Ông
Tô Văn Lai qua lời kể của những người bạn
BB Ngô -
Saigon Nhỏ
22 tháng 7, 2022
https://saigonnhonews.com/van-hoa-van-nghe/ong-to-van-lai-qua-loi-ke-cua-nhung-nguoi-ban/
Sau mùa Hè
năm 1960, có một nhóm thanh niên, sau khi thi đỗ Đại học Sư phạm Sài Gòn thì được
gửi lên học ở Viện Đại học Sư phạm Đà Lạt. Khi ấy viện chỉ có hai phân khoa là
Triết học và Pháp văn. Trong nhóm 29 tân khoa thuộc khoá thứ ba đó, có những
người thành danh, tinh hoa của miền Nam sau này như nhà văn/ký giả Phạm Phú
Minh; Giáo sư/Nhà biên khảo Nguyễn Văn Lục… và Giáo sư Tô Văn Lai – người kiến
tạo một di
sản văn hoá của cộng đồng người Việt hải ngoại khắp thế giới cũng như giá
trị của việc giữ gìn di sản ấy.
“Tô Văn
Lai là người rất kín đáo, ít nói, ít tâm sự về đời sống riêng của mình. Anh ấy
giỏi tất cả các môn học. Tôi thì có thể chỉ giỏi về Pháp văn, Triết nhưng Tô
Văn Lai thì giỏi mọi thứ, kể cả Toán học.”
Hình : https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/07/To-Van-Lai-thoi-tre-3.jpeg
Không chỉ
một, mà nhiều lần trong cuộc điện đàm vào một buổi sáng Tháng Bảy, 2022, từ
Montréal, Quebec, Canada, Giáo sư/Nhà biên khảo Nguyễn Văn Lục nói về người bạn
“tài giỏi và bí ẩn” (theo lời ông) Tô Văn Lai của ông như thế: Kín đáo và
tài giỏi.
-----------------
“Cậu ấy
không bao giờ hút thuốc, không uống rượu. Cậu ấy vô cùng kiệm lời, từ chuyện đời
tư cho đến như cậu ấy học cái gì, không bao giờ thổ lộ ra. Có thể nói tính nết
đó cũng là nền tảng cho thành công sau này,” ông Lục nhớ lại người bạn của mình.
-------------------
Chính vì bản
tính rất kín đáo, ít nói nên bạn bè cùng lớp thuở đó không ai có dịp biết về niềm
đam mê văn hoá, nghệ thuật đã ngự trị trong tâm hồn ông Tô Văn Lai từ lúc nào.
Sau khi tốt nghiệp, rồi đi dạy, Giáo sư Lục và những người bạn chỉ biết ông Lai
có một cửa hàng băng nhạc bên trong thương xá Tam Đa (Crystal Palace) ở khu
Nguyễn Trung Trực – Công Lý và Lê Lợi, chứ “không biết Lai có một tầm nhìn về
văn học, nghệ thuật và âm nhạc đến mức độ đó” – theo lời Giáo sư Lục.
Postcard Viện Đại học Đà Lạt. Ảnh: Nhiếp
ảnh gia Nguyễn Bá Mậu
Suốt bốn
năm, cho đến ra trường vào mùa Hè 1964, ông Tô Văn Lai không ở trong học xá như
các bạn đồng môn. “Lai đi học có một cái xe mobylette,” Giáo sư Lục nói.
Bạn bè ai cũng cho rằng ông Tô Văn Lai là người gốc Ấn Độ vì hình dáng bên
ngoài, nhưng không ai hỏi để biết câu trả lời.
Toàn bộ
chương trình được giảng dạy bằng tiếng Pháp. Trong số các giáo sư, có những
Giám mục thuộc Dòng tên bị trục xuất ra khỏi Bắc Kinh và những giáo sư đến từ
Pháp, Ý. Do đó những ai không có nền tảng Pháp ngữ vững vàng thì không theo kịp.
Ông Tô Văn Lai đã học chương trình Pháp nên ông là người học giỏi nhất lớp và đỗ
đầu trong kỳ thi ra trường, “nên Lai về dạy ở Mỹ Tho,” Giáo sư Lục nói.
Những người bạn cũ
Khi biết
tin bạn mình đi xa, Giáo sư Lục gửi thư cho bạn bè còn lại: “Một ngôi sao
sáng của nền âm nhạc Việt Nam đã rụng.”
Lớp Sư phạm
khoá ba năm đó giờ còn lại sáu người, trong đó có những người còn trong nước.
Khi những người trong số đó gặp lại nhau nơi xứ sở tự do, mỗi người trong nhóm
họ thuộc một lĩnh vực khác nhau. Họ trân trọng nhau tuyệt đối. Theo Giáo sư Lục,
ông Tô Văn Lai có thể đã bỏ riêng chuyện chính trị sang một bên, xem đó là quá
khứ đã khép lại, chỉ hướng về văn học, âm nhạc nghệ thuật.“Tất nhiên quan điểm
trí thức của mỗi người mỗi khác. Chúng tôi tôn trọng quan điểm của nhau,”
Giáo sư Lục nói.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/07/To-Van-Lai-DH-Da-Lat-1024x664.jpg
Ông
Tô Văn Lai (thứ hai từ trái sang), Giáo sư Nguyễn Văn Lục (thứ bảy từ trái
sang) và những người bạn chụp hình tốt nghiệp Viện Đại học Sư phạm Đà Lạt. Ảnh:
Giáo sư Nguyễn Văn Lục
Và ông tiếp
lời,
“Hãy nhớ
rằng, tâm tình và suy nghĩ của những người còn trong Việt Nam khác với chúng
tôi bên này. Với cộng sản, họ xem cái chết của Tô Văn Lai là một điều gì đó
bình thường. Nhưng vì họ không nhìn thấy gia tài văn hoá của anh để lại.
Những
người bạn cũ ở bên này, chúng tôi đánh giá anh Tô Văn Lai ở một mức độ, một cái
nhìn cao hơn. Còn những người trong nước thì chỉ ngắn ngủi rằng – ‘Tô Văn Lai
chết rồi’, không nói được chữ ‘bạn chúng ta’. Tình cảm con người đơn giản như vậy
họ không nói được. Tôi cảm thấy bạc bẽo lắm. Nhưng đó là tình trạng chung của đất
nước mình.”
Phải gần gũi lắm mới hiểu được
Họ đã
không gặp nhau từ sau biến cố 1975, cho đến khi gặp lại nhau tại Little Saigon
– thủ phủ của người Việt tỵ nạn. Khi đó, Giáo sư Nguyễn Văn Lục là thuyền nhân,
định cư ở Canada năm 1979. Gia đình ông bà Tô Văn Lai rời nước Pháp đến Mỹ năm
1989, để đánh dấu một chặng đường mới của Thuý Nga Paris By Night trong lòng
“cái nôi của người Việt tỵ nạn.”
Họ gặp lại
nhau vẹn nguyên tình bạn cũ. Ông Tô Văn Lai vẫn ít nói và khiêm tốn như ngày
nào. Mỗi tháng, nhóm những cựu sinh viên khoá ba Sư phạm Đại học Đà Lạt ngày
xưa gặp nhau một lần. Giáo Sư Lục nói,“Lai
là một người giao hảo tốt với bạn bè. Không có buổi gặp gỡ nào mà Lai vắng mặt.”
Đó cũng là
thời gian hai người bạn cũ có cơ hội hàn huyên nhiều hơn xưa. Ông Tô Văn Lai từng
nhiều lần chia sẻ với bạn mình về sự tin tưởng và kỳ vọng ông dành cho người
con gái Tô Ngọc Thủy (Marie Tô) trong sứ mệnh lèo lái con tàu Thúy Nga PBN.
Nhắc về
ông Tô Văn Lai, Giáo sư Lục nhấn mạnh, nói rằng: “Con người ấy, phải gần gũi
lắm mới có thể hiểu được.”
Trong những
bài viết về cuộc đời Giáo sư Tô Văn Lai đều có nhắc ông là người ngoan đạo và
có đức tin rất mạnh. Ông sống trọn vẹn với niềm tin vào Thiên Chúa. Niềm tin vô
hạn đó làm cho ông Lai trở nên “khó hiểu” dưới mắt bằng hữu, ít nhất là với
Giáo sư Nguyễn Văn Lục.
Chẳng hạn,
Giáo sư Lục kể: “Tôi nói về đạo nhé. Lai nói với tôi, nhiều khi tôi không hiểu
vì sao hắn lại nói như thế. Ví dụ, Lai nói – ‘cái chuyện moa thành lập được
Thuý Nga PBN là Chúa định đoạt’. Ông ấy có một niềm tin tôn giáo cao hơn tôi
nhiều lắm.”
Giáo sư
Nguyễn Văn Lục thì nghĩ rằng, thành công của những người để lại điều gì đó
trong cuộc đời, luôn bắt đầu từ những điều đơn giản, tưởng là tầm thường, nhưng
chính cái đó là những viên gạch lót đường để đi lên. Chính từ những cuộn băng
cassette trước 1975, sự đòi hỏi về kỹ năng, về sự chu đáo, cẩn thận trong việc
làm văn hoá ở hải ngoại của Tô Văn Lai đã tạo nên vóc dáng riêng biệt khó thay
thế được của Thuý Nga PBN.
Không ai thay thế được
Không
riêng Giáo sư Nguyễn Văn Lục, tầm nhìn và đòi hỏi tuyệt đối có thể ở chất lượng
của từng chương trình Thuý Nga PBN là điều được nhiều khán giả hải ngoại và cả
trong nước nhìn thấy. Cựu Nghị viên Tâm Nguyễn, từ thành phố San Jose nhắc lại
những kỷ niệm của ông với Giáo sư Tô Văn Lai.
Từ năm
1987, ông Tô Văn Lai thường đích thân đến San Jose để phân phối video và băng
nhạc. Ông hay ghé tiệm sách Mây Hồng của một người học trò cũ thời dạy học ở Mỹ
Tho. Ông kể nhiều chuyện lý thú về công trình thực hiện các sản phẩm văn nghệ của
Thúy Nga PBN. Thời ấy việc thực hiện video ca nhạc vẫn còn sơ sài. Chi phí sản
xuất thường giữ mức khiêm nhượng vài chục ngàn đôla. Một lần, ông Tô Văn Lai
hãnh diện cho biết Trung tâm Thuý Nga vừa thực hiện một video với ngân sách
$60,000. Chất lượng chương trình vượt xa các đối thủ thị trường về nội dung lẫn
kỹ thuật.
“Ông Tô
Văn Lai luôn tìm tòi cải tiến về mọi mặt để đưa các sản phẩm Thuý Nga theo kịp
kỹ thuật Hollywood và đạt được trình độ nghệ thuật cao cấp, được mọi người hâm
mộ như ta đã thấy. Đĩa PBN đã hiện diện trong mọi gia đình Việt Nam trong cũng
như ngoài nước,” ông
Tâm nói.
Hình : https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/07/To-Van-Lai-ThuyNga-PBN-1024x1433.jpeg
Mỗi ngày,
các chương trình của Thuý Nga PBN càng được cải tiến và sáng tạo. Nhưng chẳng
bao lâu sau thì việc sao chép video lan tràn khiến cho việc kinh doanh của
trung tâm bị ảnh hưởng nặng. Ông Tâm nói:
“Lúc đầu, thời còn dùng băng nhựa VHS thì sự
sao chép còn chậm chạp, nhưng qua đến DVD thì nhanh như chớp. Chỉ nội trong
vòng hai, ba ngày là không những tại Mỹ mà ngay cả thị trường lớn là Việt Nam bị
tràn ngập video sang lậu rồi. Có một lần tôi nhận điện thoại của ông Lai với giọng
buồn bã. Ông nói tôi đang đứng ở chợ trời và nhìn thấy họ đang bán lan tràn cái
DVD mới nhất vừa phát hành. Ông tiếp lời, nói như muốn khóc, ông nhìn thấy cảnh
người ta đang làm việc sao chép DVD một cách thản nhiên, thật quá đau lòng.”
Cựu nghị
viên Tâm Nguyễn nhắc về ông Tô Văn Lai là một người có niềm đam mê đặc biệt
đóng góp vào việc bảo tồn và phát huy gia tài nhạc vàng miền Nam. Kho tàng nghệ
thuật đồ sộ của Trung tâm Thúy Nga ông để lại cho cộng đồng người Việt hải ngoại
là nỗ lực phi thường suốt hơn bốn thập niên làm việc và cải tiến không ngừng. “Trước và sau ông không người nào có thể so sánh được,” ông Tâm nói.
|
Lời cuối
cùng Giáo sư Nguyễn Văn Lục nói về người bạn kín đáo, ít nói, tài giỏi của
ông: “Một con người như vậy, tầm vóc như vậy,
để lại một di sản văn hoá đáng trân trọng, đáng quý lắm.” |
___
ĐỌC THÊM:
Ông
Tô Văn Lai và di sản Thúy Nga Paris By Night
Ông
Tô Văn Lai và Nhạc sĩ Phạm Duy
No comments:
Post a Comment