Trump hay Harris: Châu Á vẫn là « rường cột » chính sách đối ngoại của Mỹ
Đăng
ngày: 31/10/2024 - 07:53
Ngày
05/11/2024, cử tri Mỹ phải phân định ai sẽ là tổng thống thứ 47 của Hoa Kỳ :
Ứng viên đảng Dân chủ Kamala Harris hay Donald Trump, ứng viên đảng Cộng Hòa,
hiện đang bám gót trong các cuộc thăm dò. Tuy nhiên, bất kể ai là người chiến
thắng, Bắc Kinh vẫn sẽ là ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại của
Washington. Và trong cuộc đọ sức « dài hơi » này, Đông Nam Á sẽ giữ một
vai trò quan trọng.
HÌNH
:
Ảnh
minh họa thế đối đầu Mỹ-Trung. © REUTERS/Dado Ruvic
Nếu
như thế giới, đặc biệt là châu Âu, NATO và Ukraina hồi hộp trông đợi kết quả bầu
cử, và nhiều nước hy vọng tránh được sự trở lại với sự « xáo động »
và tính chất bất định, đánh dấu nhiệm kỳ Donald Trump, thì tại Trung Quốc, giới
lãnh đạo dường như đang chuẩn bị tiếp tục đương đầu các tranh chấp thương mại với
Hoa Kỳ, bất kể ai là người thắng cử.
Tính
liên tục của chính sách đối ngoại Mỹ
Bởi
vì, tại Washington, có một sự đồng thuận lưỡng đảng, xem Trung Quốc là mối đe dọa
cho thế thống trị của Hoa Kỳ và do vậy, cả hai ứng viên, Kamala Harris hay
Donald Trump, đều hòa theo xu hướng chống Trung Quốc trong chính giới Mỹ, đã hứa
hẹn cứng rắn hơn với Trung Quốc, nền kinh tế thứ hai trên thế giới và là đối
tác thương mại quan trọng của Mỹ.
Mục
tiêu đặt ra cho cả hai ứng viên, là Hoa Kỳ phải « giành chiến thắng »
trong điều mà họ xem như là một cuộc cạnh tranh giữa hai đại cường. Theo nhiều
nhà quan sát, tương lai thế giới trong nhiều thập niên sắp tới sẽ do quan hệ Mỹ
- Trung, mối quan hệ quốc tế quan trọng nhất, định đoạt.
Nicole
Gnesotto, phó chủ tịch Viện Jacques Delors, tại hội thảo mang chủ đề « Hoa
Kỳ : Lại bị chao đảo ? », trong khuôn khổ Ngày hội Địa Chính
Trị Nantes 2024 (27-28/09/2024) do Viện Quan hệ Quốc tế và Chiến lược IRIS tổ
chức, nhận định, tính chất liên tục trong cuộc đối đầu Mỹ - Trung, là một trong
nét đặc trưng của nền ngoại giao Mỹ trong những thập niên gần đây.
« Năm
2011, Barack Obama là người đầu tiên nói đến xoay trục sang châu Á, người đầu
tiên mang đến một ý nghĩa chiến lược cho mối bận tâm hàng đầu về Trung Quốc của
Mỹ. Rồi Donald Trump đã mang đến một sắc thái thương mại cho mối ưu tiên hàng đầu
này, điểm khởi đầu cho chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch chống nhập khẩu hàng hóa Trung
Quốc. Tiếp đến, Joe Biden đã biến mối đe dọa này theo chiều hướng công nghệ, với
các sắc lệnh được đưa ra năm 2023, cấm các nhà công nghiệp Mỹ chuyển giao hay hợp
tác với ngành công nghiệp Trung Quốc trên nhiều hồ sơ nhậy cảm.
Nhưng
tất cả những đời tổng thống này, bất kể là Obama, Trump hay Biden, còn có thêm
chút sắc thái ý thức hệ, nghĩa là, một cuộc đấu tranh lớn giữa một bên là các nền
dân chủ và bên kia là các chế độ chuyên chế độc tài. Do vậy, dù là Trump hay
Harris có thắng cử đi chăng nữa, nỗi ám ảnh mối đe dọa Trung Quốc vẫn sẽ là một
trong các điểm quan trọng, thậm chí là những rường cột cho chính sách đối ngoại
của Mỹ. Đây sẽ là một vấn đề cho châu Âu. »
Châu
Á – Ưu tiên số một, châu Âu – vùng ngoại vi
Kể
từ giờ, Trung Quốc được chính giới Mỹ nhất trí phải đối xử như như là địch thủ,
đối thủ cạnh tranh chính của Mỹ. Những biện pháp chính quyền Trump đưa ra để chống
Trung Quốc đã được người kế nhiệm Biden duy trì, từ việc áp thuế nhập khẩu, kiểm
soát chuyển giao công nghệ cao, cho đến các biện pháp trừng phạt vi phạm nhân
quyền nhắm vào Bắc Kinh.
Theo
nhiều chuyên gia được AFP trích dẫn, Bắc Kinh không trông đợi một sự đảo hướng
nào từ phía Donald Trump lẫn Kamala Harris. Kinh tế gia Adam Slater tại Oxford
Economics, trong một ghi chú, cảnh báo rằng, « việc tăng cường chủ
nghĩa bảo hộ mậu dịch sau cuộc bầu cử Mỹ có nguy cơ dẫn đến việc tái cơ cấu lớn
nền thương mại toàn cầu. Chính sách thuế quan của Donald Trump có khả năng làm
suy giảm trao đổi thương mại Trung – Mỹ đến 70% và có thể gây ra sự biến mất hoặc
tái định hướng hàng trăm tỷ đô la trao đổi thương mại. »
HÌNH
:
Buổi
hội thảo về "Hoa Kỳ: Lại bị chao đảo?", do Viện Quan hệ Quốc tế và
Chiến lược IRIS tổ chức tại Nantes, ngày 28/09/2024. © RFI Tiếng Việt
Nhìn
chung châu Á vẫn sẽ là ưu tiên hàng đầu cả trên bình diện thương mại lẫn về mặt
chiến lược trong chính sách đối ngoại của Mỹ. Trong buổi hội thảo ở Nantes, cựu
đại sứ Pháp ở Washington và Tel Aviv, ông Gerard Araud, lưu ý rằng, Hoa Kỳ đang
« rón rén » rời khỏi châu Âu và Ukraina là một rào cản, làm Mỹ
bị phân tán khỏi điều cốt lõi.
« Đối
với Hoa Kỳ, điều cốt lõi được tóm gọn trong ba từ : Trung Quốc, Trung Quốc
và Trung Quốc. Người Mỹ cho rằng châu Á mới là nơi mang đến tăng trưởng. Khi
châu Âu có mức tăng trưởng 2% họ đã hô hào phấn khởi, nhưng khi Trung Quốc đạt
5% thì họ nói rằng Trung Quốc gặp khủng hoảng.
Tuy
nhiên, đối với nhiều người Mỹ, có một thực tế hiển nhiên là tương lai thế giới
sẽ được định đoạt trong quãng không gian nằm giữa New Delhi và Los Angeles. Đối
với họ, châu Âu đang dần trở thành một vùng ngoại vi của thế giới. Hoa Kỳ rất
thực dụng, cuộc chiến xâm lược Ukraina tuy khiến họ phải bận tâm, nhưng như đã
nói, Mỹ không ủng hộ và không sẵn sàng tham chiến tại Ukraina ».
Vây
hãm và Đối thoại
Trong
bối cảnh có sự dịch chuyển kinh tế và địa chính trị sang châu Á, Hoa Kỳ dưới thời
Biden đã thiết lập nhiều mối quan hệ đồng minh và đối tác chiến lược. Cuộc đối
đầu trực diện hiện nay giữa Mỹ và Trung Quốc gợi nhắc lại thời kỳ Chiến Tranh Lạnh,
đọ sức giữa Hoa Kỳ và Liên Xô trong những năm 1980, 1990. Hai siêu cường tương
lai của thế giới có sẽ xác định một mô hình sống chung ? Hay hai đại cường
sẽ lao vào một cuộc chiến đầy rủi ro ?
Cựu
đại sứ Pháp ở Mỹ Gerard Araud lưu ý rằng trong lĩnh vực địa chính trị, khi phải
đối diện với kiểu đối đầu như hiện nay, người ta luôn nói đến hai vế :
Ngăn chặn và Đối thoại. Chính quyền Biden cho đến lúc này đã phần nào thành
công trong việc kềm hãm khi thiết lập nhiều mối quan hệ đồng minh với nhiều nước
trong khu vực như Bộ Tứ - QUAD quy tụ bốn nước Úc, Mỹ, Nhật Bản và Ấn Độ, hay
liên minh quân sự AUKUS Anh, Úc, Mỹ,…
« Rồi
còn có thỏa thuận đối tác chiến lược giữa Mỹ và Philippines, giữa Mỹ và Việt
Nam. Khi tổng thống Mỹ mời đồng nhiệm Hàn Quốc và thủ tướng Nhật Bản đến Camp
David, trong nhãn quan Trung Quốc, cử chỉ này có một ý nghĩa to lớn. Nếu nhìn từ
Bắc Kinh, quý vị sẽ thấy rõ ở phía đối diện hình thành một chuỗi quan hệ đồng
minh và liên minh chống Trung Quốc một cách rõ ràng và rất mạnh mẽ.
Trong
vụ rắc rối tầu ngầm Úc, với Pháp chỉ là viên đạn lạc, là nạn nhân liên đới. Đối
với Mỹ, đây là cách thức để cung cấp cho Úc các phương tiện để có thể tiếp cận
bờ biển Trung Quốc bằng tầu ngầm hạt nhân trong khi những loại tầu ngầm cổ điển
không thể có được tầm với đó. Rõ ràng là Mỹ đang tìm cách ngăn chặn Trung Quốc.
Cho nên thật dễ hiểu vì sao Trung Quốc phải tăng ngân sách quốc phòng ».
Cũng
theo ông Gerard Araud, vế thứ hai – cuộc « Đối thoại chính trị » chỉ
mới bắt đầu. Nền ngoại giao Mỹ vốn dĩ kín tiếng, nhưng các cuộc tiếp xúc bí mật
đã được tiến hành giữa Jack Sullivan, cố vấn an ninh quốc gia Mỹ và người đồng
cấp Trung Quốc. Mục tiêu là để hai nước xác định các lằn ranh đỏ nhằm tránh những
tính toán sai lầm:
« Lằn
ranh đỏ lớn, tính toán sai lầm lớn có thể xảy ra là Đài Loan. Đối với Trung Quốc,
Đài Loan là lằn ranh đỏ tuyệt đối. Trung Quốc biết rõ là chiến tranh sẽ là một
thảm họa, nhưng họ cũng sẽ không để Đài Loan giành độc lập bằng bất cứ giá nào.
Nhưng đồng thời họ không nên đánh giá sai lầm quyết tâm của Mỹ. Nhưng tôi có lẽ
sẽ kết luận bằng câu trả lời rằng nếu Trump được hỏi "ông nghĩ gì về
Đài Loan ?" Câu trả lời duy nhất của ông ấy là "Đài
Loan là đối thủ cạnh tranh với ngành công nghiệp Mỹ". Nếu tôi là Bắc Kinh,
tôi sẽ nghĩ đèn đỏ đã trở thành đèn mầu cam ! »
Đông
Nam Á, Biển Đông – Sự đồng thuận của lưỡng đảng
Đây
cũng chính là điều khiến nhiều lãnh đạo châu Á lo lắng. Với chủ trương
« Nước Mỹ trên hết », « Donald Trump nếu tái đắc cử sẽ có một
cách tiếp cận địa chính trị thế giới hoàn toàn không nhất quán giữa các khu vực,
tùy thuộc vào những lợi ích do chính ông xác định và thường bị nhầm lẫn với lợi
ích của các công ty của Trump », theo như nhận định của Marie - Cecile
Naves, chuyên gia về Mỹ, giám đốc nghiên cứu tại IRIS.
Bầu
cử Mỹ diễn ra vào thời điểm căng thẳng giữa Trung Quốc và Philippines gia tăng
mạnh mẽ do những tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông. Tầm nhìn về quan hệ quốc tế
mang tính « giao dịch » của Donald Trump cũng như sự kín kẽ của bà
Kamala Harris về chính sách đối ngoại làm dấy lên nhiều nghi vấn về những cam kết
của Mỹ đối với các đồng minh và đối tác trong vùng Đông Nam Á, khu vực mà Mỹ
cũng rất muốn tranh thủ trong cuộc cạnh tranh gay gắt với Trung Quốc, theo nhận
định từ nhiều nhà quan sát.
Tuy
nhiên, theo Andrew Scobell, chuyên gia về Trung Quốc, Viện Hòa Bình Mỹ,được
South China Morning Post trích dẫn, « quan điểm đồng thuận lưỡng đảng ở
Washington là Trung Quốc đã trở nên hung hăng hơn nhiều ở Biển Đông và Hoa Kỳ
phải chống lại các hành động khiêu khích của Trung Quốc, ủng hộ các đồng minh
và đối tác ở vùng biển Đông Nam Á ».
Đối
với Andreyka Natalegawa, cộng tác viên cho Chương trình Đông Nam Á, Trung
tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế CSIS tại Washington, trong bối cảnh cạnh
tranh ngày càng sâu sắc giữa Mỹ và Trung Quốc, Đông Nam Á sẽ đóng một vai trò
quan trọng. Do vậy, « bất kể ai thắng cử tháng 11 này, chính quyền tiếp
theo phải đối mặt với một số ưu tiên rõ ràng trong năm tới: củng cố mối quan hệ
với các đồng minh và đối tác quan trọng, quản lý căng thẳng ở Biển Đông và đưa
ra kế hoạch kinh tế tích cực cho khu vực. »
Nhìn
chung, giới quan sát hầu hết có chung một nhận định, sẽ chẳng có nhiều khác biệt
trong chính sách đối ngoại giữa Kamala Harris và Donald Trump. Có khác chăng là
phương thức thực hiện, giữa « một chính quyền Harris sử dụng con dao mổ »
và « một chính quyền Donald Trump dùng búa tạ », như hình ảnh
ví von của nhà nghiên cứu Thibault Denamiel, Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và
Quốc tế CSIS, Washington với hãng tin Pháp AFP.
--------------------------
Các
nội dung liên quan
HOA
KỲ - PHILIPPINES - QUÂN SỰ
Mỹ
và Philippines tập trận ngay sau các hoạt động quân sự của Trung Quốc
MỸ
- TRUNG QUỐC - CÔNG NGHỆ CAO
Mỹ
ban hành các quy định hạn chế đầu tư vào các công ty công nghệ tiên tiến của
Trung Quốc
No comments:
Post a Comment