CHÍNH TRỊ HÓA CA SĨ KHÁNH LY ĐỂ LÀM GÌ ? (Phạm Trần)

Chính trị hóa ca sĩ Khánh Ly để làm gì?

Phạm Trần   Tham luận

Chi tiết

Được đăng ngày Thứ bảy, 29 Tháng 9 2012 16:04

http://www.ethongluan.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1787:chinh-tr-hoa-ca-si-khanh-ly-d-lam-gi-ph-m-tr-n&catid=44&Itemid=301

Tin Cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ Văn hóa - thể thao và du lịch) của Nhà nước Cộng sản Việt Nam chấp thuận cho hai Ca sỹ Khánh Ly và Bằng Kiều về Việt nam biểu diễn từ nay đến hết tháng 12 năm 2012 đã gây chú ý và bàn cãi từ trong nước ra hải ngoại.

Khác với trường hợp của Bằng Kiều, người được phục hồi sau 8 năm bị tước quyền biểu diễn (từ năm 2004) vì đã có những lời nói và hành động bị Chính phủ Việt Nam lên án “quay lưng lại với chế độ” sau khi đến Mỹ, dự kiến về Việt Nam trình diễn của Khánh Ly đã bị “chính trị hóa” bởi chính những người có trách nhiệm cấp phép, và ít nhất 2 báo Giáo dục Việt Nam và Hà Nội Mới.

Thêm vào đó là những tin trái ngược nhau “về” hay “không về” của Khánh Ly càng làm cho câu chuyện về cuộc đời của bà rắc rối thêm.

Vậy sự việc này như thế nào và tại sao Khánh Ly đã trở thành “một phương tiện” cho Nhà nước tuyên truyền mới là điều đáng nói.

Trước tiên, vì Khánh Ly có quan hệ mật thiết với nhạc sỹ Trịnh Cộng Sơn và dòng Nhạc của ông. Hai nhân vật này đã đi vào lịch sử âm nhạc Việt Nam từ thời chiến sang thời bình và có thể sẽ mãi mãi gắn liền với nhau như thế.

Chính nhạc sỹ Trịnh Công Sơn nhìn nhận chỉ có giọng hát Khánh Ly mới giúp ông truyền tải được tâm tư của mình, và ngược lại Khánh Ly cũng thừa nhận nếu không có Nhạc của Trịnh Công Sơn thì không mấy ai biết đến tên tuổi của bà.

Cũng giống như trường hợp của Nhạc sỹ Phạm Duy và tiếng hát Thái Thanh. Chính bà Thái Thanh đã lưu lại trong lòng người nghe dòng nhạc của Phạm Duy từ hồi còn kháng chiến chống Pháp. Và cũng như Khánh Ly với Nhạc Trịnh Công Sơn, hai tên tuổi Phạm Duy-Thái Thanh đã gắn liền với nhau để đi vào lịch sử âm nhạc Việt Nam và sẽ ở đó mãi mãi không ai có thể thay thế được.

Vì vậy, nếu trong chiến tranh ở trong miền Nam nhiều bản nhạc của Trịnh Công Sơn đã bị lên án có giọng điệu phản chiến làm nản lòng chiến sỹ ngòai chiến trường thì ở miền Bắc, chính quyền Cộng sản đã ca tụng Trịnh Công Sơn là một nhạc sỹ yêu nước!

Vì vậy nhiều người miền Nam không ưa Trịnh Công Sơn và đã lên án nặng nề cho hành động ông đến Đài Phát thanh Sài Gòn điều khiển chương trình phát thanh và hát bài “Nối Vòng Tay Lớn”” để ca tụng hòa bình đã đến với chiến thắng của bộ đội Cộng sản trong ngày 30 tháng 4 năm 1975.

Trịnh Công Sơn đã bị nhiều người miền Nam lên án “thiên Cộng”, thậm chí còn có người gọi ông là “cán bộ địch vận của Cộng sản” nhưng người Cộng sản lại ca tụng Trịnh Công Sơn là người ái quốc có công lao đóng góp thu ngắn cuộc chiến đem lại chiến thắng cho đảng CSVN.

Tuy nhiên, cả người chống lẫn người không chống đều đồng ý ông là một nhạc sỹ tài hoa và ai cũng thích nghe Khánh Ly hát nhạc của ông, dù ở bên này hay bên kia chiến tuyến.

Vì vậy Khánh Ly, với nửa cuộc đời là Trịnh Công Sơn, cũng đã phải chịu nhiều “thương tích” bởi những “lằn đạn” của người chống Trịnh Công Sơn. Do đó khi có tin Khánh Ly được nhà nước CSVN chấp thuận cho về biểu diễn từ bây giờ đến cuối tháng 12/2012 thì làn sóng vui mừng đã lan nhanh chen lẫn với tiếng xì xèo coi khinh tỏa rộng.

Tại sao vậy? Bởi vì Khánh Ly đã nhiều lần bị báo chí bên Việt Nam, do đảng kiểm soát và chỉ đạo, chỉ trích lập trường chống Cộng của bà vì đã đi hát yểm trợ những tổ chức chính trị, hay đấu tranh cho nhân quyền, dân chủ và tự do ở Việt Nam.

Ngược lại ở nước ngoài, bà cũng đã bị nhiều người Việt chống đối vì đã đôi lần về Việt Nam và hát yểm trợ “bán chính thức” cho ca sỹ này, ca sỹ nọ, hay còn đưa ra những lời nói, theo một bài viết của Báo Công an Nhân dân năm 2006 được Báo Hà Nội Mới đăng lại có nội dung nghe “không thuận tai” với lập trường của người tị nạn.

Nhưng hư, thực của chuyện về Việt Nam như thế nào?

Về phiá chính quyền Cộng sản thì Khánh Ly đã được chính thức cho phép về nước biểu diễn đến hết tháng 12/2012 tại 3 nơi: Hà Nội, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh (Sài Gòn) do Công ty TNHH & Giải Trí Đồng Dao của ông Nguyễn Ngọc Sơn tổ chức.

Các lần biểu diễn của Khánh Ly sẽ dự trù trong tháng 11 và các ca sỹ Elvis Phương, Tuấn Ngọc và Hà Anh Tuấn sẽ tham gia chương trình.

Đây sẽ là lần đầu tiên trong 37 năm, kể từ ngày rời Sài Gòn đi tìm tự do, Khánh Ly sẽ chính thức hát ở Việt Nam để kỷ niệm 50 năm ca hát từ tháng 11-1962 đến tháng 11-2012.

Tin hay không tin?

Nhưng phiá Khánh Ly, xuyên qua người chồng của bà, cựu ký gỉa Nguyễn Hòang Đoan nói với tôi (tác giả bài này) thì họ “không biết gì về chuyện này”. Ông Đoan nói rằng hiện nay Khánh Ly đang dồn mọi nỗ lực vào việc hòan tất một đĩa nhạc Thánh Ca gồm 10 Bài hát đạo để tạ ơn Đức Mẹ và Thiên Chúa (Thánh Ca Dâng Me) trong dịp kỷ niêm 50 năm ca hát của Khánh Ly. Một dĩa DVD-Karoke cũng sẽ được phát hành trong vào tháng 11 cho nên rất bận rộn.

Khi được hỏi: “Như vậy là Khánh Ly sẽ không về Vệt Nam như tin báo chí bên Việt Nam nói ?”, ông Đoan đáp : “Tôi chỉ muốn nói là chúng tôi rất bận rộn với việc lo hòan tất CD và DVD-Karoke. Sau đó, cùng với một số Ca sỹ trẻ, Khánh Ly sẽ đi đến nhiều Nhà Thờ và những nơi nào cần chúng tôi tới để hát và bán Dĩa nhạc lấy tiền giúp cho các xứ đạo chứ không bán lấy tiền cho mình.”

Trong khi đó thì báo điện tử Giáo dục Việt Nam (GDVN), trong số ra chiều ngày 26/09/012 đã chạy tin lớn : “Chắc chắn Khánh Ly sẽ về Việt Nam biểu diễn”.

Tin này viết : “Nguồn tin thân cận và rất đáng tin cậy phía ca sĩ Khánh Ly khẳng định với Giaoduc.net.vn: vì nhiều lý do tế nhị nên mới có chuyện tờ báo tiếng Việt ở Mỹ (Nhật báo Người Việt) đưa tin Khánh Ly không về Việt Nam biểu diễn…

Phóng viên Giaoduc.net.vn đã có cuộc trò chuỵên với một ca sĩ nổi tiếng, hiện đang sống ở Việt Nam, thân với Khánh Ly như một người em gái. Ca sĩ này (đề nghị không nêu tên mình vì một số lý do cá nhân - pv) cho biết: “Tôi chắc chắn là chị Khánh Ly sẽ về Việt Nam hát trong tháng 11/2012. Giấy phép đã được Cục Nghệ thuật biểu diễn cấp rồi, lịch diễn đã được lên, hợp đồng đã ký kết, không thể có chuyện không diễn được”.

Ca sĩ này tiết lộ: “Chị Ly đã có gọi về, giọng rất mừng rỡ vì sắp được biểu diễn ở Việt Nam, cách đây không lâu”.

Lý giải cho thông tin trên tờ báo tiếng Việt rằng Khánh Ly phủ nhận sắp về Việt Nam biểu diễn, ca sĩ này nói: “Có nhiều lý do tế nhị mà chị Ly phải nói như thế (với tờ báo kia - pv), vì muốn tránh những rắc rối không đáng có tại Mỹ. Chị ấy muốn đến ngày là bay về thẳng Việt Nam một cách âm thầm, không ai biết”.

Ca sĩ này cũng không quên "giải oan" cho ông Nguyễn Ngọc Sơn, chủ phòng trà Đồng Dao: “Sơn là người đàng hoàng, rất cẩn trọng trong lời nói, giới nghệ sĩ đều biết. Vì vậy, tôi có thể khẳng định, nếu thủ tục cho Khánh Ly về Việt Nam biểu diễn chưa xong, Sơn sẽ không bao giờ công bố cho báo chí. Sơn là dân kinh doanh nên không cần phải nói, Sơn cũng biết đặt uy tín lên hàng đầu…”.

Chắc chắn về biểu diễn tháng 12

Đến chiều 27/9, theo nhiều báo ở Việt Nam thì công ty TNHH & Giải Trí Đồng Dao đã lên tiếng giải đáp thắc mắc của khán giả trước những thông tin trái chiều này.

Thọai Hà của VNEXPRESS viết: “Ông Nguyễn Ngọc Sơn, giám đốc công ty và đại diện ban tổ chức, cho biết: "Lúc này, chúng tôi vẫn đang xây dựng kế hoạch cho sự trở về của ca sĩ Khánh Ly, cùng những đêm diễn đặc biệt với chất lượng nghệ thuật cao để phục vụ đông đảo khán giả đã suốt bao năm qua yêu mến giọng hát và âm nhạc của ca sĩ Khánh Ly.

Trên tinh thần đó, chúng tôi đang dành thời gian để chuẩn bị thật kỹ lưỡng về khâu tổ chức gồm địa điểm, sân khấu, nội dung nghệ thuật và những công việc khác liên quan đến những đêm diễn chính thức sắp tới. Chúng tôi sẽ công bố thông tin chính thức về những đêm diễn này (địa điểm, ngày giờ biểu diễn) vào một thời gian thích hợp".

Thông cáo này khẳng định, ca sĩ Khánh Ly đang dành nhiều thời gian để chuẩn bị cho sự trở về biểu diễn lần đầu tiên tại Việt Nam sau 30 năm. Ngoài ra, nữ danh ca cũng dành thời gian cho những kế hoạch thu âm và quay hình cho CD và DVD Thánh Ca dâng Mẹ, được phát hành trong Thánh lễ "Tạ Ơn - Kỷ niệm 50 năm ca hát" trong tháng 11 này.”

Trong khi đó hãng VTCNEWS nói rõ Khánh Ly có khả năng trình diễn vào tháng 12, thay vì tháng 11. Bản tin viết : “Phóng viên đã liên lạc với ông Nguyễn Ngọc Sơn, chủ phòng trà Đồng Dao cũng như công ty TNHH Giải trí Đồng Dao để xác minh lại một lần nữa. Và theo ông Sơn khẳng định thì việc “người đàn bà hát nhạc Trịnh hay nhất” sẽ về biểu diễn ở Việt Nam là hoàn toàn chính xác.

“Thực ra, chúng tôi chưa xác định được thời gian cụ thể là vì còn chờ vào giấy phép. Sau khi được cấp phép rồi thì hiện chúng tôi đang liên lạc với chị Khánh Ly để lên lịch diễn. Nếu không có gì thay đổi thì chúng tôi sẽ thực hiện bốn chương trình tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP HCM như mọi người đã biết", ông Sơn nói.

Cũng theo ông Sơn thì nhiều khả năng chương trình sẽ diễn ra vào tháng 12 chứ không phải là tháng 11 như báo chí đã đưa tin. Danh sách các ca sĩ khách mời vẫn là Tuấn Ngọc, Elvis Phương và Hà Anh Tuấn.”

Ai dàn dựng?

Trước đó vào ngày 26/09/2012, Ông Nguyễn Ngọc Sơn - chủ phòng trà, công ty Đồng Dao, người đứng ra xin phép và tổ chức đã trả lời Báo Lao Động ngày 26/09/012, theo tường thuật của Minh Thi như sau:

“Khi được hỏi, làm sao mà ông mời được ca sĩ Khánh Ly về nước biểu diễn (trước đó có nhiều lời mời, nhưng chị chưa chọn được thời điểm trở về), ông Sơn cười vui: “Không phải là mời, mà là chương trình chị Khánh Ly muốn làm ở quê hương. Được về VN biểu diễn là mơ ước từ lâu của chị Khánh Ly. Hơn ai hết, chị muốn kỷ niệm 50 năm ca hát của mình ở Việt Nam, chứ không ở đâu khác (Khánh Ly đi hát từ tháng 11/1962). Chương trình này do chị biên tập về mặt âm nhạc, và do chị đặt hàng cho chúng tôi thực hiện. Thế nhưng, chúng tôi xin phép từ năm ngoái, mà đến ngày 24/9, chương trình mới được cấp phép”.

H: Cơ duyên nào khiến nữ danh ca Khánh Ly chọn ông làm đối tác thực hiện chương trình?

Đ: “Tôi từng gặp chị ở Mỹ cách đây hai năm. Chị em trò chuyện với nhau, và sau đó còn nhiều lần liên lạc qua lại nữa. Chị đã tin tưởng giao cho tôi việc này. Nhận là tôi rất vui, bởi từ trước tới nay tôi rất yêu giọng hát của chị. Nhưng từ trước đến giờ còn chờ giấy phép, đến lúc này tôi mới triển khai. Thế nên, chưa chọn được đạo diễn và ngay cả thời gian, địa điểm tổ chức đến giờ cũng chưa gút lại được. Giá vé cũng chưa thể công bố…”.

H: Trong chương trình, được biết, Khánh Ly sẽ hát 20 ca khúc, chủ yếu là của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Trong đó có ca khúc nào mới không, thưa ông?

Đ:- “Chủ yếu là những bài đã gắn bó tên tuổi của Khánh Ly với dòng nhạc Trịnh không ai có thể thay thế được. Những bài hát này chúng tôi sau khi xin cấp phép từ phía Cục Nghệ thuật biểu diễn (NTBD), sẽ trả tác quyền cho gia đình nhạc sĩ đầy đủ. Ngoài ra còn có 2 ca khúc của nhạc sĩ Vũ Thành An, trong đó có một bài mới do nhạc sĩ viết riêng cho chị”.

Cũng nên biết báo Giáo dục Việt Nam và báo Hà Nội Mới đã đăng một số bài viết chỉ trích “tư cách” và “lập trường chính trị” của Khánh Ly trước và sau khi có tin Khánh Ly sẽ về Việt Nam trình diễn.

Nhưng mục đích để làm gì hay chỉ cố tạo dư luận để chống việc Khánh Ly về nước, hoặc tạo nên một “phong trào quần chúng” để chuẩn bị hành động làm mất uy tín của Khánh Ly và phá các buổi trình diễn của Công ty Đồng Dao?

Tỷ dụ như trong bài viết ngày Thứ hai 13/08/2012, báo Giáo dục Việt Nam đã chạy tít: “Khánh Ly có đáng được 'hưởng hạnh phúc' như Chế Linh?” (Ca sỹ Chế Linh mới hoàn tất một chuyến biểu diễn ở Việt Nam).

Trước đó báo này cũng bêu rêu: “Sự thật tài năng và nhân cách của Khánh Ly” (Thứ ba 07/08/2012), hay “ Sự tráo trở của Khánh Ly” (Thứ ba 07/08/2012)

Tiếng nói kiểm duyệt

Trong khi chờ có sự giải thích (hy vọng) của báo GDVN thì cũng nên biết nhà nước CSVN đã “xem xét hồ sơ” của Khánh Ly như thế nào trước cho đồng ý cho về nước?

Báo Tuổi Trẻ viết ngày 26/09/2012 : “ Thứ trưởng Bộ Văn hóa - thể thao và du lịch Vương Duy Biên - Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn và cũng là người đã "xem xét, nghiên cứu" rất kỹ hồ sơ xin cấp phép này.

H: Thưa ông, quyết định cho phép ca sĩ Khánh Ly và ca sĩ Bằng Kiều về biểu diễn chính thức trong nước vừa được công bố, nhưng phải chăng đã có một quá trình chuẩn bị trước đó khá lâu? Với tư cách một người đứng đầu Cục Nghệ thuật biểu diễn, ông có thể cho biết về quá trình này?

Đ: Ðúng là những trường hợp nhạy cảm như thế này không thể đưa ra quyết định chớp nhoáng trong thời gian ngắn. Với những nhân vật được công chúng biết đến nhiều như Bằng Kiều và đặc biệt là Khánh Ly, phải có một quá trình lâu dài xem xét các hoạt động nghệ thuật của họ để có thể đi đến những quyết định quan trọng như thế này.

Bằng quyết định này, chúng tôi muốn thể hiện chính sách cởi mở của Nhà nước, tạo điều kiện cho những nghệ sĩ nay muốn hướng về Tổ quốc, có thể trở về biểu diễn cho đồng bào mình, ngay trên quê hương mình”.

Nhưng tại sao Khánh Ly lại bị đặt vào diện “nhạy cảm” và “nhạy cảm” là cái chi chi ? Chẳng lẽ người ca sĩ hát Nhạc Trịnh Công Sơn số 1 hơn bất cứ ai, từ trong nước ra ngoài nước lại thuộc thành phần “các thế lực thù địch” cần phải “coi chừng” hay sao, hay là sự có mặt của bà trên sân khấu hay tiếp xúc với người mến mộ ở Việt Nam có thể sẽ gây “phản xạ” cho nhà cầm quyền Việt Nam?

Vậy phải chăng khi đồng ý cho Khánh Ly về nước biểu diễn thì Cục nghệ thuật biểu diễn đã thấy mình đạt được mục tiêu tuyên truyền cho điều được gọi là “chính sách cởi mở của nhà nước” ?

Nếu thế thì nhà nước CSVN cần phải “soi gương nhìn lại mặt mình” xem người trong nước hay người ngoài nước đang cần được cởi trói để có tự do, dân chủ và quyền bình đẳng làm người ?

Trả lời câu hỏi liên quan đến chuyện “kiểm duyệt” các bài hát trước, ông Vượng nói : “Vừa qua, chúng tôi mới đồng ý cho phép hai nghệ sĩ (Bằng Kiều,Khánh Ly) về Việt Nam biểu diễn, các đơn vị tổ chức biểu diễn sẽ có trách nhiệm xây dựng kịch bản chi tiết nội dung chương trình và báo cáo cơ quan cấp phép, sau khi hồ sơ công diễn chương trình được cấp phép, khi đó sẽ có những bài hát, tiết mục cụ thể.

Tuy nhiên, chắc chắn các bài hát được biểu diễn trong chương trình sắp tới sẽ không thể nằm ngoài danh mục bài hát được phép biểu diễn. Tất cả công chúng yêu âm nhạc đều có thể xem danh sách này tại website của Cục Nghệ thuật biểu diễn (cucnghethuatbieudien.gov.vn).”

Như vậy, việc kiểm duyệt các bài hát và chương trình biểu diễn của Khánh Ly, nếu bà về nước thực hiện, cũng như nhà nước đã làm đối với các ca sỹ hải ngọai khác về Việt Nam biểu diễn, cũng chỉ xác nhận điều đảng CSVN vẫn liên tục bác bỏ đó là “ở Việt Nam không có tự do tư tưởng”.

Phạm Trần
(09/012)

--------------------------------------

THEO DÒNG THỜI SỰ :

ỞM Ờ, TẢN MẠN [VỀ KHÁNH LY] (VietSoul:21)    29-9-2012

CA SĨ KHÁNH LY : VỀ, KHÔNG VỀ . . . (Song Chi / Người Việt)   29-9-2012

GIẤY PHÉP CHO KHÁNH LY HẾT HẠN NĂM NAY (BBC)   29-9-2012

BBC THỰC HIỆN PHIM TÀI LIỆU VỀ KHÁNH LY (Đức Tuấn / Người Việt)   27-9-2912

BAO GIỜ "TRÊN CÀNH KHÔ HOA NỞ" (Đỗ Trung Quân)   27-9-2912

KHÁNH LY VẪN SẼ HÁT Ở VIỆT NAM ? (BBC)   27-9-2912

"CHẮC CHẮN KHÁNH LY SẼ VỀ VIỆT NAM BIỂU DIỄN" (Giáo Dục Việt Nam Online)  27-9-2012

KHÁNH LÝ KHÔNG HÁT TẠI VIỆT NAM TRONG THÁNG 11 (Ngọc Lan / Người Việt)   26-9-2012

Khánh Ly: ‘Chống đối cũng là tự nhiên’   (BBC)  26-9-2012

Bao giờ Khánh Ly về hát ở Việt Nam?    (Bùi Văn Phú / BBC)   26-9-2012