The
Economist
Đỗ Đặng Nhật Huy, biên dịch
https://nghiencuuquocte.org/2023/12/13/the-gioi-hom-nay-13-12-2023/
Joe
Biden nói toàn cầu đang ngày càng giảm ủng hộ cho “hành vi ném bom bừa
bãi” của Israel ở Gaza và thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu “không muốn có giải
pháp hai nhà nước.” Trong một diễn biến khác, ông Netanyahu thừa nhận Israel và
Mỹ không đồng ý về cách quản trị Gaza sau chiến tranh. Trước đó Israel đã tấn
công các mục tiêu ở Khan Younis và Rafah, hai thành phố ở miền nam Gaza. Theo
Liên Hợp Quốc, chỉ có 11 bệnh viện hoạt động ít nhất một phần trong toàn khu vực,
giảm so với 36 bệnh viện trước ngày 7 tháng 10. Khoảng 85% dân số Gaza — 1,9
triệu người — đã phải di dời trong khi một nửa dân số đang chết đói.
Trong một chiến thắng quan trọng cho Rishi Sunak, thủ tướng
Anh, Hạ viện đã thông qua dự luật An toàn Rwanda bất chấp phiếu trắng của một số
nghị sĩ trong đảng Bảo thủ. Các phán quyết trước đó ở toà án đều ngăn chặn nỗ lực
của ông Sunak nhằm trục xuất người xin tị nạn đến Anh trên những chiếc thuyền
nhỏ tới Rwanda vì cho rằng nước này không an toàn. Dự luật của ông Sunak, đi
ngược lại phán quyết của toà, bị nhiều người trong Đảng Bảo thủ cầm quyền chỉ
trích. Nó sẽ đối mặt nhiều cuộc bỏ phiếu hơn nữa vào năm 2024.
Lạm phát năm của Mỹ đạt 3,1% trong tháng 11, giảm nhẹ so
với mức 3,2% của tháng 10, một phần do chi phí nhiên liệu giảm. Lạm phát lõi, tức
không tính giá năng lượng và thực phẩm dễ biến động, vẫn ở mức 4%. Tại cuộc họp
vào thứ Tư, Cục Dự trữ Liên bang dự kiến sẽ giữ nguyên lãi suất.
Chủ tịch hội nghị thượng đỉnh COP28 ở Dubai bắt đầu chuẩn
bị một thỏa thuận cuối cùng khác. Một dự thảo trước đó đã bị chỉ trích vì tuyên
bố nhiên liệu hóa thạch nên được “hạn chế” thay vì “loại bỏ dần.” Hơn 100 nước ủng
hộ cách diễn đạt mạnh mẽ hơn, nhưng họ vấp phải phản đối từ các quốc gia xuất
khẩu dầu mỏ. Tất cả 198 nước tham dự đều phải đồng ý để thỏa thuận được thông
qua.
AstraZeneca, gã khổng lồ
dược phẩm Anh-Thụy Điển, đã công bố thỏa thuận trị giá 1,1 tỷ USD để mua công
ty vắc-xin đầu tiên của mình. Thương vụ mua lại Icosavax, một công ty của Mỹ,
diễn ra khi nhà sản xuất thuốc này tìm cách mở rộng mảng vắc-xin và liệu pháp
miễn dịch có từ thời kỳ đại dịch. Cổ phiếu niêm yết ở London của AstraZeneca
tăng sau công bố.
Kyivstar, mạng di động chính của Ukraine, đã bị tấn công mạng
làm tê liệt, khiến khách hàng không thể truy cập điện thoại hoặc internet. Các
quan chức Ukraine cho biết còi báo động không kích khắp khu vực Kyiv đã bị gián
đoạn do vụ hack, đồng thời các máy rút tiền và ngân hàng cũng bị ảnh hưởng. Cơ
quan an ninh Ukraine đã mở một cuộc điều tra về vụ tấn công mà họ tin rằng do
tin tặc Nga thực hiện.
Con số
trong ngày: 45 tỷ USD, là số tiền mà Amazon kỳ vọng kiếm được từ việc đăng quảng
cáo cùng với kết quả tìm kiếm trong năm nay.
TIÊU ĐIỂM
COP28
vẫn chưa có tuyên bố cuối cùng
Vào Chủ nhật, Sultan Al Jaber – chủ tịch của hội nghị thượng đỉnh về khí
hậu COP28 của Liên Hợp Quốc tại Dubai – đã đề xuất các đại biểu cần “di chuyển
nhanh hơn rất nhiều.” Nhưng câu đùa của ông không có tác dụng. Cho đến rạng
sáng thứ Tư, các cuộc đàm phán lẽ ra đã kết thúc gần cả ngày trước đó vẫn chưa
khép lại. Có rất ít dấu hiệu cho thấy thời điểm xuất hiện thoả thuận cuối cùng.
Đàm phán bế tắc xoay quanh cam kết đối với nhiên liệu hóa thạch. Người ta
từng kỳ vọng thỏa thuận cuối cùng sẽ buộc các nước gần như ngừng sản xuất và
tiêu thụ dầu, than và khí đốt (dù đi kèm những khó khăn nghiêm trọng). Nhưng một
số nước, chủ yếu là các nhà sản xuất dầu mỏ, đã cố gắng làm suy yếu ngôn ngữ
này, gây ra phản đối từ các quốc gia khác bao gồm Mỹ, Liên minh châu Âu và các
quốc đảo nhỏ. Trong bối cảnh đó, hoặc là hội nghị thượng đỉnh làm nên lịch sử,
hoặc nó sụp đổ hoàn toàn.
Phe
Cộng hoà tại Hạ viện Mỹ muốn luận tội Biden
Từ thứ Tư các đảng viên Cộng hòa tại Hạ viện sẽ bỏ phiếu để chính thức
hóa cuộc điều tra luận tội ông Joe Biden. Ba ủy ban Hạ viện đã điều tra tổng thống
từ tháng 9 nhưng không có nhiều kết quả. Theo James Comer, chủ tịch ủy ban Giám
sát Hạ viện, một cuộc điều tra chính thức sẽ trao thêm quyền lực cho họ đối với
“bất kỳ ai từ chối” trát đòi hầu tòa.
Đó là lời ám chỉ đến Hunter Biden, con trai của tổng thống. Hồi tháng 11,
ủy ban của ông Comer đã ban hành trát đòi Hunter hầu tòa, yêu cầu ông làm chứng
tại một buổi lấy lời khai kín. Hunter phản đối bằng lời đề nghị điều trần công
khai, nhưng phe Cộng hòa từ chối. Họ hy vọng chứng tỏ được tổng thống hưởng lợi
từ các giao dịch kinh doanh ở nước ngoài của con trai ông. Hunter gần đây đã bị
buộc tội không nộp 1,4 triệu USD tiền thuế (một cáo buộc mà luật sư của ông cho
rằng có động cơ chính trị) và có thể phải đối mặt với điều tra thêm. Tuy vậy,
ông Comer còn lâu mới xây dựng được một vụ án chống lại cái mà ông gọi là “gia
đình tội phạm Biden.”
EU
họp bàn mở rộng
Một loạt cuộc họp căng thẳng sẽ bắt đầu tại Brussels vào thứ Tư với sự
góp mặt của các nhà lãnh đạo từ EU và Tây Balkan. Cuộc gặp thường xuyên này từ
lâu đã là một truyền thống nhằm giải thích vì sao các nước như Serbia và Bắc
Macedonia không có mấy tiến bộ trong nỗ lực gia nhập EU suốt hai mươi năm qua.
Nhưng triển vọng mở rộng đã được cải thiện kể từ khi Nga xâm lược Ukraine. Chiến
tranh đã khiến các thành viên muốn lôi kéo các nước láng giềng vào câu lạc bộ để
chống lại sự can thiệp của Nga.
Sự nhiệt tình đó sẽ được thử thách một lần nữa vào thứ Năm và thứ Sáu khi
các nhà lãnh đạo EU gặp nhau tại hội nghị thượng đỉnh cuối cùng trong năm. Các
nhà ngoại giao từ 27 thành viên của khối đã hy vọng mở đàm phán chính thức về
việc Ukraine gia nhập và ký kết gói viện trợ trị giá 50 tỷ euro (54 tỷ USD) cho
nước này trong 4 năm. Nhưng cả hai đều bị Viktor Orban, thủ tướng chuyên quyền
của Hungary, cản trở, một phần vì ông luôn sẵn sàng đánh giá cao quan điểm của
Điện Kremlin.
Donald
Tusk sẽ dự họp EU lần đầu sau khi đắc cử thủ tướng Ba Lan
Cuộc chuyển giao quyền lực trong mấy ngày vừa qua ở Ba Lan cũng không kém
cay đắng so với những năm tháng đấu tranh chính trị trước đây. Sau kết quả đáng
thất vọng trong cuộc bầu cử hồi tháng 10, đảng Luật pháp và Công lý (PiS) của
Ba Lan thua tiếp cuộc bỏ phiếu tín nhiệm hôm thứ Hai. Quốc hội sau đó ủng hộ
Donald Tusk của Liên minh Dân sự làm thủ tướng. Lãnh đạo của PiS, Jaroslaw
Kaczynski, vu cáo ông Tusk là “đặc vụ Đức” – một lời bóng gió bắt nguồn từ mối
quan hệ nồng ấm của ông với các nhà lãnh đạo châu Âu.
Ông Tusk, người sẽ tuyên thệ nhậm chức vào thứ Tư, đã hứa sẽ hàn gắn mối
quan hệ của Ba Lan với EU sau nhiều năm PiS phá hoại nhà nước pháp quyền. Vào
thứ Năm, ông sẽ đến Brussels để tham dự hội nghị thượng đỉnh giữa các nhà lãnh
đạo. Với tư cách là cựu chủ tịch Hội đồng châu Âu, ông chắc chắn sẽ được chào
đón nồng nhiệt. Nhưng để Ba Lan được quay lại nhận ưu đãi tốt đẹp của khối (và
huy động được hàng tỷ euro tiền tài trợ), ông sẽ cần phải phi chính trị hóa các
tòa án và phương tiện truyền thông của Ba Lan.
No comments:
Post a Comment