CÚ 'CỤNG TAY' BIDEN-MBS CÓ GÌ MÀ ẦM Ĩ THẾ? (Hiếu Chân / Người Việt)

 

Cú ‘cụng tay’ Biden-MBS có gì mà ầm ĩ thế? 

Hiếu Chân/Người Việt

July 19, 2022

https://www.nguoi-viet.com/binh-luan/cu-cung-tay-biden-mbs-co-gi-ma-am-i-the/

 

Tổng Thống Joe Biden kết thúc chuyến công du Trung Đông và trở về nhà nhưng dư chấn cuộc gặp gỡ giữa ông và Hoàng Thái Tử Mohammed bin Salman xứ Saudi Arabia – và cú “cụng tay lịch sử” giữa hai người – vẫn còn ồn ào trên truyền thông và chính trường nước Mỹ. Báo chí Mỹ vẫn tiếp tục công kích gay gắt cái gọi là “sự tráo trở” của ông Biden khi nhà lãnh đạo Mỹ đích thân bay tới Saudi Arabia gặp ông Mohammed bin Salman, thường gọi tắt là MBS.

 

https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2022/07/BL-Biden-Cung-Tay-MBS-1068x735.jpg

Tổng Thống Joe Biden và Hoàng Thái Tử Mohammed bin Salman tại Saudi Arabia. (Hình: Mandel Ngan/POOL/AFP via Getty Images)

 

Số là trong thời gian tranh cử năm 2020 ông Biden nhiều lần phê phán ông MBS và chế độ Saudi Arabia, nhất là sau vụ ám sát và phân thây nhà báo Jamal Khashoggi của nhật báo The Washington Post trong tòa lãnh sự Saudi Arabia ở Thổ Nhĩ Kỳ năm 2018 mà tình báo Mỹ cho rằng có sự phê chuẩn từ chính ông MBS. Ông Biden cũng dọa sẽ biến Saudi Arabia thành một quốc gia “bị xa lánh” (pariah) do hành động tàn ác đó.

 

Khi lên làm tổng thống, ông đã nhiều lần từ chối nói chuyện với ông MBS. Quan hệ giữa Saudi Arabia và Hoa Kỳ – từng nồng ấm dưới thời Tổng Thống Donald Trump – nhanh chóng trở nên lạnh nhạt và Saudi Arabia chuyển hướng sang kết thân với Nga và Trung Quốc.

 

Thế mà cuối tuần qua ông Biden “dám” bay tới Saudi Arabia.

 

Về chuyến đi của ông Biden, các nhà hoạt động nhân quyền và chống biến đổi khí hậu tố cáo ông đã đặt dầu mỏ lên trên nhân quyền và các giá trị đạo đức như dân chủ, tự do mà Mỹ đại diện.

 

Nhà báo Fred Ryan, chủ nhiệm báo The Washington Post, mô tả cuộc gặp gỡ Biden-MBS là “đáng xấu hổ.” Còn vị hôn thê của ông Khashoggi, cô Hatice Cengiz, nói với hãng tin AP: “Thật đau lòng và đáng thất vọng. Ông Biden sẽ đánh mất thẩm quyền đạo đức khi đặt dầu mỏ lên trên các nguyên tắc và giá trị.”

 

Trên nhật báo The Wall Street Journal ngày 18 Tháng Bảy, nhà báo Karen Elliott House, cựu chủ bút, so sánh cuộc gặp gỡ Biden-MBS tuần trước với cuộc gặp gỡ giữa Thủ Tướng Neville Chamberlain của Anh với nhà độc tài Adolf Hitler của Đức năm 1938 ở Munich – ở đó sự nhũn nhặn của phương Tây đã kích thích Quốc Xã Đức khởi xướng Thế Chiến II vào năm sau.

 

Ngay trong nội bộ đảng Dân Chủ cũng có tiếng nói phê phán. Dân Biểu Adam Schiff (California) mô tả cú “cụng tay” của Biden-MBS là “bằng chứng hiển nhiên rằng các nhà độc tài giàu dầu mỏ vẫn tiếp tục khống chế chính sách đối ngoại của Mỹ.”

 

Thượng Nghị Sĩ Bernie Sanders (Vermont) nói chuyến thăm của ông Biden tới Saudi Arabia là phần thưởng cho một chế độ độc tài và không nên diễn ra.

 

Nên để ý đảng Dân Chủ Mỹ vốn có ác cảm với Saudi Arabia, nhất là sau vụ tấn công khủng bố ngày 11 Tháng Chín, 2001, ở New York mà đa số thủ phạm là người mang quốc tịch Saudi Arabia, cũng như mối quan hệ thân thiết giữa Hoàng Gia Saudi Arabia với gia đình cựu Tổng Thống George W. Bush trước đây và gia đình cựu Tổng Thống Donald Trump sau này.

 

Vì thế, phản ứng gay gắt đối với chuyến đi không gây ngạc nhiên mọi người. Nó cho thấy Tổng Thống Biden phải uống liều thuốc đắng khi đi tới Trung Đông, gạt sang một bên mối ác cảm cá nhân của ông và sự phản đối trong nội bộ đảng để theo đuổi những mục đích lớn hơn.

 

Một trong những mục đích đó là tham dự hội nghị với các nhà lãnh đạo Hội Đồng Hợp Tác Vùng Vịnh Mở Rộng (Gulf Cooperation Council, GCC+3), gồm Bahrain, Kuwait, Oman, Qatar, Saudi Arabia và Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất (UAE) cùng với Jordan, Ai Cập, và Iraq vào Thứ Bảy, 16 Tháng Bảy.

 

Saudi Arabia là nước chủ trì hội nghị. Tại hội nghị, ông Biden thông báo “chiến lược Trung Đông” của Hoa Kỳ mà trọng tâm là củng cố an ninh khu vực trước mối đe dọa của Iran, thúc đẩy gia tăng sản lượng dầu mỏ và cải thiện quan hệ song phương.

 

Chuyến công du của ông Biden diễn ra trong bối cảnh cuộc chiến tranh của Nga ở Ukraine làm đảo lộn thị trường lương thực và dầu khí thế giới, làm giá xăng tăng lên rất cao ở Hoa Kỳ. Ông Biden không có lựa chọn nào khác. Muốn giảm giá xăng phải tăng nguồn cung cấp dầu mà chìa khóa nằm trong tay Saudi Arabia và các nước vùng Vịnh.

 

Đối mặt với một chính quyền Iran cương quyết theo đuổi chương trình nguyên tử, Hoa Kỳ phải nhanh chóng đoàn kết các nước Ả Rập cùng Israel. Sự kiện Saudi Arabia quyết định bãi bỏ các hạn chế đối với các chuyến bay thương mại của Israel qua lãnh thổ của họ ngay chuyến thăm của ông Biden là một dấu hiệu cho thấy Saudi Arabia và Israel đang bắt đầu một mối quan hệ nồng ấm hơn.

 

“Tôi không đến đây để gặp gỡ MBS. Tôi đến để gặp Hội Đồng Hợp Tác Vùng Vịnh và chín quốc gia, để giải quyết vấn đề an ninh và nhu cầu của thế giới tự do, nhất là của Hoa Kỳ,” ông Biden tuyên bố tại hội nghị.

 

Ông cũng nhấn mạnh tới sự hiện diện của Hoa Kỳ ở Trung Đông.

 

“Chúng tôi sẽ không rời đi và để lại khoảng trống mà Trung Quốc, Nga, hoặc Iran sẽ lấp vào,” ông Biden nói với các nhà lãnh đạo vùng Vịnh.

 

Dù chuyến đi của ông Biden chưa mang lại kết quả cụ thể, như chuyện dầu mỏ, nhưng không thể coi là “một cơ hội bị bỏ lỡ” như nhận định của một số nhà quan sát.

 

Trở lại cú “cụng tay” gây tranh cãi giữa Biden và MBS. Nhiều người, kể cả người viết bài này, cảm thấy bị sốc trước cử chỉ thân mật mà một nguyên thủ quốc gia Hoa Kỳ dành cho ông MBS – một nhà lãnh đạo trẻ nhưng đối xử tàn bạo với người bất đồng chính kiến. Tuy nhiên, lịch sử không hiếm những trường hợp tiếp xúc gần gũi giữa các nhà lãnh đạo Mỹ với thủ lãnh của các chế độ chuyên chế.

 

Cố Tổng Thống Harry Truman từng bắt tay lãnh tụ Joseph Stalin, “trùm” cộng sản quốc tế. Cố Tổng Thống Richard Nixon đi thăm ông Mao Trạch Đông, lãnh tụ Trung Quốc. Cựu Tổng Thống Donald Trump gặp nhà độc tài Kim Jong Un của Bắc Hàn, và hớn hở vẫy cờ cộng sản với Thủ Tướng Nguyễn Xuân Phúc giữa thủ đô Hà Nội…

 

Xem ra, mỗi tổng thống đều theo đuổi những lý tưởng và những quyền lợi của người Mỹ nhưng hai thứ này thường xung khắc với nhau, tùy tình huống cụ thể mà lựa chọn cách ứng xử ít tệ hại nhất.

 

Vả lại, ông MBS đáng bị lên án nhưng sự tàn bạo của ông chẳng thấm gì so với Stalin, Mao, thậm chí so với nhà lãnh đạo cùng độ tuổi của gia tộc họ Kim ở Bắc Hàn. Nhiều nhà phân tích đánh giá ông MBS còn là gương mặt tiêu biểu cho thế hệ lãnh đạo trẻ của các vương triều vùng Vịnh, mang lại những thay đổi có tính cấp tiến, tự do cho các xã hội vốn trì trệ trong hệ thống giáo luật cứng nhắc và khắc nghiệt của Hồi Giáo. Cú “cụng tay” Biden-MBS chỉ nên coi là chuyện xã giao thường tình, không đáng phải ầm ĩ.

 

Hoa Kỳ không thể “xa lánh” Saudi Arabia, kho dầu lớn nhất thế giới, mà cũng không thể để mặc cho Nga và Trung Quốc thao túng. Quan hệ Mỹ-Saudi Arabia có tầm quan trọng đặc biệt trong việc kiềm chế Iran và ổn định thị trường dầu, Mỹ không thể bỏ qua được. Nếu vùng Vịnh Ba Tư bất ổn, Mỹ sẽ không thể tập trung đối phó với sự lớn mạnh của Trung Quốc ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, mục tiêu chiến lược quan trọng nhất của chính quyền Biden.

 

Nên nhìn chuyến thăm Saudi Arabia của ông Biden theo hướng tích cực như vậy thay vì lên án ông chỉ vì một cú “cụng tay” xã giao với một nhà độc tài bị căm ghét. [đ.d.]