Đường
sắt tốc độ cao: Giải bài toán nào?
29/11/2024
https://baotiengdan.com/2024/11/29/duong-sat-toc-do-cao-giai-bai-toan-nao/
1.
HIỆN NGUYÊN HÌNH
Trả
lời câu hỏi của một số ĐBQH, Bộ trưởng Bộ GTVT cho biết:
“Hàng
hóa hiện nay chủ yếu được vận chuyển qua đường hàng hải và đường thủy nội địa
do chi phí thấp. Phương thức này thân thiện với môi trường, phù hợp với điều kiện
địa hình đất nước dài và hẹp, đô thị tập trung ven biển. Vận tải hàng hóa bằng
đường bộ chiếm ưu thế với cung đường ngắn, tiện lợi giao nhận hàng.
Theo
tính toán đến năm 2050, ba phương thức đường biển, đường bộ và đường sắt hiện hữu
đã đáp ứng cho nhu cầu vận tải hàng hóa. Trên hành lang Bắc Nam, đường sắt tốc
độ cao tập trung vận tải hành khách; phục vụ nhiệm vụ an ninh quốc phòng và có
thể vận tải hàng hóa sau năm 2040 nếu nhu cầu tăng cao.
Tương
tự, Trung Quốc hiện có 8 tuyến đường sắt theo trục dọc, 8 tuyến ngang, với tổng
chiều dài hơn 130.000km. Nhưng vận chuyển hàng hóa chủ yếu thực hiện bằng đường
thủy, đường ven biển và đường bộ, lên đến trên 90% [1].
Ở
Việt Nam, năm 2022, vận chuyển đường thuỷ chỉ chiếm 5,4% tổng khối lượng hàng
hoá vận chuyển [2]. Đường sắt chỉ vận chuyển khoảng 0,3%. Hàng không chắc còn
ít hơn 0,3%. Còn lại khoảng 94% là đường bộ. Giá vận chuyển hàng hoá đường bộ đắt
gấp 2,4 lần giá vận chuyển đường sắt [2].
Như
vậy, ‘KHÔNG ĐẶT NHIỆM VỤ VẬN CHUYỂN HÀNG HOÁ VỚI ĐƯỜNG SẮT TỐC ĐỘ CAO’ [1]. Tức
là chỉ CHỞ KHÁCH là cơ bản. Hiện nguyên hình kịch bản ban đầu.
Tiếc
cho tiền bạc và công sức của các công ty tư vấn trong và ngoài nước, cũng như
các chuyên gia khoa học và Hội đổng Thẩm định Nhà nước về đánh giá các kịch bản.
2.
KHÔNG HẠ THẤP VAI TRÒ VẬN TẢI HÀNG HOÁ CỦA ĐƯỜNG SẮT
Việc
lựa chon kịch bản ‘KHÔNG ĐẶT NHIỆM VỤ VẬN CHUYỂN HÀNG HOÁ VỚI ĐƯỜNG SẮT TỐC ĐỘ
CAO’ không có nghĩa là vai trò vận chuyển hàng hoá của đường sắt thấp.
Vận
tải hàng hoá đường sắt có vai trò rất quan trọng trong phát triển kinh tế của hầu
hết các quốc gia với nhiều ưu thế. Trong số đó có:
–
Chi phí thấp
–
Khả năng vận chuyển khối lượng và trọng lượng hàng hoá lớn
–
Khả năng vận chuyển đường dài
–
Giảm ô nhiễm môi trường.
Theo
thông kê, hiện tại, giá thành vận tải đường bộ ở Việt Nam đắt gấp 2,4 lần giá
thành vận tải đường sắt [2].
Tỷ
trọng vận tải hàng hoá bằng đường sắt của các nước phát triển thông thường dao
động trong khoảng 10% – 28%. Sau đây là số liệu của một số nước để tham khảo.
+
Việt Nam: 0,3%
Năm
1990, khối lượng vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt chiếm 4,3%. Năm 2010 giảm
xuống còn 1%. Từ năm 2019 đến nay chỉ còn chiếm khoảng 0,3% [2].
+
Hoa Kỳ: 28%
Hoa
Kỳ là quốc gia có hệ thống vận tải hàng hoá đường sắt lớn nhất và hiệu quả nhất
thế giới. Tỷ phần vận tải hàng hoá đường sắt của Hoa Kỳ dao dộng trong khoảng
27% – 28%.
+
Trung Quốc: 14,7%
Trong
trích dẫn trên [1] có đoạn:
“Trung
Quốc hiện có 8 tuyến đường sắt theo trục dọc, 8 tuyến ngang, với tổng chiều dài
hơn 130.000km. Nhưng vận chuyển hàng hóa chủ yếu thực hiện bằng đường thủy, đường
ven biển và đường bộ, lên đến trên 90%”.
Không
biết từ nguồn nào mà đánh giá thấp vận tải hàng hoá đường sắt của Trung Quốc.
Năm 2023 doanh thu vận tải hàng hoá bằng đường sắt tăng 1,4% lên 3,6 nghìn tỷ tấn–km,
chiếm 14,7% tổng doanh thu vận tải hàng hoá Trung Quốc [4].
Trung
Quốc là quốc gia có hệ thống đường sắt lớn thứ hai thế giới, sau Hoa Kỳ, và năm
2022 vận chuyển hàng hoá đường sắt của Trung Quốc chiếm 24% tổng khối lượng
hàng hoá vận chuyển bằng đường sắt của thế giới [5].
+
Đức: 20,2%
Năm
2022, vận tải đường sắt chiếm 19,8% tổng vận tải hàng hoá nội địa của Đức. Năm
2021 tỷ trọng vận tải hàng hoá đường sắt trong vận tải hàng hoá nội địa của Đức
là 20,2%, cao kỷ lục [6].
+
Nhật Bản: 4,7%
Tỷ
trọng vận tải hàng hoá bằng đường sắt trên tổng vận tải hàng hoá nội địa của Nhật
Bản giảm từ 40% năm 1960 xuống 4,7% năm 2023 [7].
+
Ấn Độ; 31%
Năm
2023, tỷ trọng vận tải hàng hoá nội địa bằng đường sắt của Ấn Độ là 31%, giảm mạnh
so với 85% của thập niên 1950 [8].
3.
GIẢI BÀI TOÁN NÀO: TƯỜNG MINH VÀ ẨN MÌNH
Mỗi
dự án đặt ra đều có mục tiêu tường mình. Sau mục tiêu tường minh có các mục
tiêu ẩn mình. Bởi vậy, một bài toán nêu ra, nhưng có lời giải khác nhau tuỳ thuộc
vào người ra quyết định, tuỳ thuộc vào mục tiêu tường minh lẫn ẩn mình.
Đường
sắt tốc độ cao Bắc Nam là bài toán được đặt ra có mục tiêu tường minh là kinh tế.
Đơn thuần chỉ một mục tiêu kinh tế tường minh và chỉ một người chơi nhận quyết
định, thì nó rất đơn giản. Nhưng khó khăn thay, nó là bài toán đa mục tiêu vì
có các mục tiêu tường minh lẫn ẩn mình. Nó càng phức tạp gấp bội khi có nhiều
người cùng chơi, lại cả người chơi tường minh lẫn người chơi ẩn mình.
Với
Việt Nam ở giai đoạn hiện tại, Đường sắt tốc độ cao Bắc Nam không đơn thuần là
bài toán kinh tế mà còn là bài toán chính trị, bài toán quan hệ quốc tế, ván cờ
của nhiều người chơi – tường minh lẫn ẩn mình. Mục tiêu tối ưu kinh tế không được
đặt lên hàng đầu cũng không phải thứ hai, thứ ba. Lời giải của nó không theo lẽ
tự nhiên, mà thuộc vào tập các điểm kỳ dị – nơi hàm số không có đạo hàm.
___________
TÀI
LIỆU DẪN:
[1] https://vnexpress.net/khong-dat-nhiem-vu-van-chuyen-hang-hoa-voi-duong-sat-toc-do-cao-4818428.html
[3] https://railroads.dot.gov/rail-network-development/freight-rail-overview
[3] https://www.reportlinker.com/market-report/Rail-Transportation/516756/Rail-Freight
[4] https://www.ibisworld.com/china/market-research-reports/freight-rail-transport-industry/
[5] https://www.statista.com/statistics/276066/volume-of-rail-freight-traffic-in-china/
[8] https://www.statista.com/statistics/741325/india-rail-freight-volume/
No comments:
Post a Comment