Có Ngày Nhà Giáo, thầy
cô được và mất gì?
Thứ Hai, 11/20/2023 - 12:39 — Gió Bấc
https://www.rfavietnam.com/node/7837
Nước Việt theo truyền thống tôn sư trọng đạo,
không phải đến giờ nhà giáo mới có ngày được tôn vinh. Nhưng từ khi có Ngày
20-11, nghề giáo đã mất nhiều giá trị, nhà giáo bị gánh thêm nhiều gánh nặng,
ràng buộc trong cả ngoài nghề nghiệp. Những lẵng hoa sặc sỡ chỉ trong ngày
20-11 không che lấp nỗi bóng đen ảm đạm đeo đẳng nhà giáo suốt 364 ngày còn lại
trong năm.
Ông cha ta có ngày nhà giáo không? Phải chăng
từ ngày được đảng quan tâm, mới có ngày nhà giáo? Xin thưa từ lâu lắm rồi dân
gian có câu “Mồng một tết cha, mồng hai tết vợ, mồng ba tết thầy”. Ngày nhà
giáo của ông cha ta được đặt định ngay trong dịp tết nguyên đán, khoảng thời
gian tinh khiết và long trọng nhất của năm. Đó không phải câu nói suông mà đã
là tục lệ. Không cần ai phát động, không cần báo đài đưa tin, không có băng cờ
khẩu hiệu, người ta thực hành nghiêm cẩn đạo nghĩa, tình nghĩa thầy trò một cách
tự nhiên. Tới bây giờ vẫn còn không hiếm học trò xưa đi viếng tết thầy cũ dịp mồng
ba tết. Bạn bè tôi, những cựu giáo chức thế hệ U70, U 80 vẫn giữ nếp ở nhà suốt
ngày mồng ba tết vì ngại học trò đến thăm mà không có mặt. Đi tết thầy cô, chúc
tết thầy cô ngày tết mồng ba gói trà, miếng bánh chừng như tự nhiên, ấm áp hơn
là lễ lạc đông người nơi công sở.
Ngay trong nội dung chương trình giáo dục trước
khi được đảng lãnh đạo có những mẫu chuyện, bài học về tình nghĩa thầy trò rất
chân thực và thuyết phục.
Ngay trong sách tập đọc lớp vỡ lòng, sau câu
ca dao ngắn công cha như núi Thái Sơn…., học trò được học bài thuộc lòng Ông Thầy
Đầu Tiên:
Trẻ còn ngu
dại biết chi
Nhờ thầy chỉ
dạy khắc ghi trong lòng
Mở mang trí
hóa cho thông
Cầm tay sửa
miệng cái công dẫy đầy.
Nhờ ai ta được
thế này
Ta nên nhớ lấy
ông Thầy đầu tiên.
Ở lớp lớn hơn, trẻ được đọc chuyện ông Carnot
thành đạt về trường thăm thầy cũ vẫn cúi đầu lễ phép “Thưa thầy con là Carnot,
là học trò cũ của thầy đây!” đơn giản nhưng thấm vào lòng người. Truyền thuyết
về Đầm Mực nêu tấm gương con thuồng luồng vì cái nghĩa với thầy Chu Văn An dám
trái mệnh trời làm mưa phải trả giá bằng tính mạng của mình thật thấm thía.
Không chỉ là truyền thuyết, sách vở, cách đây
trên 100 năm ở Miền Nam có rất nhiều câu chuyện thật về đạo nghĩa thầy trò càng
là bài học đáng nêu gương. Anh học trò ở Cần Giuộc dâng em gái làm vợ ông thầy
mù Nguyễn Đình Chiểu. Kết quả cuộc hôn nhân hiếu nghĩa này là nữ sĩ Sương Nguyệt
Anh, người phụ nữ Việt đầu tiên làm chủ báo và lại khai sinh tờ Nữ Giới Chung tờ
báo Việt đầu tiên dành cho nữ giới.
Cụ Phan Thanh Giản dời mộ vị đại sư Võ Trường
Toản từ Gia Định về Ba Tri, Bến Tre, không để hài cốt thầy nằm trong vùng đất bị
Pháp chiếm. Đến lượt mình cũng gửi xác ở đây để lại cho Ba Tri một quần thể di
tích lịch sử ba lăng mộ nằm kề Nguyễn Đình Chiểu, Phan Thanh Giản, Võ Trường Toản.
Thế hệ kế tiếp đến lượt Tống Hữu Định và những
học trò trí thức Tây học Nam Kỳ đầu thế kỷ 20 dù không học chữ Hán từ các vị
nho gia Phan Thanh Giản, Võ Trường Toản nhưng vẫn đóng góp của tiền trùng tu
Văn Thánh Miếu Vĩnh Long lập ban thờ các vị này trong Thơ Lầu và còn gọi là Văn
Xương Các còn kiên cố đến ngày nay. (1)
Trong thời phong kiến, theo quy củ của Khổng
Giáo, thứ bậc xã hội phải tôn trọng là Quân, Sư, Phụ. “Tước hữu ngủ sĩ cư kỳ liệt,
dân hữu tứ sĩ vi chi tiên!” - Nguyễn Công Trứ. Nghề giáo, kẻ sĩ nằm trong 5 tước
và đứng đầu tứ dân. Từ thời Pháp thuộc đến Việt Nam Cộng Hòa, thầy giáo là công
chức được bổ nhiệm theo ngành dọc không lệ thuộc vào chính quyền địa phương về
hành chính, chính trị, nghiệp vụ. Trường không có kế toán, thủ quỹ, lương do
nhân viên từ Ty phát thẳng cho giáo viên.
Không có ngày 20-11 để tôn vinh nghề giáo, thầy
cô giáo nhưng tiêu chuẩn tuyển sinh vào Đại học Sư Phạm rất khắt khe, hồ sơ thi
vào Sư Phạm phải có chứng chỉ đại cương Văn Khoa hoặc Khoa Học tương thích với
ngành đăng ký.
Giáo sư Trung học đệ nhị cấp tức giáo viên
trung học phổ thông bây giờ được bổ nhiệm theo nghị định của Bộ Giáo Dục. Ngạch
lương của giáo sư đệ nhị cấp cao hơn đốc sự hành chính (phó quận, phó tỉnh, phó
ty) khoảng 20%. Thầy giáo không phải là nhân dân cũng không phải nhân viên của
ông quận. Chính quyền tôn trọng họ như một loại nhân sĩ. Không có chuyện Ủy
Ban, Phòng Giáo Dục điều nữ giáo viên đi tiếp bia cho quan khách như những cô
gái bia ôm.
Ở trường tôi học, ông Quận cùng đội bóng chuyền
của đại đội hành chính quận đấu giao hữu với đội của trường. Khi ông quận chơi
banh bị lỗi vẫn bị trọng tài thầy giáo hay học trò thổi còi phải nín khe chấp
nhận chứ không dám lớn tiếng thách thức mày có biết bố mày là ai không!
Hiệu trưởng chỉ có vai trò điều hành công việc
của nhà trường chứ không phải là ông vua toàn quyền sinh sát như bây giờ. Muốn
khiển trách, kỷ luật, thuyên chuyển thầy cô trong trường, hiệu trưởng cứ làm hồ
sơ báo cáo lên đến Bộ xem xét quyết định. Người thầy tư do trong không gian của
chương trình giáo dục khai phóng. Tự do giảng dạy, tự do chấm điểm học sinh
không phải chịu áp lực về thành tích, tỉ lệ lên lớp, tỉ lệ tốt nghiệp, tỉ lệ
khá giỏi. Một giai thoại được nhiều người bàn tán hoàn toàn không phải nịnh nọt.
Giáo Sư Phạm Biểu Tâm thẳng thắng lắc đầu khi có người gợi ý nâng điểm cho Ngô
Đình Lệ Thủy Trưởng nữ của Cố Vấn Ngô Đình Nhu nhưng hoạn lộ của ông thầy này
chẳng mảy may suy suyển. Không ai cấm nhưng cũng không có chuyện thầy giáo dạy
thêm thu học phí.
Quan hệ thầy trò, quan hệ đồng nghiệp, quan hệ
với phụ huynh, hoàn toàn trong suốt vì mục tiêu giáo dục, không có sự chen lấn
của đồng tiền, lợi ích chính trị, lợi ích thân hữu.
Ngựa chứng trong sân trường, tiểu thuyết của
Duyên Anh gây tranh cãi thời đó chỉ là chuyện một học sinh bướng bỉnh về tính
cách ở độ tuổi dậy thì chứ chưa đến mức vô lễ, càng không có chuyện học trò, phụ
huynh hành hung thầy cô giáo hay ngược lại.
Vậy đó! Không có ngày Nhà Giáo nhưng cả thiết
chế xã hội, guồng máy giáo dục và hệ thống luân lý tôn trọng người thầy, bảo đảm
công việc dạy học không bị tì vết, áp lực.
Từ khi đảng lãnh đạo cả nước trong đó có ngành
giáo dục, nghề giáo có ngày 20- 11 để diễn tuồng tặng hoa hô khẩu hiệu nhưng
thân phận nhà giáo hoàn toàn thay đổi. Những bài học kính trọng, yêu thương của
học trò không có người thầy. Từ vỡ lòng trẻ được học thuộc lòng 5 điều Bác Hồ dạy
Thiếu Niên Nhi Đồng “yêu tổ quốc, yêu đồng bào, …”.
Đó không phải khiếm khuyết của ngành giáo dục
mà là mục tiêu của chế độ. Việc hạ thấp vai trò, giá trị của người thầy được thể
hiện xuyên suốt từ tổ chức bộ máy ngành giáo dục trong guồng máy chung, các thiết
chế xã hội.
Thầy cô giáo là loại viên chức hạng bét trong
thang bậc xã hội và phải nhận lãnh nhiều công việc ngoài giáo dục. Theo phân cấp
quản lý, trường cấp 1,2 thuộc xã, trường Trung học thuộc huyện, quận. Ông Chủ tịch,
công an bà mặt trận đều có thể sai khiến, giao việc cho ông hiệu trưởng. Trường
học trở thành bộ máy hành chính, chính trị với đủ thứ tổ chức đảng, đoàn, công
đoàn, hội, … thậm chí là đơn vị hành chính sự nghiệp có thu với hầm bà lằng các
loại phí. Dù muốn hay không muốn, ông hiệu trưởng cũng trở thành một lãnh chúa
với đủ thứ quyền hạn, trách nhiệm với địa phương, với ngành dọc cấp trên nào là
trách nhiệm đóng góp xây dựng địa phương, thành tích thi đua thậm chí là trách
nhiệm nâng điểm, chạy trường cho con cái quan chức, bán bảo hiểm y tế…Vụ án “hiệu
trưởng mua trinh học trò”: Kiếm tiền trên thân xác học trò Sầm Đức Xương đâu phải
là trường hợp duy nhất. (2)
Thân phận giáo viên còn bèo bọt hơn. Họ là tay
sai của Hiệu trưởng và bị trói chặt trong thể chế giáo dục được áp đặt từ trên
mà không có chút tự do nào. Về chuyên môn, giáo viên phải dạy theo chương trình
áp đặt từ bên trên với lịch tiến độ cứng nhắc theo khuôn mẫu chung cả nước. Họ
phải gồng lưng chạy theo những quy định hành chính hình thức nào soạn giáo án,
nào tập huấn nâng cao nào học tập chính trị, nào cập nhật kiến thức theo sự
thay đổi xoành xoạch chương trình học.
Giáo viên phải chịu áp lực trực tiếp từ bao thứ
chỉ tiêu học sinh lên lớp, học sinh khá giỏi…và cá những yêu cầu cá nhân của
gia đình các học sinh có thế lực. Thậm chí giáo viên còn phải làm những việc hạ
thấp nhân phẩm con người theo yêu cầu quan chức cấp trên. Một số giáo viên, các
giáo viên cho biết Hiệu trưởng thường xuyên chỉ đạo một số giáo viên đi uống rượu,
tiếp khách trong các buổi tiệc tại các đơn vị như: Công ty TNHH MTV Nam Tây
Nguyên; Đồn Biên phòng 11, 12; Ban quản lý rừng phòng hộ Thác Mơ; Chi cục Hải
quan cửa khẩu Bu P’Răng; Công an tỉnh trong và ngoài giờ hành chính, có cả thứ
7 và chủ nhật. (3)
Đó không phải là cá biệt ở một địa phương,
cũng không phải bất thường, ông Lê Bá Thiềm, Trưởng phòng GDĐT thị xã Hồng Lĩnh
Hà Tỉnh xác nhận: Có sự điều động này, có việc giáo viên nữ tham gia phục vụ tại
các buổi lễ. "Chuyện đi tiếp khách là hoàn toàn trong sáng. Tuy nhiên,
trong các bữa tiệc, rượu vô thì lời ra; ai đó có một hành động không đẹp thì
cũng là chuyện bình thường trong cuộc sống" (4)
Giáo viên trở thành thứ đầu sai phải thu đủ loại
tiền từ học phí, sinh hoạt phí theo quy chế trường, các loại quỹ, bảo hiểm y tế…
Lương thấp không đủ sống, công việc chiếm nhiều
thời gian, dạy thêm thật có thu phí để bổ sung kiến thức cho học trò là cách
làm có lương tâm vẫn bị xã hội phê phán. Nhiều trường hợp biến tướng giáo viên
xem học thêm là thủ thuật trấn lột học trò. Điểm số được tiền tệ hóa bằng học
phí thậm chí bằng tình dục.
Trong bối cảnh như vậy làm sao có được tình thầy
trò chân thực? Trong mối quan hệ trên dưới phụ thuộc, bị áp lực bởi đồng tiền,
quyền lực chính trị, quyền lợi về vật chất tinh thần là sao có sự tôn vinh kính
trọng chân thành. Ngày 25-5-2023, cô Vũ Thị Kim Quy (giáo viên trường THPT Lê
Duẩn) xã Quảng Sơn, huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông bị cha học sinh L hành hung
tại nhà riêng chỉ vì cô Quy hạ điểm hạnh kiểm của em L (5)
Không thể thống kê hết những
vết đen trên phông màu lòe loẹt của ngày Nhà Giáo. Một nền cai trị chuyên chế,
dối trá tất yếu sản sinh ra nền giáo dục bệnh hoạn phi luân.
1-https://vinhlongtourist.vn/en/detailnews/?t=van-thanh-mieu-di-tich-lich-...
2-https://thanhnien.vn/vu-an-hieu-truong-mua-trinh-hoc-tro-kiem-tien-tren-...
3-https://nld.com.vn/thoi-su/vu-hieu-truong-dieu-giao-vien-di-tiep-khach-n...
4-https://dantri.com.vn/giao-duc/dieu-dong-giao-vien-nu-di-tiep-khach-chuy...
5-https://plo.vn/giao-vien-chu-nhiem-bi-phu-huynh-hanh-hung-tai-nha-rieng-post735023.html
No comments:
Post a Comment