Vĩnh
biệt nước Mỹ ? Vài suy nghĩ quanh một bức tranh
Đỗ Tuyết Khanh | Diễn Đàn - Forum
11/11/2024
20:48
https://www.diendan.org/the-gioi/vinh-biet-nuoc-my-vai-suy-nghi-quanh-mot-buc-tranh
Biếm
hoạ « Adieu l’Amérique ? » của Chappatte trên báo Thuỵ Sĩ Le
Temps đăng từ ngày 9.11.2024.
Bức
tranh không lời nhưng nói lên đầy đủ cái sốc và tâm trạng của rất nhiều người
sau ngày bầu cử tổng thống ở Hoa Kỳ vừa qua.
Tượng
Nữ thần Tự Do, một trong những hình tượng tiêu biểu và đáng kính nhất của nước
Mỹ bị thắt cổ bằng chiếc cà-vạt đỏ như máu và dài quá khổ, thường được chế giễu như
thể hiện cái machisme trắng trợn của vị tân tổng thống. Lăn lóc dưới đất một
bên là ngọn đuốc vốn được nữ thần giương cao, tượng trưng cho ánh
sáng soi sáng thế giới và dẫn dắt đến tự do, chào đón người di dân đến xứ sở của
tự do và dân chủ. Lửa của ngọn đuốc đã tắt, những giá trị cơ bản của nước Mỹ đã
tan ra mây khói. Phía bên kia là tấm bảng trước nằm trong tay nữ thần, ghi ngày
tháng của bản Tuyên ngôn độc lập nước Hoa Kỳ, văn kiện nền tảng của quốc gia.
Thông
điệp quá rõ ràng : Nước Mỹ thường được xem và tự hào là biểu tượng của tự
do và dân chủ đang bước vào một thời kỳ đen tối khi dối trá và phản đạo lý, bất
chấp luật pháp, hiến pháp lên ngôi, tham lam quyền lực và của cải là động cơ
duy nhất để chiếm lấy vị trí tối thượng trên chính trường. Cứ nhớ đến 4 năm nhiệm
kỳ đầu tiên của người sắp trở lại Toà Nhà trắng thì viễn tượng của 4 năm sắp tới
có thể còn u ám và não nề hơn bức tranh này, cho nước Mỹ vả cả thế giới.
Không
phải ngẫu nhiên mà hoạ sĩ Chappatte chọn tượng Nữ thần Tự Do để nhắc lại lập luận
chính của Donald Trump khi vận động tranh cử : khích động những thành kiến
hẹp hòi, tính ích kỷ và sự thô thiển nơi một số người để hô hào kỳ thị, chống
người nhập cư, người di dân. Để khai thác tâm lý nghi kỵ người « ngoại quốc »,
người xa lạ, không giống mình. Oái oăm thay, nước Mỹ là nước nhập cư từ thời lập
quốc, ngoại trừ những dân tộc bản địa nay chỉ còn là một thiểu số, hầu hết người
Mỹ là những người nhập cư hay hậu duệ của các luồng di dân, từ 102
người Pilgrims trên chiếc tàu Mayflower năm 1620 cho đến những đợt di dân từ khắp
thế giới trong suốt mấy thế kỷ sau.
Thời
trước, các luồng di dân chủ yếu đến bằng đường biển, tượng Nữ thần Tự do khi hiện
ra là hình ảnh đầu tiên của nước Mỹ, báo hiệu cho người di dân đã đến nơi an
toàn, bỏ lại sau lưng sóng gió trên biển cả, chiến tranh, đói kém hay áp bức, để
bắt đầu một cuộc sống mới, an bình và hi vọng sung túc. Đối với nhiều người bức
tượng là biểu hiện của lòng nhân ái, vòng tay mở rộng đón họ đến nơi đổi đời. Sự
nhân từ thể hiện trong từng lời bài thơ « The New Colossus » của
thi sĩ Emma Lazarus (1849-1887), ghi khắc trên tấm biển đồng gắn ở bệ đài tượng,
những vần cuối nổi tiếng thường được trích dẫn, nhắc nhở, như nói lên một giá
trị nền tảng của nước Mỹ :
"Give
me your tired, your poor,
Your huddled masses yearning to breathe free,
The wretched refuse of your teeming shore.
Send these, the homeless, tempest-tost to me,
I lift my lamp beside the golden door!"
“Hãy
đưa ta bọn nghèo nàn, kiệt lực,
Vô vàn người khao khát sống tự do,
Đám khốn khổ vất vưởng bên bờ nước.
Đưa ta những kẻ không nhà, phong ba vùi dập
Bên cổng vào đất hứa ta giương ngọn đuốc !”
(bản
dịch của Hàn Thuỷ)
Những
giá trị nền tảng về nhân bản, về sống đàng hoàng tử tế, nhân ái hiện nay như đã
biến mất trong nước Mỹ của những Donald Trump, Elon Musk, của những người đội
mũ MAGA, những người hùng hổ tấn công vào điện Capitol ở Washington ngày
6.1.2021.
Nhưng
ở đâu và bao giờ cũng vẫn có những người đàng hoàng tử tế, nhân ái, và họ là
tia sáng đưa chúng ta ra khỏi ngõ tối, đường hầm.
Đôi dòng về
tác giả bức tranh
Patrick
Chappatte,
thường chỉ ký tên là Chappatte, là một hoạ sĩ Thuỵ sĩ và Liban, sinh tại
Karachi (Pakistan) năm 1967, cha người Thuỵ Sĩ và mẹ người Liban. Anh lớn lên ở
Singapore và Thuỵ Sĩ, hiện sống ở Genève và Los Angeles. Anh vẽ biếm hoạ cho
các báo Le Temps và NZZ am Sonntag (Thuỵ Sĩ), Der Spiegel (Đức), The New York
Times International Edition, và Le Canard enchaîné (Pháp). Trong thời gian dài
trước đây anh cũng vẽ cho các báo New York Times và Newsweek. Tranh của anh rất
tinh tế, mang nhiều hàm ý sâu sắc.
Chappatte
đã đoạt nhiều giải thưởng. Năm 2012 anh là hoạ sĩ đầu tiên không mang quốc tịch
Mỹ được trao giải Thomas Nast Award của Overseas Press Club of America, và còn
đoạt giải này hai lần sau đó, năm 2016 và 2019. Năm 2020, Quỹ Fondation pour
Genève vinh danh đóng góp đáng kể của anh cho danh tiếng của Genève và sự dấn
thân cho tự do báo chí và ngôn luận.
Đỗ
Tuyết Khanh
No comments:
Post a Comment