“LỚP
TRƯỞNG”: Làm hỏng tiếng Việt ngay từ tiểu học
05/01/2024
https://baotiengdan.com/2024/01/05/lop-truong-lam-hong-tieng-viet-ngay-tu-tieu-hoc/
Như tôi đã viết nhiều lần, trong những danh từ kép tiếng Việt, danh từ chính luôn luôn đi trước tính từ, không như trong tiếng Anh hoặc
tiếng Tàu. (Tính từ đây bao gồm cả những danh từ hay động từ dùng để bổ nghĩa
cho danh từ chính, chẳng hạn gỗ trong “bàn gỗ” hay ăn trong “dao ăn”.) Tiếng
Tàu là “mỹ nhân”, tiếng Anh là “beautiful person” nhưng tiếng Việt là “người đẹp”.
Đây là một đặc tính chung của các ngôn ngữ Nam Á (Austroasiatic
languages) khác với những tiếng Bắc Á như tiếng Tàu, Nhật, Hàn (Xem bản đồ, từ The World Atlas of Languages Structures. Những chấm
tím là những ngôn ngữ đặt danh từ trước tính từ, những chấm vàng là những ngôn
ngữ đặt tính từ trước danh từ).
Tuy nhiên tiếng Việt có biệt lệ là nếu cả hai chữ đều
là chữ Hán ngắn (không kép) thì để tính từ trước danh từ, như trong
tiếng Hán. Mỹ là đẹp và nhân là người, nhưng ta nói mỹ nhân chứ không nói là
nhân mỹ!
Nguyên tắc này vô cùng quan trọng trong tiếng Việt, vì nó giúp dân tộc ta
bảo tồn được ngôn ngữ riêng của mình, để nó không trở thành một biến thể của tiếng
Tàu, trong khi vẫn thoải mái thu nhập một từ vựng rất lớn từ tiếng Hán. Có thể
từ 50% tới 90% từ ngữ tiếng Việt có nguồn từ tiếng Hán, tùy theo loại văn. Chuyện
này không có gì phải mặc cảm, nhiều ngôn ngữ lớn trên thế giới cũng vay mượn,
du nhập từ ngữ thoải mái: tiếng Pháp từ tiếng Hy lạp và La tinh, tiếng Anh từ
tiếng Pháp, Hy lạp, La tinh và rất nhiều ngôn ngữ khác.
Tuy nhiên, cấu trúc của ngôn ngữ mới là quan trọng. Đánh mất cấu trúc tiếng
Việt và theo cấu trúc Hán bừa bãi, sai chỗ là làm mất bản sắc tiếng Việt, làm
cho nó bị tiếng Tàu đồng hóa đi một chút.
Ở Việt Nam hiện nay, sự bừa bãi ngu dốt này bắt đầu từ giáo dục tiểu học.
Mỗi lớp phải bầu ra cái gọi là “lớp trưởng” và “lớp phó”. Đây chính là những
quái thai văn phạm vì “lớp” không phải là tiếng Hán Việt mà là tiếng Việt thuần
túy. Ở VNCH ngày xưa (và có lẽ trước khi đất nước chia đôi, vì miền Nam có
khuynh hướng giữ kỹ những truyền thống văn hóa giáo dục tốt đẹp) người ta dùng
chữ TRƯỞNG LỚP, đúng theo quy luật tiếng Việt. Ngày xưa, thời chữ nho còn thịnh
hành, các thầy đồ mở trường dạy học riêng, cũng giao cho một học trò giữ chức “trưởng tràng” (chứ không phải tràng trưởng!). (Tiếng
Hán cũng có chữ tràng/trường nhưng nghĩa khác, chỉ là đồng âm).
Gieo mầm sai và dốt từ nhỏ trong đầu óc trẻ em và để chúng dùng hàng ngày
suốt từ đó tới trưởng thành, sẽ có hậu quả là quy tắc tiếng Việt trở thành lỏng
lẻo, ngay cả trong giới có học. Có lẽ vì thế mà gần đây tiếng Việt đầy những
quái thai văn phạm như nữ nhà văn, nữ nhà báo, nữ quay phim, siêu xe, siêu lợn,
vi sóng, vi tính… (xem thêm ở đây).
=====================================
NỮ
NHÀ VĂN VÀ SIÊU LỢN GIỐNG NHAU CHỖ NÀO?
Trong tiếng Việt, danh từ (noun) và tính từ (qualifier) (*) phải theo thứ
tự sau đây:
1. Khi một trong hai từ hoặc cả hai từ là từ "nôm" (không phải
hán việt) thì tĩnh từ BẮT BUỘC PHẢI đi sau danh từ: ngựa trắng, lính thủy.
2. Chỉ khi nào cả hai từ đều là hán việt thì tính từ mới CÓ THỂ đặt trước
danh từ: bạch mã, thủy quân. (Nhưng tính từ kép hán việt vẫn thường đặt sau
danh từ: chính phủ trung ương).
"Nữ nhà văn" là một quái thai văn phạm ta thường thấy trong báo
chí VN, và ngay cả các... nhà văn cũng hay dùng nó mà không biết là mình phản bội
tiếng Việt. Tại sao không gọi là nữ văn sĩ (toàn hán việt)
hay nhà văn nữ (nôm và hán)? ("Văn" là từ hán việt, nhưng
"nhà văn" có thành phân và cấu trúc nôm nên phải coi là từ nôm.)
Mới đây tôi thấy báo chí dùng từ "siêu lợn", cũng phạm lỗi
tương tự, vì siêu là hán việt còn lợn là nôm. Có điều, tôi không biết nên dịch
chữ super pig làm sao cho thỏa đáng ("siêu trư" sợ
nhiều người không hiểu vì trình độ hán việt của giới trẻ VN bây giờ "siêu
thấp"!)
Có lẽ phải chấp nhận "siêu lợn" thôi. Nhưng "nữ nhà
văn" thì... không bao giờ! Never!
(*) Tính từ (qualifier) ở đây bao gồm cả những danh từ, động từ... bổ túc
nghĩa cho danh từ chính. Chẳng hạn: roi sắt, máy hơi nước...
(hình AI)
https://www.facebook.com/photo/?fbid=10161019989544512&set=a.10152170087429512
.
No comments:
Post a Comment