Bạn có nên tự hào vì được tiêm vaccine COVID-19 trước?
02/07/2021
https://www.luatkhoa.org/2021/07/ban-co-nen-tu-hao-vi-duoc-tiem-vaccine-covid-19-truoc/
Minh họa: David
William/ Yale Insight
Cùng với chiến dịch tiêm vaccine COVID-19 thần
tốc của thành phố Hồ Chí Minh (TP. HCM) bắt đầu từ ngày 19/6, trên mạng xã hội,
trào lưu “vaccine selfie” xuất hiện với sự phủ sóng của các bức ảnh chụp chính
mình khi được tiêm vaccine. Hình ảnh này chủ yếu đến từ nhóm được ưu tiên tiêm
vaccine do đặc thù công việc phải tiếp xúc với nhiều người như phóng viên, công
nhân, quân nhân, viên chức v.v. đang làm việc trong các tòa soạn báo/ khu công
nghiệp/ cơ quan nhà nước.
Số đông khác là những người làm công việc văn
phòng cho các công ty có trụ sở tại khu công nghiệp hoặc các nhân viên thuộc bộ
phận quảng cáo của các tòa soạn. Dù công việc của họ hoàn toàn có thể làm tại
nhà, nhưng vì có đồng nghiệp trong khu công nghiệp/ tòa soạn thuộc diện tiêm chủng,
họ cũng may mắn có một suất tiêm trước.
Cùng với hình ảnh đưa tay ra hiệu chiến thắng
tại điểm tiêm chủng hay hình ảnh bản thân đang an yên trong một khu vườn dưỡng
sức sau tiêm, nội dung chú thích đính kèm cũng rất đa dạng. Có người không giấu
niềm vui sướng và nhắc đến từ “tự hào” vì mình hoặc công ty mình nằm trong nhóm
đầu. Người khác lại có màn “review” nhiều kỳ cập nhật từng giờ về tất tần tật
các triệu chứng sau 24 giờ tiêm. Có người truyền đi thông điệp “tiêm đi, đừng sợ”.
Chưa bàn về tính hợp lý của việc phân bổ
vaccine, có nhiều hơn một câu hỏi cần trả lời trước khi nhấn đăng một bức ảnh
khoe “tôi được tiêm vaccine rồi”. Những câu hỏi này sẽ còn kéo theo một cuộc
tranh cãi phải trái đúng sai không ngừng, vì đại dịch COVID-19 là chưa từng có
tiền lệ và không một ai là người ngoài cuộc.
Có nên “tự hào” vì
được tiêm trước?
Không. Cảm giác tự hào vì được tiêm ngừa trước
có gì đó không đúng, như thể tự đeo lên đầu mình một chiếc vòng nguyệt quế dù bạn
chẳng có công cán gì.
Bạn có thể tự hào vì là một trong người đầu
tiên làm ra một thành tích gì đó, nhưng bạn đâu có lao động vất vả, nỗ lực hay
dũng cảm gì để có một suất tiêm sớm vaccine? Ở đây, bạn được tiêm trước vì bạn
đang làm việc trong ngành nghề thiết yếu, bạn cần được bảo vệ sức khỏe để duy
trì ổn định sản xuất (hoặc có thể bạn được tiêm sớm đơn giản vì bạn “ké” những
người đang làm công việc thiết yếu).
Việc tự đội lên đầu mình “vòng nguyệt quế tự
hào vaccine” đồng nghĩa với việc bạn đang nghĩ rằng mình xứng đáng hơn người
khác. Thực tế, được tiêm vaccine là quyền lợi của mọi công dân, không ai xứng
đáng hơn ai. Việc tiêm trước hay tiêm sau xảy ra chỉ là vì vaccine đang khan hiếm.
Vì vậy, “tự hào” ở đây không khác gì khoe khoang rằng bạn đang đứng trên người
khác.
Thay vì tự hào, đúng ra bạn nên có chút gợn
sóng trong lòng vì rất có thể sự may mắn của bạn đã lấy đi một suất tiêm của những
người lao động thực sự cần xuống đường để chạy ăn từng bữa hay những người có
nguy cơ tử vong cao nếu không may dương tính.
https://2xjs7y10oiyz26vqxu2hok6y-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2021/07/image-2.jpeg
Một người được tiêm
vaccine tại Khu công nghệ cao TP.HCM trong đợt tiêm chủng diện rộng đầu tiên. Ảnh:
Báo Công thương.
Theo thống kê từ Sở Y tế TP.HCM ngày 18/6, [1] địa phương này cần 2,4
triệu liều vaccine để tiêm cho 10 nhóm đối tượng ưu tiên theo nhiều ngành nghề.
Trong đó, số vaccine cần cho người trên 65 tuổi là 608.716 liều; cho người
nghèo, các đối tượng chính sách xã hội là 202.443 liều. Trong chiến dịch tiêm
vaccine thần tốc tại TP. HCM vừa qua, những người thuộc diện nghèo, người khuyết
tật, người già v.v. vẫn chưa có suất tiêm, dù họ – những người yếu thế về sức
khoẻ và kinh tế như đang đi trên lớp băng mỏng – mới là những người cần vaccine
nhất lúc này để sống sót hoặc tiếp tục tự nuôi sống mình.
Có nên cảm ơn công
ty vì đã “ngoại giao” để nhân viên được tiêm trước?
Không. Bạn có thể cảm ơn công ty vì đã nỗ lực
chuẩn bị để hoạt động tiêm chủng diễn ra suôn sẻ, chứ không nên cảm ơn vì công
ty đã kiếm được vaccine về cho mình. Về nguyên tắc, các công ty không quyết định
chuyện lao động của mình được tiêm trước hay tiêm sau. Tiêu chí vẫn là tính thiết
yếu của ngành nghề.
Trong trường hợp nếu vì một lý do “ngoại giao”
nào đó, công ty hay tổ chức của bạn vẫn có suất tiêm vaccine dù không nằm trong
danh sách ngành nghề ưu tiên, bạn càng không nên cảm ơn công ty vì điều đó. Với
bạn, hành động này của công ty thể hiện sự chăm lo cho nhân viên và giúp công
ty hoạt động ổn định, duy trì sinh kế cho người lao động; nhưng đối với nhiều
người khác, đó là hành vi “chen hàng”, lấy đi cơ hội của những người đang cần
vaccine hơn. Hành động của các công ty không sai với bạn và với đồng nghiệp của
bạn, nhưng sai với nhiều người khác.
Có nên tự hào vì
công ty góp quỹ vaccine nhiều nên được tiêm sớm?
Không. Bạn nên dẹp bớt suy nghĩ tự hào vì cho
rằng công ty đã đóng góp cho quỹ vaccine nên xứng đáng được ưu tiên tiêm sớm.
Tiêm chủng COVID-19 là quyền lợi của mọi người dân, do ngân sách nhà nước chi
trả. Quỹ vaccine là giải pháp khi ngân sách không đủ nên cần huy động nhiều nguồn
lực toàn xã hội với mục đích cuối cùng vẫn là vaccine miễn phí cho tất cả mọi
người, không phân biệt giàu nghèo hay địa vị.
Cách hiểu ai góp nhiều tiền vào quỹ thì được
ưu tiên là sai lầm. Nó có thể tạo ra bất bình đẳng, đẩy những người nghèo về cuối
danh sách được tiêm chủng.
Có nên đăng ảnh được
tiêm vaccine lên mạng xã hội?
Có và không, tùy thuộc vào mục đích của bạn.
Câu trả lời là có nếu bạn thật lòng muốn truyền đi thông điệp “tiêm đi, đừng sợ”,
nhất là khi không ít người hoài nghi về sự an toàn của vaccine AstraZeneca và
có tâm lý chờ đợi các loại vaccine khác. Những câu thông báo ngắn gọn đã tiêm
hoặc kêu gọi mọi người khác nên tiêm là điều đúng nên làm để cổ vũ nhưng người
còn nghi ngại.
Trào lưu đăng ảnh
selfie khi tiêm vaccine COVID-19 gây tranh cãi tại nhiều quốc gia trong thời
gian qua. Ảnh: Getty Images.
Tuy nhiên, ngay cả khi đăng hình vì một mục
đích đúng đắn, bạn cũng nên lựa chọn hình ảnh và nội dung thích hợp theo ba
tiêu chí: thông tin chính xác, lịch sự và cân nhắc kỹ ngôn từ.
Nếu như định kêu gọi người khác bằng việc chia
sẻ về các triệu chứng của bản thân thì đây là một việc không mấy ý nghĩa. Triệu
chứng của mỗi người sau khi tiêm chủng là khác nhau, biết được các triệu chứng
bạn gặp phải chưa chắc có ích gì cho người khác. Hơn nữa, rất có thể những điều
bạn đang chia sẻ đã có trong các hướng dẫn trước khi tiêm của cơ quan y tế rồi.
Nếu bạn định đăng hình tiêm vaccine để diễn tả
niềm vui sướng và hạnh phúc vì đã tiêm thì hãy nghĩ lại. Bạn được tiêm trước và
có một tấm khiên bảo vệ, đó là điều đáng mừng và ai cũng mừng cho bạn. Tuy
nhiên, hãy “ăn mừng” kín đáo thôi, vì ngoài kia còn hàng triệu người đang khổ sở
về vật chất lẫn tinh thần, thậm chí không giữ được tính mạng vì dịch bệnh. Theo
thống kê của Bộ Y tế, tính đến 16h ngày 29/6, Việt Nam chỉ mới tiêm tổng cộng hơn 3,5 triệu liều vaccine, con số như muối bỏ bể so với
dân số 98 triệu người. [2]
Phô trương niềm vui của mình giữa lúc nhiều
người đang chìm trong biển lửa còn có thể tạo ra những nỗi sợ hãi cho người
khác. Càng nhiều hình ảnh tiêm vaccine ồ ạt trên mạng, càng nhiều người thấy lo
lắng vì mình hoặc người thân chưa được tiêm, và càng rối bời hơn nếu bản thân
thuộc nhóm cách xa ưu tiên.
Câu chuyện này từng diễn ra tại Mỹ hay Canada, khi nhiều người lên tiếng rằng họ có cảm giác sợ bị
bỏ rơi (FOMO – fear of missing out) vì bản thân chưa được tiêm trong khi những
người khác lại không ngừng chia sẻ về việc được tiêm vaccine trên Facebook. [3]
[4]
Nỗi lo “bị bỏ lại phía sau” này là dễ hiểu. Thử
hình dung, giữa một cuộc chiến, bạn sẽ cảm thấy ra sao nếu thấy đồng đội của
mình có tấm khiên bảo vệ còn mình thì “tay không đánh giặc”?
Trong cuộc chiến đặc biệt với COVID-19, không
ít ý kiến phản biện rằng “những người không có khiên” là khéo lo hoặc quá nhạy
cảm vì ai rồi cũng sẽ được tiêm, trước hay sau không có gì khác nhau vì người
bên cạnh được bảo vệ nghĩa là chính mình được bảo vệ. Tuy nhiên, trong tình thế
lúc này, khi số người được tiêm vaccine còn đang rất hạn chế thì ai giữ khiên,
người đó an toàn hơn. Sự lây lan dịch bệnh và nỗi lo cơm áo gạo tiền có thể đã
quá sức với nhiều người, họ không cần bạn tạo thêm nỗi lo khác.
Có nên đăng ảnh có
mặt nhân viên y tế tại điểm tiêm chủng lên mạng xã hội?
Có và không. Bạn chỉ nên đăng khi có sự đồng ý
của các nhân viên y tế. Đừng tự mặc định rằng các nhân viên y tế đã đeo khẩu
trang đồng nghĩa với việc bạn thoải mái đăng hình ảnh họ đang làm việc. Hãy chắc
chắn rằng bạn đã xin phép nhân viên y tế khi sử dụng hình ảnh của họ trên mạng
xã hội để đảm bảo tôn trọng quyền riêng tư và giữ phép lịch tối thiểu.
Ngoài ra, nếu có thể, hãy chọn trang phục phù
hợp cho việc tiêm chủng, tránh làm mất thời gian loay hoay với những chiếc áo
bó chặt phần tay. (Trừ khi bạn định tiện thể khoe cơ bắp trong những bức ảnh
đăng trên mạng sau đó).
Tất nhiên, Facebook là của bạn, đăng gì là quyền
tự do của cá nhân bạn. Tuy vậy, tự do không có nghĩa là bạn nên lờ đi cảm xúc của
người khác, nhất là những người yếu thế. Trước khi nhấn đăng những tấm ảnh
“selfie vaccine”, hãy nghĩ về nỗi lo bị bỏ lại của rất nhiều người chưa có cơ hội
nhận một chiếc khiên bảo vệ.
Hãy là một người có ý thức bằng cách tự hỏi
mình hai câu: “Bạn đăng tấm hình này để làm gì? Đăng nó liệu có gây ảnh hưởng
gì đến những người xung quanh?”.
Luật Khoa hoan nghênh các quan điểm khác nhau. Mọi
bài bình luận xin gửi cho Luật Khoa tại đây.
Chú thích
1. Online T. T. (2021, June 19). TP.HCM
tiêm vắc xin COVID-19 cho toàn bộ giáo viên, nhân viên ngành giáo dục. TUOI
TRE ONLINE.
2. Mai P. (2021, June 30). TP.HCM
có thêm 61.000 người được tiêm vaccine Covid-19. ZingNews.vn.
https://zingnews.vn/tphcm-co-them-61000-nguoi-duoc-tiem-vaccine-covid-19-post1232831.html
3. Kornfield, M. (2021, February
28). To selfie or not to selfie? Why the joy of getting vaccinated is
drawing backlash. Washington Post.
https://www.washingtonpost.com/technology/2021/02/27/vaccine-selfies/
4. Bresge, A. (2021, April 8). Vaccine
selfies are the new social media trend, but also a reminder of unequal access.
Coronavirus.
No comments:
Post a Comment