy đà cho hội nghị thượng đỉnh về khí hậu hàng năm của Liên Hợp Quốc — COP 28 được tổ chức vào tháng 11 tại Dubai. Dự kiến sẽ có một loạt các báo cáo. Tuần trước, Liên Hợp Quốc đã công bố bản “kiểm kê toàn cầu” đầu tiên, một văn kiện 5 năm một lần để đánh giá tiến độ hướng tới các mục tiêu trong thỏa thuận khí hậu Paris nhằm hạn chế nóng lên toàn cầu ở mức 1,5°C đến 2°C so với nhiệt độ thời tiền công nghiệp. Nó nhận thấy còn thiếu tiến bộ và cảnh báo về một “cơ hội nhanh chóng thu hẹp” để đạt mục tiêu 1,5°C.

 

Không đáp ứng mục tiêu sẽ bị coi là “vượt quá”; phải làm gì trong trường hợp như vây là ưu tiên chính của Ủy ban Vượt quá Khí hậu (Climate Overshoot Commission), một nhóm độc lập gồm các nhà hoạch định chính sách khí hậu nổi tiếng. Uỷ ban này sẽ công bố kết luận của họ vào thứ Năm. Họ có thể sẽ thảo luận về cách loại bỏ các khí nóng lên khỏi khí quyển và những lợi ích có thể có của địa kỹ thuật mặt trời, một phương pháp táo bạo dùng tấm che nắng để ngăn bớt bức xạ mặt trời. Cả hai đều có thể giúp giảm nhiệt độ toàn cầu, nhưng phương pháp thứ hai gây nhiều tranh cãi hơn.