Giải
mã cuộc thanh trừng ở cấp thượng tầng chính phủ Ukraina
Trọng Nghĩa - RFI
Đăng ngày:
20/07/2022 - 13:23
Vào lúc cuộc chiến chống xâm lược Nga
vẫn diễn ra ác liệt, ngày 17/07/2022, tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky bất
ngờ tung ra một “quả bom chính trị thực thụ”: Cách chức hai nhân vật cấp cao của
nhà nước Ukraina – lãnh đạo cơ quan mật vụ SBU Ivan Bakanov và chưởng lý Irina
Venediktova –, đồng thời cho mở cuộc điều tra về trách nhiệm của hai người về
tình trạng hàng chục, thậm chí hàng trăm thuộc cấp của họ đã phản bội Tổ quốc và
hợp tác với Nga.
Ảnh
tư liệu: Lãnh đạo cơ quan an ninh Ukraina SBU Ivan Bakanov, tại Kiev, ngày
16/07/2019. AP - Efrem Lukatsky
Quyết định
của tổng thống Ukraina đã lập tức làm dấy lên nghi vấn: Đây thực sự là một chiến
dịch thanh lọc hàng ngũ để chống địch, hay chỉ là một biện pháp hình thức để
xoa dịu dư luận trong và ngoài nước, đang rất bất bình trước năng lực kém cỏi của
hai nhân vật thân cận của ông Zelensky.
Iryna Venediktova và Ivan Bakanov là ai?
Để hiểu rõ
bối cảnh của quyết định đầy bất ngờ của tổng thống Ukaina, câu hỏi đầu tiên cần
lời giải đáp: bà Iryna Venediktova và ông Ivan Bakanov, hai quan chức vừa bị
cách chức là ai?
Theo các
thông tin báo chí, bà Iryna Venediktova nguyên là cố vấn của ông Volodymyr
Zelensky, phụ trách các vấn đề đối ngoại trong chiến dịch tranh cử tổng thống của
ông. Vào năm 2020, bà được bổ nhiệm làm chưởng lý Ukraina, trở thành phụ nữ đầu
tiên giữ chức vụ này.
Kể từ khi
Nga bắt đầu cuộc chiến tranh xâm lược Ukraina, bà Venediktova đặc biệt được biết
đến nhờ vai trò trong cuộc điều tra về các tội ác chiến tranh quy cho lực lượng
Nga ở Ukraina.
Tuy nhiên,
một số người Ukraina đã chỉ trích bà về các kết quả kém cỏi trong cuộc chiến chống
tham nhũng. Theo tuần báo Pháp Marianne (ngày 18/07), giới hoạt động chống tham
nhũng và các phương tiện truyền thông độc lập tại Ukraina đã cực lực đả kích bà
Venediktova về thái độ miễn cưỡng trong việc truy tố một số nhân vật quyền thế
trong nước, thậm chí phá hoại các cuộc điều tra tham nhũng nhắm vào giới thân cận
với tổng thống Zelensky, chẳng hạn như phó văn phòng chính phủ Oleh Tatarov.
Về phần
Ivan Bakanov, ông là bạn của Volodymyr Zelensky từ lúc thiếu thời. Hai người
cùng làm việc với nhau trong một công ty sản xuất chương trình giải trí, trước
khi Bakanov được cử làm người giám sát chiến dịch tranh cử tổng thống của
Volodymyr Zelensky.
Việc người
bạn thân này của tổng thống Zelensky được bổ nhiệm lãnh đạo cơ quan an ninh
Ukraina, vốn có khoảng 30.000 nhân viên, vào năm 2019, đã làm dấy lên nhiều phản
đối. Xuất thân là một luật sư, Ivan Bakanov bị cho là không đủ khả năng quản lý
một tổ chức quan trọng như vậy.
Hai người bị bãi nhiệm bị buộc tội gì ?
Câu hỏi thứ
hai được đặt ra là hai quan chức cao cấp Ukraina bị cáo buộc điều gì, và tương
lai của họ ra sao? Trong một video được phát trên Telegram vào tối 17/07, thông
báo “quyết định cách chức” bà Iryna Venediktova và ông Ivan Bakanov, chính tổng
thống Ukraina đã cho biết nguyên văn như sau:
“Tính đến nay, đã có 651 vụ tố tụng
hình sự được ghi nhận liên quan đến các hoạt động phản quốc và cộng tác (với
Nga) của các nhân viên văn phòng công tố, cơ quan điều tra trước khi xét xử và
các cơ quan thực thi pháp luật khác… Đặc biệt, đã có hơn 60 nhân viên của các
văn phòng công tố và các cơ quan an ninh của Ukraina vẫn ở lại trong các vùng
lãnh thổ bị (Nga) chiếm đóng và đang làm việc chống lại đất nước”.
Andriy Smyrnov,
phó chánh văn phòng của tổng thống Zelensky, giải thích thêm: Việc bãi nhiệm
Ivan Bakanov và Iryna Venediktova nhằm khắc phục hậu quả của những hành động
thiếu sót của hai người, để ngăn chặn các hành vi “phản quốc”, cũng như ngăn chặn
“ảnh hưởng tiềm tàng” của họ trong tiến trình tố tụng hình sự nhắm vào các nhân
viên của họ,
Theo cơ
quan báo chí Ukraina Ukrinform, hôm 18/07, ông Smyrnov nhấn mạnh rằng việc đình
chỉ công tác Ivan Bakanov và Iryna Venediktova không có nghĩa là ở giai đoạn
này họ đã bị cách chức, mà đúng hơn đó là một bước đầu tiên. Công việc
kiểm tra và điều tra sẽ được thực hiện đối với hai quan chức liên quan. Tùy thuộc
vào kết luận của các cuộc điều tra này, “tổng thống sẽ đưa ra quyết định về việc
cần thiết phải đưa ra kiến nghị tại quốc hội, phê chuẩn việc cách chức chưởng
lý và người đứng đầu cơ quan an ninh của Ukraina hay không”.
Tầm mức nghiêm trọng của những trường hợp “phản
quốc”
Theo phó
chánh văn phòng tổng thống Ukraina, "Công việc nhận diện các phần tử
cộng tác với người Nga tiếp tục được tiến hành hầu như hàng tuần trong các cơ
quan thực thi pháp luật đang bị điều tra.
Vào cuối
tháng 6, tờ báo Mỹ Politico tiết lộ rằng tổng thống Zelensky và giới thân cận
đã nghĩ đến việc thay thế ông Ivan Bakanov, do các “thất bại” về mặt an ninh kể
từ khi bắt đầu cuộc tấn công của Nga.
Trong cuộc
điều tra, phương tiện truyền thông Mỹ dẫn trường hợp của Serhiy
Kryvoruchko, người đứng đầu hội đồng điều hành chi nhánh địa phương của cơ quan
mật vụ SBU ở Kherson. Nhân vật này bị cáo buộc đã cho sơ tán các nhân viên của
mình trước khi quân Nga tiến vào thành phố, chống lại mệnh lệnh của tổng thống
Ukraina.
Trợ lý của
ông, đại tá Ihor Sadokhin, cũng bị nghi ngờ là đã thông báo cho quân đội Nga về
sự hiện diện của các bãi mìn Ukraina và đã góp phần vào việc thiết lập đường
bay cho một máy bay Nga. Nhân vật này cũng đã cùng với một số nhân viên mật vụ
SBU khác bỏ chạy về phía tây. Một nhân viên an ninh Ukraina khác tên là Andriy
Naumov, cũng bị cáo buộc đã bỏ trốn vài giờ trước khi Nga bắt đầu cuộc xâm lược
Ukraina.
Đối với
các quan chức Ukraina được Politico trích dẫn, việc quân đội Nga nhanh chóng
chiếm được Kherson, ngày 03/03, cũng liên quan đến việc SBU không có khả năng
phá hủy cầu Antonovskiy, cho phép lực lượng Nga tiến vào thành phố.
Bà Carole
Grimaud Potter, nhà sáng lập Trung Tâm Nghiên Cứu Nga và Đông Âu (CREER) tại
Genève, phân tích: “Việc Nga chiếm đóng Kherson được thực hiện tương đối dễ
dàng. Họ (chính phủ Ukraina) nghi ngờ rằng có sự giúp đỡ của người địa phương để
tạo điều kiện thuận lợi cho lực lượng Nga".
Nhà nghiên
cứu này viện dẫn kết quả tốt đẹp của đảng thân Nga “Nền tảng đối lập - Vì sự sống
(Opposition Platform-For Life)” ở khu vực miền nam Ukraina, trong cuộc bầu cử địa
phương năm 2020, cho rằng rất có thể có sự hiện diện của những người ủng hộ đảng
này trong chi nhánh địa phương của cơ quan SBU.
-------------------------------
CÁC NỘI DUNG LIÊN QUAN
Ukraina:
Tổng thống cách chức cùng lúc chưởng lý và lãnh đạo tình báo
Phương
Tây tiếp tục gia tăng viện trợ cho Ukraina chống Nga
Nga:
Một dân biểu địa phương lãnh án 7 năm tù vì chỉ trích chiến tranh Ukraina
No comments:
Post a Comment