Việt
Nam cần thay đổi chính sách thế nào để xích lại gần hơn với Mỹ sau chuyến đi của
ông Chính?
Phân tích của TS. Phạm Quý Thọ
Hình minh họa: Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris và Thủ
tướng VN Phạm Minh Chính tại Văn phòng Chính phủ ở Hà Nội hôm 25/8/2021. AFP
Thủ tướng Việt
Nam vừa kết thúc chuyến đi Mỹ từ ngày 12 - 19/5/2022. Mục đích chính là tham dự
Thượng đỉnh Hoa Kỳ - ASEAN trong hai ngày 12 - 13 tại thủ đô Wasington nhằm củng
cố mối quan hệ đối tác hiện nay, hứa hẹn nâng cấp quan hệ Hoa Kỳ - ASEAN lên mức
độ chiến lược toàn diện vào tháng 11 năm nay trong bối cảnh quốc tế diễn biến
phức tạp. Tuy nhiên, mục đích ‘kết hợp’, đã kéo dài thêm một tuần với lịch
trình làm việc dày đặc, đã trở nên quan trọng hơn với phái đoàn ‘hùng hậu’ có
12 thành viên gồm tám vị bộ trưởng, trong đó sáu người từng học các khoá ngắn hạn
tại Harvard.
Ngoài việc
tái khẳng định thái độ ‘nước đôi’ trong ngoại giao đa phương của Việt Nam đối với
các vấn đề nóng quốc tế, trong đó có cuộc chiến tranh Nga – Ukraina, “chọn
chính nghĩa, không chọn bên” mập mờ, phần lớn thời gian và nỗ lực của phái đoàn
nhằm thúc đẩy thực dụng kinh tế. Dù không có cuộc gặp cấp cao song phương hay
ký kết cụ thể nào, nhưng hoạt động của đoàn do ông Thủ tướng đẫn đầu được cho
là tích cực. Ông ta đã phát biểu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế
(CSIS) và trường Đại học Harvard, đã “rung chuông” kết thúc phiên giao dịch Thị
trường Chứng khoán New York và gặp gỡ một số doanh nghiệp lớn hàng đầu của Mỹ để
kêu gọi đầu tư vào Việt Nam, tập trung nhiều đến các lĩnh vực năng lượng, kinh
tế số, tài chính…
Các báo
chính thống đồng loạt ủng hộ chuyến đi này, trong đó nhấn mạnh khía cạnh kinh tế
như “Tiếp cận kinh tế với Mỹ nhiều thay đổi sau 27 năm” (VnExpress.vn ngày
23-5-2022) rằng so với các giai đoạn trước, hợp tác kinh tế với Mỹ hiện không
chỉ dừng ở sản xuất mà mở rộng sang năng lượng, kinh tế số, tài chính - vốn có
hàm lượng giá trị gia tăng cao hơn. Chuyến đi thúc đẩy chính sách thực dụng tại
Hoa Kỳ vừa qua của phái đoàn Việt Nam được nhìn nhận là tích cực và thân thiện
hơn. Khi đánh giá chuyến công du Mỹ của Thủ tướng Phạm Minh Chính trong một cuộc
phỏng vấn gần đây, ông Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Marc Knapper nhận định là "rất
thành công", tạo tiền đề cho sự phát triển vượt bậc của quan hệ song
phương trong tương lai. Hai nước đang cần nhau hơn không chỉ về kinh tế mà cả về
đối phó với Trung Quốc.
Đúng vậy,
chuyến công du Hoa Kỳ đã gửi tín hiệu lạc quan hơn về triển vọng quan hệ giữa
hai nước. Hơn thế, đối với Việt Nam, chính sách thực dụng đang phải điều chỉnh
trong nhiều lĩnh vực, trong đó ngoại giao, đặt trọng tâm là kinh tế, trong bối
cảnh trật tự thế giới thay đổi bước ngoặt hiện nay, biến động phức tạp và nhanh
chóng từ trạng thái toàn cầu hoá thuận lợi sang xung đột các hệ tư tưởng khác
biêt và địa chính trị giữa các cường quốc trên thế giới.
Tư tưởng
thực dụng trong chính sách của Việt Nam xuất phát từ đường lối Đổi mới năm
1986, có nguồn gốc từ mô hình Trung Quốc, tập trung vào tăng trưởng kinh tế để
đảm bảo duy trì chế độ toàn trị. Sự vận hành chính sách thực dụng trong bối cảnh
toàn cầu hoá thuận lợi vào điều kiện kinh tế Việt Nam có xuất phát điểm thấp đã
dẫn đến thành công tăng trưởng trong thời gian dài. Chính sách thực dụng giúp mục
tiêu từ cả hai bên đối tác gặp nhau khi cùng có nhượng bộ. Một bên, các nhà tư
bản có nhu cầu xuất khẩu vốn để kiếm lời bỏ qua những vấn đề tự do dân chủ và
nhân quyền trong khi Việt Nam đáp ứng bằng sự ‘hiếu khách’ với dư địa nhân công
giá rẻ, thị trường tiêu thụ, hứa hẹn cải cách… gác sang bên ý thức hệ CNXH.
VIDEO :
Thủ tướng Phạm Minh Chính: "Rõ ràng, sòng phẳng. Mẹ nó, có
sợ gì đâu!"
https://www.youtube.com/watch?v=wn-mqp2bE0w
Tuy nhiên,
cả hai bên đều đang thay đổi trong bối cảnh thế giới mới. Trước hết, Trung Quốc
đã chấm dứt chính sách thực dụng từ thời Đặng Tiểu Bình và, dưới thời Tập Cận
Bình đang trỗi dậy hung hăng. Điều đó góp phần đẩy Ấn Độ, Đông Nam Á, trong đó
có Việt Nam xích lại gần Mỹ hơn trong khi các nước phương Tây, đặc biệt là Mỹ
thay đổi chiến lược toàn cầu để đối phó. Chính sách xoay trục sang châu Á để kiềm
toả Trung Quốc được chính quyền Mỹ thúc đẩy tích cực, trước tiên về tự do hàng
hải, các sáng kiến về an ninh, sự hiện diện quốc phòng… nay đã chú trọng đến
liên minh kinh tế để đáp ứng nhu cầu chung cho các nước trong khu vực đồng thời
đối trọng kinh tế với Trung Quốc. Ngày 23/5 mới đây, nhân chuyến công du Nhật Bản,
ông J. Biden đã có sáng kiến thiết lập khối kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương
(IPEF). Nó được công bố đồng thời với kế hoạch đầu tư ít nhất 50 tỷ USD vào cơ
sở hạ tầng ở khu vực này. Khối kinh tế này dự kiến có 13 quốc gia thành viên,
trong đó có Việt Nam nhưng không có Trung Quốc. Mặc dù còn nhiều vấn đề cần
thương thảo để IPEF có thể hoạt động hiệu quả, nhưng việc Việt Nam cam kết tham
gia là tín hiệu tích cực.
Cuộc chiến
tranh Nga – Ukraina kéo dài đã hơn ba tháng ngày càng khoét sâu vực ngăn cách với
phương Tây, Mỹ khi Trung Quốc ủng hộ Putin. Liên Âu đã đoàn kết hơn để phản đối
chiến tranh, trừng phạt ‘chưa từng thấy’ đối với Nga, cung cấp vũ khí cho
Ukraina… dù phải trả giá cao trong điều kiện lạm phát cao sau đại dịch
COVID-19. Một số nước có truyền thống trung lập như Phần Lan, Thuỵ Điển cũng
xin gia nhập NATO…
Đối với Việt
Nam, thái độ nước đôi về cuộc chiến, ngoài quan hệ truyền thống lịch sử, lệ thuộc
nguồn cung vũ khí…, chính sách thực dụng ưu tiên mục tiêu kinh tế, Việt Nam
cũng đang chịu tác động mạnh từ những biến động mang tính toàn diện và toàn cầu.
Chính phủ trong báo cáo trước Quốc hội 15, tại kỳ họp 3 ngày 23/5 mới đây đã thừa
nhận gặp thách lớn để đạt mục tiêu tăng trưởng của năm 2022. Thách thức này đến
từ cả bên ngoài và bên trong, trước hết là do đứt gãy chuỗi cung ứng, thị trường
thu hẹp, giá cả nguyên nhiên liệu, phụ kiện đầu vào tăng cao, nhưng nghiêm trọng
không kém là nguy cơ lạm phát cao hiện hữu, tham nhũng vẫn nặng nề, cải cách thể
chế khó khăn, bộ máy trì trệ, yếu kém. Ông Chủ tịch Quốc hội mới đây phải thốt
lên rằng thật ‘khó hiểu khi ngân sách có tiền mà không tiêu được’
(VnExpress.net, ngày 25/5) và, khi ‘thể chế đã mở hết cỡ’ mà gói kích thích
kinh tế 347.000 tỷ đồng vẫn chưa phân bổ được đồng nào!
Những biến
động mạnh và phức tạp như khái quát ở trên là một ‘phép thử’ khó khăn cho sự điều
chỉnh chính sách thực dụng khi cả hai trụ cột “mở cửa” để hội nhập kinh tế
và “cải cách” để hấp thụ thị trường đều đang có vấn đề thách thức nghiêm trọng.
Không thể từ bỏ chính sách thực dụng do bản chất chế độ, nhưng bài học Trung Quốc
trỗi dậy cho thấy có sự lựa chọn khác cho cho Việt Nam điều chỉnh chính sách để
xích lại gần Mỹ hơn. Đó là thời thế và thời cơ trong bối cảnh hiện nay. Liệu có
hy vọng vào sự thay đổi bản lĩnh và thực chất hơn, chẳng lẽ đã là đối tác chiến
lược toàn diện với Trung Quốc, Nga thì không thể với Hoa Kỳ hay sao?
------------------------------------------------------------------
* Bài viết không thể hiện quan điểm của
Đài Á Châu Tự Do.
VIDEO :
Toàn văn bài phát biểu của Thủ tướng Phạm Minh Chính tại Mỹ
https://www.youtube.com/watch?v=JpuXngApXnA
----------------------
Tin, bài liên quan
Chân
thành, lòng tin và trách nhiệm …. mẹ nó, sợ gì!
Văn
hóa Lãnh đạo hay Lãnh đạo thiếu văn hóa?
Chuyến
thăm Mỹ của ông Chính - Thấy vậy mà không phải vậy
Vấn
đề Ukraine trong chuyến thăm của Thủ tướng Phạm Minh Chính tới Mỹ
Ai
đã rải chông trên bước chân ngoại giao của Thủ tướng Phạm Minh Chính?
No comments:
Post a Comment