THẾ GIỚI HÔM NAY : 10/11/2023 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 10/11/2023

The Economist

Nguyễn Thị Kim Phụng, biên dịch

10/11/2023

https://nghiencuuquocte.org/2023/11/10/the-gioi-hom-nay-10-11-2023/

 

Nhà Trắng cho biết Israel đã đồng ý sẽ tạm dừng bốn giờ mỗi ngày trong cuộc giao tranh ở các khu vực phía bắc Gaza. Theo Liên Hiệp Quốc, hàng chục nghìn người Palestine đã trốn thoát về phía nam thông qua một tuyến đường sơ tán. Lực lượng Phòng vệ Israel tuyên bố đã bắt giữ hoặc tiêu diệt khoảng 50 chiến binh Hamas trong các trận chiến ở thành phố Gaza. Trước đó, họ đã giành quyền kiểm soát một căn cứ quan trọng của Hamas gần Jabalia, phía bắc Gaza, sau trận chiến kéo dài 10 giờ.

 

Đảng Xã hội Tây Ban Nha đã đạt được thỏa thuận với Junts per Catalunya (Cùng nhau vì Catalan), một đảng ly khai ở Catalan, để thành lập chính phủ mới. Phía Junts đã đồng ý ủng hộ Đảng Xã hội để đổi lấy một lệnh ân xá gây tranh cãi, nhằm xóa bỏ các cáo buộc hình sự đối với những người ủng hộ cuộc trưng cầu dân ý bất hợp pháp cho nền độc lập của Catalan vào năm 2017. Thỏa thuận này chấm dứt tình trạng bế tắc kéo dài 4 tháng sau cuộc bầu cử sớm hồi tháng 7.

 

Joe Manchin, thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ từ Tây Virginia, người nổi tiếng với những xung đột với chính đảng của mình, sẽ không tái tranh cử vào năm 2024. Thông báo của ông đã đe dọa khả năng Đảng Dân chủ nắm giữ đa số tại Thượng viện. Nó cũng làm dấy lên suy đoán rằng Manchin có thể trở thành bên thứ ba tranh cử tổng thống: ông cho biết mình sẽ đi khắp đất nước để kêu gọi ủng hộ phong trào “huy động tầng lớp trung lưu”.

 

Apple có thể phải trả 14,3 tỷ euro (15,3 tỷ USD) tiền thuế truy thu cho Ireland, sau khi cố vấn của Tòa án Công lý Châu Âu, tòa án hàng đầu của EU, nói rằng phán quyết của tòa cấp dưới “nên bị gạt sang một bên.” Năm 2016, EU cho biết Ireland đã tìm cách giảm tiền thuế của Apple, vi phạm các quy tắc của khối. Apple đã thắng trong vụ kiện ban đầu để lật ngược quyết định vào năm 2020.

 

Theo truyền thông địa phương, Nvidia sẽ phát hành ba loại chip trí tuệ nhân tạo mới cho Trung Quốc, tuân thủ các hạn chế xuất khẩu của Mỹ. Hồi tháng 10, nhà sản xuất chip có trụ sở ở California nói rằng những hạn chế mới được thực thi sẽ ngăn họ bán hai dòng chip hiệu suất cao tại thị trường Trung Quốc. Nvidia đang nắm giữ phần lớn thị trường chip AI trị giá 7 tỷ USD của Trung Quốc và giá cổ phiếu của tập đoàn đã tăng ngay khi ra tin.

 

Vào thứ Tư, Quân đội Ethiopia đã giành lại quyền kiểm soát Lalibela, một thị trấn ở phía bắc vùng Amhara, sau khi để mất nó vào tay phiến quân địa phương, được gọi là Fano. Lalibela, vốn là một di sản thế giới nổi tiếng với mê cung các nhà thờ đá từ thế kỷ 12, gần đây đã trở thành nơi diễn ra nhiều cuộc giao tranh. Fano đã tiếp quản các thị trấn và thành phố trong khu vực trong năm nay, giải phóng tù nhân và tấn công lính đồn trú.

 

Theo Ukraine, Nga đã tập trung khoảng 40.000 lính xung quanh Avdiivka, một thị trấn tiền tuyến phía đông. Dù đã chịu tổn thất nặng nề ở đây, nhưng Nga dường như đang chuẩn bị một cuộc tấn công mới vào khu vực được phòng thủ kiên cố này. Trong khi đó, một tên lửa của Nga đã bắn trúng một con tàu treo cờ Liberia đang đi vào cảng Odessa, nơi đã bị tấn công hơn 20 lần kể từ khi Nga rút khỏi thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen vào tháng 7.

 

Con số trong ngày: 29ml là lượng nước mỗi người được nhận từ các chuyến hàng viện trợ tới Gaza kể từ ngày 21/10.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

Đàm phán thả con tin Israel

 

Lực lượng mặt đất của Israel đã sẵn sàng bao vây trụ sở của Hamas ở trung tâm thành phố Gaza. Trong khi đó, các bên trung gian, Qatar và Mỹ, đang đàm phán một thỏa thuận vào phút chót nhằm đảm bảo thả một vài người trong số khoảng 240 con tin Israel đang bị Hamas bắt giữ – để đổi lấy việc tạm dừng giao tranh. David Barne, người đứng đầu Mossad, cơ quan tình báo của Israel, gần đây đã bay tới Doha để cùng giám đốc CIA, William Burns, đàm phán với giới lãnh đạo Qatar. (Quốc gia vùng Vịnh là một trong những nhà bảo trợ của Hamas.)

 

Tuy nhiên, một số người tin rằng Hamas chỉ đơn giản là đang xem xét triển vọng thả con tin để cứu sống các nhà lãnh đạo của tổ chức này ở Gaza, những người đang nằm trong tầm ngắm của Israel. Trong khi đó, hàng chục nghìn thường dân Palestine đang chạy trốn khỏi thành phố về phía nam. Các quan chức tình báo Israel ước tính rằng, chỉ riêng ngày thứ Tư, khoảng 50.000 người đã rời đi. Nhà Trắng cho biết Israel sẽ cho phép “tạm dừng nhân đạo” kéo dài bốn giờ mỗi ngày để tạo cơ hội cho những người khác chạy trốn.

 

 

Nền kinh tế ốm yếu của Nga

 

Năm 2022, dầu khí đã giúp nền kinh tế Nga đứng vững. Bất chấp các lệnh trừng phạt do các nước phương Tây áp đặt sau cuộc xâm lược Ukraine, nền kinh tế Nga chỉ suy giảm 2%, ít hơn hầu hết dự đoán. Tuy nhiên, năm 2023 đã mang đến nhiều thách thức hơn. Giá dầu thấp – cùng với “giới hạn giá dầu” của G7, hạn chế số tiền mà người mua có thể trả cho hàng xuất khẩu của Nga – đã trở thành đòn giáng nặng nề. Quyết định cắt nguồn cung khí đốt cho châu Âu của Vladimir Putin cũng gây tổn hại cho nền kinh tế nước ông.

 

Số liệu công bố hôm thứ Sáu dự kiến sẽ cho thấy lạm phát ở Nga đã tăng trở lại, lên mức khoảng 7% hàng năm. Khi xuất khẩu giảm, cầu đồng rúp cũng giảm và đồng tiền yếu hơn sẽ làm tăng chi phí nhập khẩu. Nhưng nền kinh tế Nga chưa khủng hoảng: nó vẫn có thể đang tăng trưởng, dù chậm. Tuy nhiên, các vấn đề của Nga đang ngày một nhiều thêm. Putin dường như vẫn quyết tâm tài trợ cho cuộc chiến bất chấp khó khăn. Ngân sách mới nhất sẽ tăng chi tiêu quốc phòng lên gần 70% vào năm 2024.

 

 

Tập đoàn bảo hiểm Allianz được mong đợi sẽ phục hồi

 

Allianz, một trong những tập đoàn bảo hiểm lớn nhất châu Âu, sẽ báo cáo kết quả quý 3 vào thứ Sáu. Các nhà đầu tư đang lạc quan. Trong quý 2, tập đoàn Đức báo cáo lợi nhuận ròng tăng 18% và dự báo lợi nhuận hoạt động năm 2023 cũng tốt.

 

Đó sẽ là một sự thay đổi so với năm ngoái. Tháng 5/2022, Allianz đã đồng ý nộp phạt hơn 6 tỷ USD cho Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ sau khi Allianz Global Investor (AGI), doanh nghiệp quản lý quỹ ở Mỹ của họ, nhận tội gian lận chứng khoán. Allianz sau đó đã chi hơn 140 triệu USD để tái cơ cấu và công bố lợi nhuận hàng quý giảm 23% so với dự kiến vào tháng 8 cùng năm.

 

Dù tập đoàn vẫn đang phục hồi sau vụ bê bối, nhưng năm nay, họ đã tăng trưởng nhờ hoạt động thuận lợi trong mảng bảo hiểm tài sản và tai nạn, khi các yêu cầu bồi thường do thiên tai tương đối thấp. Ngay cả vậy, các nhà phân tích dự đoán giá cổ phiếu của Allianz sẽ tiếp tục chịu ảnh hưởng từ vụ AGI trong những năm tới.

 

 

Bảo vệ các vùng cực của thế giới

 

Khi nhiệt độ toàn cầu tăng lên, các vùng cực đang phải chịu thiệt hại. Băng biển Bắc Cực đã giảm dần trong nhiều thập niên. Thêm nữa, băng biển Nam Cực cũng giảm với tốc độ chưa từng thấy trong những năm gần đây. Hồi tháng 7, diện tích tối đa của vùng băng đã nhỏ hơn 2,84 triệu km² so với mức trung bình từ năm 1981 đến năm 2010. Hậu quả là rất lớn: mực nước biển dâng cao, khí nhà kính bị giải phóng hàng loạt do tan băng vĩnh cửu, và biến đổi khí hậu ngày càng tồi tệ.

 

Giảm bớt những hậu quả đó là mục tiêu của “Thượng đỉnh Vùng Cực – Một Hành tinh,” hội nghị quốc tế đầu tiên dành riêng cho các vùng cực. Phần hội nghị chính trị sẽ bắt đầu vào thứ Sáu ở Paris và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron dự kiến sẽ tham dự. Năm 2022, Pháp đã triển khai “chiến lược vùng cực” đầu tiên, trong đó vạch ra kế hoạch thành lập hoặc đổi mới các khu bảo tồn biển, ngừng khai thác nhiên liệu hóa thạch, và đưa ra các quy định chặt chẽ hơn về du lịch quanh các cực. Với tư cách là chủ nhà của thượng đỉnh, Pháp hy vọng sẽ đi đầu trong việc tăng cường hợp tác quốc tế về vấn đề này.