Ngày 10/3/2016, Bộ Công an đã ra Thông tư số Số:
13/2016/TT-BCA về “Quy định thực hiện nhiệm vụ bảo vệ phiên tòa của lực
lượng Công an nhân dân”. Thông tư này sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày
24/4/2016. Một trong những nội dung của Thông tư 13 là cho phép công an có quyền
bắt những người dân tụ tập bên ngoài phiên tòa nếu không thể thuyết phục hoặc
yêu cầu họ giải tán. Nhiều người cho rằng Bộ công an ra Thông tư này là nhằm
vào giới đấu tranh cho nhân quyền trong nước.
Đã có rất nhiều người dân bị ngăn cấm, bị đánh đập
hoặc bắt bớ chỉ vì muốn tham dự các phiên tòa xét xử những người bất đồng chính
kiến được Nhà nước thông báo là “công khai”. Sự việc gần đây nhất là phiên tòa
xét xử ông Nguyễn Hữu Vinh, tức Blogger Anh Ba Sàm cùng người cộng sự Nguyễn Thị
Minh Thúy. Một số người đã bị lực lượng công an cả thường phục lẫn sắc phục bắt
đi ngay gần trụ sở phiên tòa và bị câu lưu trái phép chỉ vì những người này đến
ủng hộ tinh thần cho hai nhà tranh đấu nổi tiếng trên. Nhiều người bảo vệ nhân
quyền sau đó cũng đã bị công an gửi giấy mời với lý do “để làm rõ việc
tụ tập đông người tại vỉa hè ngã tư Triệu Quốc Đạt -Hai Bà Trưng, Hà Nội ngày
23/3/2016”- tức khu vực gần tòa án.
Để hiểu rõ hơn về tính pháp lý của Thông tư 13/2016,
Phạm Thanh Nghiên đã có cuộc phỏng vấn luật sư Lê Công Định. Xin mời quý độc giả
theo dõi cuộc phỏng vấn này.
Phạm
Thanh Nghiên: Xin chào Luật sư Lê Công Định, cảm ơn anh đã dành
thời gian cho cuộc phỏng vấn của phóng viên bất đắc dĩ này.
Thưa anh, là một luật sư, anh đánh giá thế nào về
Thông tư 13/2016/TT-BCA do Bộ Công an ban hành hôm 10/3 và sẽ có hiệu lực thi
hành kể từ ngày 24/4/2016?
Luật
sư Lê Công Định: Theo tôi việc bảo vệ phiên tòa là điều rất cần thiết.
Điều 3 của Thông tư 13 quy định rằng bảo vệ phiên tòa nhằm bảo đảm an toàn cho
hội đồng xét xử, người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng, người tham dự
phiên tòa và hồ sơ, tài liệu, vật chứng của vụ án. Ở các nước khác, phiên tòa
luôn được lực lượng cảnh sát tư pháp bảo vệ với mục tiêu tương tự như vậy. Đó
là điều hoàn toàn bình thường.
Phạm
Thanh Nghiên: Thưa luật sư, đáng chú ý nhất là Điều 14 của Thông
tư 13 cho phép công an có quyền bắt những người dân tụ tập bên ngoài phiên tòa
nếu không thể thuyết phục hoặc yêu cầu họ giải tán. Anh cho biết ý kiến về quy
định này?
L/s
Lê Công Định: Điều 14 của Thông tư quả thật đáng chú ý và dường
như là điều mà Thông tư 13 chú trọng, đó là việc “xử lý tình huống tụ tập đông
người gây rối trật tự khu vực xử án”. Đối chiếu với mục đích bảo vệ phiên tòa
như được quy định tại Điều 3 mà tôi đề cập ở trên, Điều 14 rõ ràng dư thừa, vì
sự an toàn của hội đồng xét xử, người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng,
người tham dự phiên tòa, cùng hồ sơ, tài liệu và vật chứng của vụ án chỉ có thể
được bảo vệ trong phạm vi khu vực xử án mà thôi. Sự tụ tập đông người bên ngoài
khu vực xử án chắc chắn không có khả năng đe dọa sự an toàn đó, trừ phi những
người quá khích tìm cách tấn công từ bên ngoài vào bên trong phòng xử án bằng
các phương tiện và vũ khí nguy hiểm.
Việc lồng một điều khoản với nội dung không liên
quan đến mục tiêu bảo vệ phiên tòa cho thấy mục đích thực sự nhưng được ẩn giấu
khéo léo của thông tư này, đó là thiết lập cơ sở pháp lý cho hành động đàn áp
và bắt giam những người đến tụ tập bên ngoài khu vực xử án nhằm ủng hộ tinh thần
của bị cáo và phản đối phiên tòa bất công. Với lý do bảo vệ phiên tòa từ nay, lực
lượng công an có quyền trấn áp thẳng tay những ai bị xem là “gây rối trật tự
khu vực xử án”. Hơn nữa, nhận định có hay không tình trạng “gây rối trật tự khu
vực xử án” cũng hoàn toàn võ đoán và một chiều từ phía công an. Khi muốn đàn áp
và bắt giam những người đến tụ tập bên ngoài khu vực xử án, thì công an sẽ đội
cho họ cái mũ “gây rối trật tự” rồi áp dụng ngay Điều 14 của Thông tư 13, bất kể
họ chưa và không có khả năng đe dọa sự an toàn của phiên tòa.
Phạm
Thanh Nghiên: Một trong những nguyên tắc bảo vệ phiên tòa
(chương 1- Quy định chung) có ghi rõ là cán bộ, chiến sĩ công an nhân dân trong
khi làm nhiệm vụ bảo vệ phiên tòa phải “tuân thủ Hiến pháp, pháp luật”. Vậy thì
có điểm mâu thuẫn không giữa quyền hạn của công dân và nghĩa vụ của công an
trong trường hợp này nếu chiếu theo quy định của hiến pháp? Hay nói cụ thể hơn
là thông tư 13 có vi phạm hiến pháp không?
L/s
Lê Công Định: Biểu tình và tự do ngôn luận là hai quyền được Hiến
pháp 2013 ghi nhận, tôn trọng và bảo đảm thực thi. Như vậy, việc tập hợp đông
người để ủng hộ tinh thần của bị cáo và phản đối phiên tòa bất công hoàn toàn
thuộc phạm vi các quyền hiến định của công dân. Không một đạo luật hay bản văn
luật pháp dưới luật nào có thể hạn chế hay tước đoạt quyền hiến định của công
dân dưới mọi hình thức.
Một Bộ trưởng thuộc ngành hành pháp không có quyền
ban hành một thông tư mặc nhiên xâm phạm các quyền tự do được Hiến pháp công nhận.
Thông tư 13 do vậy vi phạm nghiêm trọng Hiến pháp 2013. Trong một nhà nước pháp
quyền thật sự, một thông tư như thế chắc chắn sẽ bị tòa án bảo hiến tuyên vô hiệu,
và không bộ trưởng nào dám liều lĩnh đánh cược sinh mạng chính trị của mình bằng
việc ban hành một bản văn pháp lý vi hiến hiển nhiên.
Nói đi cũng phải nói lại, tất nhiên, nhà nước pháp
quyền giả hiệu thì khác.
Phạm
Thanh Nghiên: Một lần nữa xin cảm ơn Luật sư Lê Công Định.
No comments:
Post a Comment