Trump và Tập: Có thể
hàn gắn mối quan hệ ‘nồng ấm’ đã tan vỡ?
Laura Bicker
Phóng
viên BBC ở Trung Quốc
20
tháng 11 năm 2024
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cy4g2kj02e1o
Ông
Donald Trump từng tuyên bố mình và ông Tập Cận Bình “yêu quý nhau”
Tại
một công viên thể thao giáp với những bức tường đỏ và tấm lát màu xanh bóng chạy
vòng quanh Thiên Đàn ở Bắc Kinh, một nhóm hưu trí đang tập thể dục.
“Tôi
đã 74 tuổi và hy vọng việc này sẽ giúp tôi sống thọ,” một người đàn ông chia sẻ
khi vừa hoàn thành bài kéo xà. Một cơn gió lạnh thổi bay những chiếc lá của một
cây trắc bách diệp, làm gián đoạn bài tập trồng cây chuối bằng đầu của một người
đàn ông khác.
Những
người phụ nữ gần đó đeo găng tay và trùm áo len đợi tới lượt đu người trên một
khung xà.
Những
vị hoàng đế Trung Quốc từng tới nơi là thánh địa của nhà Minh này để cầu cho
mùa màng tươi tốt.
Bây
giờ công viên này là nơi người dân địa phương tận hưởng quãng thời gian nghỉ
hưu sau hàng chục năm đóng góp vào nền kinh tế tăng trưởng vượt bậc của Trung
Quốc.
Người
dân tập thể dục gần Thiên Đàn ở Bắc Kinh
Họ
đã chứng kiến đất nước của mình mở cửa với thế giới và việc những nhà máy thúc
đẩy nền kinh tế Trung Quốc bám đuổi sát rạt nền kinh tế lớn nhất thế giới là Mỹ.
Nhưng
một số người lo sợ về tác động của những lời hứa của Tổng thống đắc cử Donald
Trump – áp thuế mạnh lên hàng hóa sản xuất ở Trung Quốc – tới nền kinh tế phụ
thuộc nhiều vào xuất khẩu của Trung Quốc.
Quan
điểm của người dân về ông Trump
Với
nhiều người Trung Quốc, ông Trump là một người vui vẻ và những hình ảnh vui về
điệu nhảy của Trump trên nền nhạc YMCA được chia sẻ rộng rãi trên mạng xã hội.
Những
người khác lại lo về sự khó đoán của ông.
“Tôi
thích Trump, nhưng ông ấy không ổn định. Chẳng ai biết chắc được ông ấy sẽ làm
gì,” người đàn ông 74 tuổi nói với điều kiện ẩn danh.
Một
số lựa chọn nội các của ông Trump – được công bố dần dần từ khi ông thắng cử -
càng làm người ta thêm lo.
Ông
Marco Rubio, lựa chọn cho chức ngoại trưởng Mỹ, từng gọi Bắc Kinh là “mối đe dọa
sẽ định hình thế kỷ này”.
Ông
ta cũng từng phải chịu lệnh trừng phạt của Bắc Kinh.
Trước
đó trong tháng này, ông Mike Walz, lựa chọn cho chức cố vấn an ninh quốc gia,
đã viết rằng Mỹ nên “gấp rút” chấm dứt những xung đột ở Ukraine và Trung Đông để
“rốt cuộc có thể hướng sự tập trung chiến lược vào đúng chỗ: đối chọi với mối
đe dọa lớn hơn từ Đảng Cộng sản Trung Quốc”.
Với
nhiều người Trung Quốc, ông Trump là một người vui vẻ
Nhưng
Trung Quốc đã chuẩn bị cho một nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump, theo bà Jie Yue,
nghiên cứu viên cấp cao về Trung Quốc tại Viện nghiên cứu Quốc tế Hoàng gia Anh
ở London.
Mặc
cho những lo ngại của dư luận, bà nói rằng Bắc Kinh “không ngạc nhiên” trước việc
ông Trump tái đắc cử, nhưng cũng cảnh báo rằng thế giới vẫn nên chuẩn bị cho “một
mối quan hệ lên xuống liên tục” khi ông Trump nhậm chức vào tháng Một.
Bắc
Kinh cảnh báo Washington về ‘chiến tranh lạnh’
Cuộc
cạnh tranh giữa hai quốc gia lâu nay vẫn ngày càng khốc liệt, rất lâu trước khi
ông Trump thắng cử.
Mối
quan hệ giữa hai nước đã trở nên đặc biệt căng thẳng dưới thời chính quyền ông
Biden do những vấn đề về thuế quan và bất đồng địa chính trị, từ việc Nga xâm
lược Ukraine tới tương lai của Đài Loan.
Nhưng
vẫn có đối thoại, với việc một vài quan chức cấp cao của Mỹ tới Bắc Kinh.
Chủ
tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã khẳng định rằng sẽ hợp tác với chính quyền tới
đây của ông Trump, nhưng cũng tận dụng cuộc gặp cuối cùng với Tổng thống Joe
Biden để cảnh báo Washington rằng một “cuộc chiến tranh lạnh mới không nên nổ
ra và sẽ không có ai chiến thắng”.
Ông
nói thêm rằng “việc kiềm chế Trung Quốc là không khôn ngoan, không thể chấp nhận
được và chắc chắn sẽ thất bại”.
Ông
Tập cảnh báo rằng một "cuộc chiến tranh lạnh mới không nên nổ ra và sẽ
không có ai chiến thắng”.
Bắc
Kinh lâu nay cáo buộc Mỹ và các quốc gia đồng minh cố gắng kiềm chế Trung Quốc
– họ coi thuế quan nhằm tới hàng nhập khẩu được sản xuất ở Trung Quốc, những luật
hạn chế khả năng Trung Quốc tiếp cận chip AI tiên tiến, những liên minh quân sự
ở Biển Đông, cũng như ở những nơi khác, là những phần của chiến lược này.
Việc
ông Trump chọn ông Rubio và ông Waltz cũng cho thấy chính quyền của ông sẽ “có
cách tiếp cận cứng rắn và thô bạo hơn nhiều đối với Trung Quốc,” theo bà Lyle
Morris từ Trung tâm Phân tích Trung Quốc của Hội Á châu.
“Dù
nhìn nhận kết nối cá nhân giữa mình với ông Tập Cận Bình là một kênh đàm phán,
ông Trump có lẽ sẽ dựa vào ông Waltz và ông Rubio trong việc xây dựng một chính
sách cứng rắn hơn, không nhân nhượng với Trung Quốc.”
Nhiều
người khác ở Washington cũng coi Trung Quốc là mối đe dọa tới nền kinh tế và an
ninh của Mỹ - quan điểm khiến người dân ở Bắc Kinh ngạc nhiên.
“Sống
ở đây giờ tốt hơn ở Mỹ nhiều,” người đàn ông 74 tuổi nói trước khi đi giãn cơ.
Từ
cáo buộc Covid tới cạnh tranh hạt nhân
Nằm
không xa về phía bắc của Thiên Đàn là Tử Cấm Thành, nơi ở của các vị hoàng đế
Trung Quốc trong gần 500 năm.
Ông
Tập đã tiếp đón ông Trump tại đó vào năm 2017 và trao cho vị khách của mình một
vinh dự chưa có vị tổng thống Mỹ nào được nhận được kể từ khi Cộng hòa Nhân dân
Trung Hoa được thành lập.
Ông
Tập đã cho phong tỏa toàn bộ khu vực và đích thân dẫn ông Trump đi tham quan
các khu nội cung, mọi khoảnh khắc đều được phát trực tiếp trên truyền hình nhà
nước.
Ông
Trump được chiêu đãi món gà Cung Bảo trong bữa tối. Đáp lại, ông khoe đoạn
video cô cháu gái Arabella Kushner hát một ca khúc tiếng Trung mà sau đó nổi
như cồn trên mạng.
Cả
hai quốc gia gọi đó là đỉnh cao của quan hệ Mỹ-Trung, nhưng mọi chuyện xấu đi
nhanh chóng sau khi Đại dịch Covid bùng phát ở Vũ Hán vào năm 2019 và lan ra khắp
thế giới vào năm 2020.
Ông
Trump đã nhiều lần gọi đó là “vi rút Trung Quốc” và quy trách nhiệm cho Bắc
Kinh về sự bùng phát của dịch.
Ông
Trump cũng đã khởi xướng một cuộc chiến thương mại ăn miếng trả miếng giữa hai
quốc gia, với các mức thuế hiện vẫn đang được áp dụng lên hơn 300 tỷ USD hàng
hóa.
Học
thuyết “nước Mỹ trước hết” của ông Trump đã khiến một số đồng minh của Mỹ suy yếu.
Khi
bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai, ông Trump sẽ đối đầu với một ông Tập quyền lực hơn
sau khi củng cố địa vị của mình trong nhiệm kỳ thứ ba vô tiền khoáng hậu - và
khả năng tại vị trọn đời.
Do
Trung Quốc có lục quân và hải quân hùng hậu nhất thế giới, Washington quan ngại
việc Bắc Kinh đang xây dựng một kho vũ khí hạt nhân lớn hơn.
Ngay
trong lúc ông Trump đang lựa chọn
nội các,
truyền thông nhà nước Trung Quốc đã phát các video quay cuộc triển lãm hàng
không lớn nhất của nước này và cảnh tiêm kích tàng hình mới J35-A bay thẳng đứng
và lộn ngược.
Trung
Quốc là quốc gia thứ hai khoe về hai dòng máy bay chiến đấu tàng hình có trong
kho vũ khí.
Quốc
gia còn lại là Mỹ.
Máy
bay chiến đấu tàng hình hai chỗ ngồi đầu tiên trên thế giới, J20-S, cũng xuất
hiện trong cuộc triển lãm.
Tuần
trước, các nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Quốc tế Middlebury ở California
đã phát hiện ra hình ảnh vệ tinh cho thấy Trung Quốc đang phát triển động cơ hạt
nhân cho một tàu sân bay mới.
Những
nghiên cứu này “đã dấy lên những lo ngại sâu sắc về khả năng Bắc Kinh áp dụng
chiến lược phủ đầu và tăng cường các mối đe dọa hạt nhân, từ đó thúc đẩy sự ủng
hộ đáng kể cho việc tăng cường mạnh mẽ năng lực hạt nhân của Mỹ nhằm đáp trả,"
ông Tong Zhao từ Viện nghiên cứu chính sách Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế
đánh giá.
“Trừ
khi ông Trump đích thân can thiệp, điều khó có thể xảy ra, có vẻ như hai quốc
gia đang đứng trước ngưỡng cửa của một cuộc cạnh tranh hạt nhân gay gắt hơn nhiều,
với những tác động sâu rộng đến tình hình ổn định quốc tế,” ông nói thêm.
Vấn
đề Đài Loan
Dưới
sự lãnh đạo của ông Tập những năm qua, Trung Quốc ngày càng cứng rắn hơn trong
những yêu sách chủ quyền về Đài Loan và Biển Đông.
Một
mối lo ngại là việc Trung Quốc đang đẩy mạnh các hoạt động quân sự để chuẩn bị
tấn công Đài Loan, vốn được Trung Quốc coi là một tỉnh ly khai và sẽ sớm trở lại
dưới sự kiểm soát của mình.
Dưới
thời ông Trump và nội các mới, liệu Mỹ có sẵn sàng bảo vệ Đài Loan?
Đó
là câu hỏi mà mọi tổng thống Mỹ phải trả lời.
Ông
Trump đã né tránh một câu trả lời trực tiếp, chỉ nói rằng ông sẽ không cần phải
sử dụng vũ lực để ngăn chặn Trung Quốc chiếm Đài Loan vì ông Tập biết ông “điên
rồ” và sẽ áp thuế gây tê liệt hoạt động nhập khẩu từ Trung Quốc nếu Trung Quốc
làm vậy.
Dù
ông Trump không sẵn lòng can dự vào các cuộc chiến tranh ở nước ngoài, phần lớn
các chuyên gia cho rằng Washington sẽ tiếp tục cung cấp viện trợ quân sự cho
Đài Loan.
Một
là, Mỹ bị pháp luật ràng buộc phải bán vũ khí phòng thủ cho hòn đảo này.
Hai
là, chính quyền Trump từng bán vũ khí cho Đài Loan nhiều hơn bất kỳ chính quyền
nào khác.
“Có
một sự ủng hộ lưỡng đảng mạnh mẽ cho việc tiếp tục viện trợ quân sự cho Đài
Loan. Tôi không nghĩ chính sách bán vũ khí cho Đài Loan sẽ bị ông Trump thay đổi
quá nhiều,” ông Morris nói.
Ông
Trump thực sự nghĩ gì về ông Tập
Bỏ
qua những khác biệt trên, ông Trump dường như vẫn ngưỡng mộ hình ảnh nhà lãnh đạo
cứng rắn của ông Tập.
Vào
năm 2020, ông tuyên bố rằng ông và ông Tập “yêu quý nhau”, ngay khi Mỹ đang có
một cuộc chiến thương mại căng thẳng với Trung Quốc.
“Tôi
có mối quan hệ rất tốt với ông ấy,” ông Trump khẳng định trong một cuộc phỏng vấn
gần đây với Wall Street Journal.
Khó
có thể biết được quan điểm từ phía ông Tập – ông rất ít khi nói về mối quan hệ
giữa họ và hiếm khi nhắc đích danh ông Trump.
Vào
năm 2018, hãng truyền thông nhà nước Trung Quốc CGTN trực tiếp nhắm vào ông
Trump bằng một video chế giễu với nhan đề mỉa mai: “Cảm ơn ông Trump, ông thật
tuyệt!”
Video
này sau đó đã bị các nhà kiểm duyệt gỡ bỏ.
Trong
nhiệm kỳ thứ hai, ông Trump sẽ đối đầu với một ông Tập quyền lực hơn
Điều
có thể thấy rõ là việc cả hai nhà lãnh đạo đều thể hiện chủ nghĩa dân tộc mạnh
mẽ.
Trong
khi ông Tập mơ tới “sự phục hưng vĩ đại của dân tộc Trung Hoa”, ông Trump tin rằng
mình là người duy nhất có thể “làm nước Mỹ vĩ đại trở lại”.
Cả
hai đều hứa rằng họ đang hướng tới một thời đại hoàng kim mới cho đất nước.
Đối
với ông Trump, “thời đại hoàng kim” của Mỹ bao gồm cả mức thuế 60% đánh lên
hàng hóa được sản xuất tại Trung Quốc.
Tuy
nhiên, Bắc Kinh không muốn có một cuộc chiến tranh thương mại thứ hai. Họ đang
có những vấn đề của riêng mình.
Một
nền kinh tế trì trệ đối đầu nhân tố Elon Musk
Giấc
mơ về một Trung Quốc phồn thịnh của ông Tập đang lâm nguy.
Nền
kinh tế Trung Quốc đang chững lại, khu vực bất động sản đang trên đà suy thoái,
gần 20% người trẻ nhọc nhằn tìm việc và nước này có tốc độ lão hóa dân số thuộc
diện nhanh nhất thế giới.
Một
phần của khó khăn kinh tế hiện diện rõ rệt ở Thiên Đàn.
Chúng
tôi hòa vào đoàn du khách Trung Quốc bước qua những cổng đá cẩm thạch trắng.
Hiện
tại, mốt ăn mặc là các trang phục truyền thống thời nhà Thanh, dù cho những chiếc
áo lụa dài không thể giấu được một xu hướng ăn mặc khác – những đôi giày to bản
màu trắng.
Hàng
chục nhóm học sinh tham quan đang chăm chú lắng nghe các hướng dẫn viên thuyết
minh về lịch sử đa sắc màu của thành phố.
Nhiều
người tập trung quanh một bàn thờ để cầu nguyện.
Tôi
quan sát một người phụ nữ trung niên mặc đồ đen bước tới cầu nguyện.
Bà
ấy xoay ba vòng, vỗ tay, nhắm mắt và ngửa mặt lên trời. Sau đó, chúng tôi đã hỏi
điều ước của bà là gì.
Bà
nói nhiều người tới đây để cầu cho con cái họ tìm được việc làm hoặc vào được một
ngôi trường tốt.
“Chúng
tôi cầu nguyện có được một cuộc sống ấm no sung túc,” bà chia sẻ.
Trong
khi Trung Quốc tuyên bố rằng đã thành công xóa bỏ tình trạng đói nghèo cùng cực,
hàng triệu người lao động và công nhân trong các nhà máy trên khắp đất nước, những
người đã đóng góp cho sự trỗi dậy của Trung Quốc, vẫn lo lắng về những gì sắp xảy
đến.
Có
lẽ tương lai của người phụ nữ này và của nền kinh tế Trung Quốc một phần sẽ phụ
thuộc vào sự nghiêm túc của ông Trump đối với những tuyên bố thuế quan.
Lần
này, Bắc Kinh đã có sự chuẩn bị, theo bà Yu Jie.
“Trung
Quốc đã bắt đầu đa dạng hóa nguồn cung nhập khẩu hàng hóa nông nghiệp (đặc biệt
là từ Brazil, Argentina và Nga) và tăng lượng xuất khẩu sang các quốc gia không
phải đồng minh của Mỹ.
Ở
trong nước, việc tái cấp vốn cho các khoản nợ của chính quyền địa phương gần
đây cũng đang mở đường cho việc giảm bớt tác động tiêu cực từ cuộc chiến thương
mại có thể xảy ra với chính quyền Trump.”
Quan
chức Trung Quốc có thể nhờ ông Musk giúp kiềm chế những quyết định thương mại bốc
đồng của ông Trump.
Bắc
Kinh cũng có một tia hy vọng khác.
Tỷ phú Elon Musk có vẻ có khả
năng thuyết phục ông Trump.
Tesla,
doanh nghiệp của ông Musk, phụ thuộc vào Trung Quốc cho khâu sản xuất – khoảng
một nửa số xe điện của hãng được sản xuất tại nước này.
Quan
chức Trung Quốc có thể yêu cầu ông Musk giúp kiềm chế những quyết định thương mại
bốc đồng của ông Trump.
Nhưng
cuộc cạnh tranh quyền lực lớn của thế kỷ 21 không chỉ xoay quanh thương mại.
Giấc
mộng của ông Tập còn bao gồm việc đưa Trung Quốc trở thành cường quốc thống trị
thế giới.
Một
số chuyên gia tin rằng nhiệm kỳ thứ hai của Trump có thể cho Trung Quốc một cơ
hội.
Vị
thế của Trung Quốc trên trường quốc tế
“Các
nhà lãnh đạo Trung Quốc sẽ xoáy mạnh vào diễn ngôn rằng Mỹ là nguồn cơn duy nhất
và rối loạn nhất của bất ổn toàn cầu, đồng thời mô tả Trung Quốc là một cường
quốc tự tin và có trách nhiệm,” bà Yu Jie nói.
Ông
Biden đã dành bốn năm để xây dựng quan hệ hữu nghị ở khắp châu Á với các quốc
gia như Hàn Quốc, Nhật Bản, Philippines và Việt Nam – tất cả là để nhằm kiềm chế
Trung Quốc.
Trong
quá khứ, học thuyết “nước Mỹ trước hết” của ông Trump đã cô lập nước Mỹ và khiến
những đồng minh này suy yếu.
Ông
lựa chọn các khoản giao kèo thay vì phương thức ngoại giao tinh tế và thường ra
một mức giá cho tình bạn của Mỹ.
Ví
dụ, vào năm 2018, ông yêu cầu Hàn Quốc trả thêm tiền để Mỹ tiếp tục duy trì
quân đội của mình tại quốc gia này.
Bắc
Kinh đã tiến hành xây dựng liên minh với các nền kinh tế đang lên.
Trong
khi hàn gắn quan hệ với Anh và châu Âu, Trung Quốc cũng đang tìm cách hóa giải
những bất hòa lịch sử với các quốc gia châu Á láng giềng, như Hàn Quốc và Nhật
Bản.
Nếu
tầm ảnh hưởng của Mỹ lên thế giới suy yếu, đó có thể là một chiến thắng cho ông
Tập.
Trở
lại công viên, khi chúng tôi đang thảo luận về kết quả bầu cử Mỹ, một người đàn
ông giơ bốn ngón tay lên.
“Ông
ấy chỉ có bốn năm thôi,” người này nói.
“Mỹ
luôn thay đổi lãnh đạo. Chúng tôi có nhiều thời gian hơn ở Trung Quốc.”
Thời
gian rõ ràng là đứng về phía ông Tập. Ông Tập có thể làm chủ tịch Trung Quốc cả
đời – vậy nên có thể có những bước tiến chậm mà chắc hướng tới những mục tiêu của
mình.
Ngay
cả khi ông Trump đứng ra cản đường thì cũng sẽ không được lâu.
-------------------------------------------------------------------
Tin
liên quan
·
Những người Kitô giáo
coi Trump là đấng cứu thế: Đây là lý do
18
tháng 11 năm 2024
·
Ukraine dùng tên lửa
Mỹ tấn công lãnh thổ Nga: Ảnh hưởng gì tới thế cục?
18
tháng 11 năm 2024
·
Nhìn lại quan hệ Việt-Mỹ
thời Trump 1.0
15
tháng 11 năm 2024
·
1.000 ngày Nga xâm lược
Ukraine: Dư luận Việt Nam phân hóa như thế nào về Putin và Nga?
19
tháng 11 năm 2024
·
Tứ Trụ, Thường trực
Ban Bí thư và những 'trường hợp đặc biệt'
18
tháng 11 năm 2024
·
Chủ tịch nước Lương
Cường kết thúc công du Nam Mỹ, có 'thành công tốt đẹp'?
17 tháng 11 năm 202
No comments:
Post a Comment