Việt Nam có nên
theo mô hình phát triển của Nhật Bản?
BBC News Tiếng Việt
24
tháng 9 năm 2024
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/ckgvv2ez94eo
Ý
kiến cho rằng Nhật Bản là một nước giàu nhưng người dân không giàu của ông Nguyễn
Thiện Nhân đã khơi lên nhiều tranh luận. BBC News Tiếng Việt hỏi chuyện những
người sống ở Nhật Bản và các nhà nghiên cứu để cung cấp thêm góc nhìn.
Việt
Nam đề ra mục tiêu đến năm 2030 sẽ trở thành nước đang phát triển, có công nghiệp
hiện đại, thu nhập trung bình cao và đến năm 2045 trở thành nước phát triển,
thu nhập cao
Giáo
sư Nguyễn Thiện Nhân, cựu Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam,
mới đây phát biểu: "Nhật Bản có dân số hơn 120 triệu người, dồn hết sức
tăng vọt kinh tế nhưng cuộc sống người dân không đủ điều kiện cần thiết để họ
có gia đình và nuôi được 2 con. Đất nước giàu nhưng người dân không giàu."
Câu
nói của ông Nhân được đưa ra trong khuôn khổ Hội nghị Đoàn Chủ tịch Ủy ban
Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lần thứ 20 vào ngày 4/9.
Ông
Nhân nhấn mạnh bài học từ các nước là "giàu nhưng không tái tạo được con
người cho đất nước".
báo Tuổi
Trẻ dẫn lời ông Nhân nói rằng "nếu là nước thu nhập cao thì không
chỉ có vui đâu, mà sẽ rất lo" khi nhắc đến mục tiêu Việt Nam trở thành nước
phát triển, có thu nhập cao vào năm 2045.
"Vì
những nước thu nhập cao đang gặp khó khăn, có nhược điểm ta cần tránh, đó là
khi đất nước càng giàu, thu nhập bình quân đầu người cao nhưng không tái tạo được
con người cho đất nước mình," ông nói.
https://c.files.bbci.co.uk/assets/d342dda8-3b67-4d85-babb-02fa812c93bd
Đất
nước [Nhật Bản] giàu nhưng người dân không giàu.
GS
Nguyễn Thiện Nhân
Cựu Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (Getty Images)
Trước
đó, vào tháng 12/2022, ông Vũ Đức Đam, khi còn làm phó thủ tướng, từng cho biết
"các chuyên gia nước ngoài rất đồng tình với định hướng của Việt Nam là nước
ta không thể nghèo, không cần quá giàu, cần vừa phải nhưng có cuộc sống an toàn
và có nhiều tình yêu thương giữa con người với nhau, giữa con người với thiên
nhiên và vạn vật".
"Các
chuyên gia nói với tôi rằng, tôi đến từ các nước phát triển nhưng giá mà bây giờ
được quay lại như Việt Nam và phát triển theo định hướng này", báo Tuổi
Trẻ dẫn lời ông Vũ Đức Đam.
BBC
News Tiếng Việt đã trao đổi với những người Việt Nam và chuyên gia kinh tế ở Nhật
Bản.
'Phúc
lợi xã hội rất tốt'
Bùi
Hằng Nguyệt
Chị
Hằng Nguyệt, một công dân Việt Nam, đang sống cùng chồng và ba con tại thành phố
Osaka của Nhật Bản, cho biết chị đánh giá cao về phúc lợi ở Nhật Bản
Chị
Bùi Hằng Nguyệt, một công dân Việt Nam 44 tuổi đã sinh sống tại Nhật 12 năm,
đánh giá cao về hệ thống phúc lợi của Nhật Bản.
Chị
Hằng Nguyệt đang sống cùng chồng và ba con tại thành phố Osaka của Nhật Bản.
Ban đầu chị làm việc ban đầu là cơ sở dưỡng lão, sau đó chăm sóc trẻ em khuyết
tật.
"Nói
về phúc lợi của Nhật Bản, tôi muốn kể về trung tâm dành cho trẻ em khuyết tật,
nơi tôi đang làm việc, mang tên Swan Naniwa Social Well Aging Network ở
Osaka," chị Hằng Nguyệt chia sẻ với BBC News Tiếng Việt vào ngày thứ Sáu
20/9.
"Nơi
đây rất đồ sộ, hệ thống rất quy mô, mỗi bé sẽ có một cô, một thầy kèm theo bé từ
nhỏ đến lớn luôn. Ở Nhật Bản có rất nhiều trung tâm như vậy, không chỉ là một
hay hai nơi. Chi phí cha mẹ phải trả cho các bé cũng không cao bao nhiêu và có
chính phủ hỗ trợ."
Về
giáo dục, chị Hằng Nguyệt cho biết con chị học từ 3 tuổi cho đến hết cấp 2 và ở
trường công thì được miễn phí.
"Tôi
thấy ở Nhật Bản, người ta không phân chia tầng lớp giàu nghèo. Khác với Việt
Nam mình, ở Nhật Bản không có cảnh xe đen, xe đỏ đưa con đến cổng trường và đó
là quy tắc. Các bé phải đi bộ đến trường và rất dễ dàng, thuận tiện vì trường nằm
gần các khu dân cư và cũng có đội tình nguyện giúp đỡ," chị Hằng Nguyệt
chia sẻ thêm.
Xét
về y tế, chị Nguyệt kể lại với BBC về lòng biết ơn các y bác sĩ ở Nhật Bản khi
con thứ ba của chị bị tim bẩm sinh đã được phát hiện sớm trong thời gian đầu của
thai kỳ.
"Khi
mới đến Nhật Bản, tôi cũng nghe bạn bảo thấy người dân Nhật khổ, ý là họ phải
đi làm rất vất vả để kiếm sống. Thế nhưng sau thời gian sinh sống ở Nhật, tôi
thấy rằng là người bình thường thì ai cũng phải làm mới có ăn. Ở đâu cũng thế
thôi."
"Thu
nhập của gia đình tôi phải bỏ ra nhiều nhất là thuế và bảo hiểm. Về thuế thì có
thuế thu nhập cá nhân, thuế nhà đất... Trong chi tiêu gia đình, tôi cũng làm
theo kiểu 'liệu cơm gắp mắm', 'lựa bò đo chuồng'... Nơi nào cũng có người giàu,
người nghèo," chị nói thêm.
·
Đem bánh mì hương vị Hội
An khởi nghiệp trên đất Nhật20 tháng 4 năm 2023
·
Việt Nam vô địch
về số tu nghiệp sinh 'biến mất' tại Nhật Bản20 tháng 9 năm 2024
·
Thực tập sinh Việt
Nam tại Nhật Bản: ‘Tôi gửi tiền ăn trộm về cho gia đình'29 tháng 8 năm
2024
'50%
thu nhập chảy vào thuế'
(Từ
trái sang) Phó
Giáo sư kinh tế học Tadashi Kikuchi từ Đại học Teikyo và Giáo sư Shimizu
Masaaki, giảng viên tiếng Việt tại Đại học Osaka
Giáo sư
Shimizu Masaaki,
giảng viên tiếng Việt tại Đại học Osaka, chia sẻ với BBC News Tiếng Việt rằng
thu nhập hiện nay của ông "chỉ vừa đủ sống".
"Có
thể công nhận GDP của Nhật Bản vẫn đang rất cao, xếp thứ 4 thế giới nên mức sống
bình quân tại Nhật Bản vẫn đang ổn định. Tuy nhiên, thu nhập bình quân của nhân
dân Nhật Bản xếp thứ 29 trên thế giới."
"Là
giảng viên đại học, một trong các nghề nghiệp có thu nhập tương đối ổn định,
tôi cảm thấy thu nhập hiện nay vừa đủ đế sống mà thôi, tức vừa đủ nuôi gia đình
có vợ và hai con đang học đại học và chưa có việc làm, chứ không thể tiết kiệm
được tí nào để chuẩn bị cho cuộc sống sau khi về hưu. Điều đó có nghĩa là sau
khi về hưu chỉ nhờ vào lương hưu mà sống thôi, chứ không hưởng thụ được cuộc sống
thoải mái như đã tưởng tượng từ trước. Trường hợp của tôi cũng như nhiều người
công chức khác ở Nhật Bản có mức thu nhập tương đối. Theo tôi một phần của vấn
đề là do giá thuế phải nộp hàng tháng rất cao."
Giáo
sư Shimizu Masaaki cho biết cụ thể đang chịu thuế địa phương (10%), thuế thu nhập
(hơn 20%), bảo hiểm xã hội (bắt buộc) 12-13%. Tổng cộng thì hàng tháng ông phải
nộp cho chính phủ khoảng 50% thu nhập.
"Về
vấn đề lương hưu, thế hệ chúng tôi cũng như thế hệ trẻ như con nhà tôi không
tin tưởng vào cuộc sống thoải mái sau khi về hưu nếu chỉ có lương hưu. Bản thân
tôi nghĩ chắc phải đi làm thêm hoặc thậm chí đi ra nước ngoài để tìm chỗ nào họ
thực sự cần kĩ năng của tôi như là nhà nghiên cứu hoặc nhà ngôn ngữ học,"
Giáo sư Shimizu Masaaki cho biết thêm.
·
Nhật Bản từng là
tương lai nhưng đang mắc kẹt trong quá khứ28 tháng 1 năm 2023
·
Thực tập sinh Việt
Nam tại Nhật Bản: Tình hình đã được cải thiện?10 tháng 4 năm 2023
·
Nhật Bản bất ngờ
rơi vào suy thoái, Đức là nền kinh tế lớn thứ ba thế giới15 tháng 2 năm
2024
Phó Giáo
sư kinh tế học Tadashi Kikuchi từ Đại học Teikyo (Nhật Bản) chuyên nghiên cứu trong khu
vực châu Á bình luận với BBC News Tiếng Việt về đời sống người Nhật Bản vào
ngày 20/9:
"Ở
Nhật Bản, hầu hết người dân đều thuộc giới trung lưu. Thu nhập đầu người một
năm của người Nhật là 5,05 triệu yen vào năm 1994. Năm 2019 thu nhập là 3,74
triệu yen, giảm 35% và 4,37 triệu yen, giảm 16% vào năm 2023. Sau khi dịch
Covid đi qua, nền kinh tế Nhật Bản bắt đầu hồi phục."
"Tuy
nhiên, nếu nhìn sang nước khác và tính theo đồng đô la Mỹ thì câu chuyện đã
khác. Bởi vì giá trị đồng yen đi xuống, mức thu nhập sụt giảm của tầng lớp
trung lưu ngày càng nhiều hơn, tương ứng 47% (2019) và 67% (năm 2023), nếu tính
theo đô la Mỹ."
Điều
này khiến hầu hết người dân Nhật thuộc tầng lớp trung lưu cho rằng "chúng
tôi đang nghèo đi".
"Tôi
phải thừa nhận rằng, ngày nay ở Nhật Bản có những người dân phải đối mặt với
khó khăn trong cuộc sống, đó là nhóm người ở dưới nhóm thu nhập trung bình nói
trên."
·
Nhật Bản bất ngờ
rơi vào suy thoái, Đức là nền kinh tế lớn thứ ba thế giới15 tháng 2 năm
2024
·
Mỹ giảm lãi suất
ảnh hưởng tới bạn như thế nào?20 tháng 9 năm 2024
·
BRICS cạnh tranh
với G7: Việt Nam hưởng lợi từ khối nào hơn?13 tháng 6 năm 2024
Mức
sinh giảm và dân số già nhanh
Hiện
hai phần ba số quốc gia trên thế giới có tỷ lệ sinh thấp, trong đó Nhật Bản,
Trung Quốc, Hàn Quốc nằm trong nhóm thấp thế giới
Giáo
sư Shimizu Masaak cho rằng một trong những vấn đề lớn nhất ở xã hội Nhật Bản hiện
nay là tốc độ lão hóa dân số nhanh.
"Hiện
nay hơn 29% dân số Nhật Bản trên 65 tuổi. Vả lại tỉ lệ sinh con tại Nhật đã thấp
kỉ lục vào năm 2023. Điều đó có nghĩa là gánh nặng của thanh niên trong việc
chăm sóc người cao tuổi sẽ càng ngày càng nặng nề."
"Tôi
lấy một ví dụ, tôi có một cháu mới tốt nghiệp đại học và bắt đầu kinh doanh
riêng. Tuy nhiên, cháu đang gặp khó khăn trong việc nộp thuế vì quy định mới của
chính phủ yêu cầu lấy hóa đơn ngay cả trong trường hợp kinh doanh cá nhân. Với
lại cháu chưa có thu nhập cao mà thuế hỗ trợ người cao tuổi là quá đắt nên số
tiền còn lại sau khi nộp các loại thuế không đủ để sống một mình. Cháu kêu: Sao
chính phủ Nhật không nhìn thẳng vào vấn đề lão hóa trong nước mà cứ nhìn ra
ngoài gửi tiền cho các nước khác... Đó là tiếng kêu thực sự của nhiều người
thanh niên Nhật Bản bây giờ," Giáo sư Shimizu chia sẻ.
Phó
Giáo sư kinh tế học Tadashi Kikuchi cho rằng vấn đề tỷ lệ sinh sụt giảm không
chỉ ở những nước như Nhật Bản, Hàn Quốc và Việt Nam, mà còn là vấn đề phổ biến ở
các châu khác.
Hiện
hai phần ba quốc gia trên thế giới có tỷ lệ sinh thấp, trong đó Nhật Bản, Trung
Quốc, Hàn Quốc nằm trong nhóm thấp thế giới.
Hầu
hết các quốc gia đều giải quyết vấn đề tỷ lệ sinh thấp giống nhau, như trợ cấp
cho các cặp vợ chồng mới cưới, trợ cấp giáo dục miễn phí, chăm sóc thêm, giảm
thuế và tăng thời gian nghỉ hậu sản.
Phó
Giáo sư Tadashi Kikuchi nói rằng vấn đề tỷ lệ sinh sụt giảm không chỉ có ở những
nước như Nhật Bản, Hàn Quốc và Việt Nam, mà còn là vấn đề phổ biến ở các châu Á
khác.
"Một
cuộc khủng hoảng kinh tế xuất phát từ hai nguyên nhân chính, đó là những nhân tố
trong nước và những yếu tố khác từ nước ngoài trong bối cảnh toàn cầu hóa. Xét
về nguyên nhân từ trong nước, đúng là tỷ lệ sinh giảm là một trong số đó."
"Tuy
nhiên, vấn đề mấu chốt trong nền kinh tế của Nhật Bản là năng suất đã không
tăng một cách hiệu quả và như kỳ vọng, kể từ khi cuộc khủng hoảng bắt đầu."
"Tỷ
lệ sinh giảm tự bản thân nó không phải tốt cũng không phải xấu. Đây là một xu
hướng tự nhiên sau quá trình phát triển kinh tế, các gia đình có xu hướng có ít
con hơn trước."
Việt
Nam không nên theo mô hình của Nhật Bản?
So sánh
GDP bình quân đầu người của Nhật Bản và Việt Nam trong 10
năm
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/ckgvv2ez94eo
Phát
biểu khai mạc hội nghị Hội nghị lần thứ 10 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa
13 vào ngày 18/9, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm nhấn mạnh cần tăng tốc
"về đích" thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội 13 của Đảng là
"mục tiêu cao nhất của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân" trong năm
2025.
Nghị
quyết Đại hội 13 của Đảng Cộng sản Việt Nam vào năm 2021 đã đề ra những mục
tiêu cần hoàn thành để hướng tới những dấu mốc quan trọng vào các năm 2025,
2030 và 2045.
Đến
năm 2025, kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước: Là nước đang phát triển, có công
nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua mức thu nhập trung bình thấp.
Đến
năm 2030, kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam: Là nước đang phát
triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao.
Đến
năm 2045, kỷ niệm 100 năm thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa: Trở thành
nước phát triển, thu nhập cao.
Theo
số liệu của Tổng cục Thống kê Việt Nam, GDP bình quân đầu người năm 2023 theo
giá hiện hành ước là 101,9 triệu đồng/người, tương đương 4.284,5 USD, tăng 160
USD so với năm 2022. Ảnh một người bán ổi tại Hà Nội vào ngày 27/2/2024
Theo Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc tại Việt Nam
(UNFPA), Việt Nam là một trong các quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất
thế giới.
"Những
người từ 60 tuổi trở lên chiếm 11,9% tổng dân số vào năm 2019 và đến năm 2050,
con số này sẽ tăng lên hơn 25%. Đến năm 2036, Việt Nam bước vào thời kỳ dân số
già, chuyển từ xã hội 'già hóa' sang xã hội 'già'. Sự thay đổi nhân khẩu học
này xảy ra ở Việt Nam không chỉ nhờ giảm tỷ lệ tử vong và tăng tuổi thọ, mà phần
lớn là do giảm mạnh tỷ lệ sinh. Tỷ lệ sinh giảm trong những thập kỷ qua đã tác
động rất lớn tới cơ cấu dân số của Việt Nam, làm đẩy nhanh tốc độ già hóa dân số."
Nhiều
đánh giá cho rằng Việt Nam hiện đang đối mặt với vấn đề "chưa giàu đã
già".
HÌNH : Dân số thế giới đang thay đổi thế nào?
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/ckgvv2ez94eo
Phó
Giáo sư Tadashi Kikuchi từng làm việc với vai trò chuyên gia cho cơ quan Hợp
tác quốc tế Nhật Bản (JICA) và là nhà nghiên cứu kinh tế tại Tổng Lãnh sự quán
Nhật Bản tại TP HCM.
Nhận
định về kinh tế Việt Nam và Nhật Bản, Phó Giáo sư Tadashi Kikuchi cho rằng tỷ lệ
sinh giảm không thể là lý do chính và duy nhất dẫn đến khủng hoảng kinh tế quốc
gia.
"Vì
chúng ta có thể cải thiện năng suất lao động nhanh hơn nhiều so với tỷ lệ sinh
giảm," ông nhấn mạnh.
"Nói
cách khác, tôi nghĩ Việt Nam từ bây giờ nên chuẩn bị giải quyết vấn đề lão hóa
dân số để hướng đến mục tiêu trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045. Vì mục
đích này, năng suất lao động là một vấn đề quan trọng cũng như phân phối thu nhập
cân bằng ở Việt Nam."
Phó
Giáo sư Tadashi Kikuchi đồng thời nhấn mạnh cần phải đảm bảo yếu tố bền vững
trong mô hình phát triển của Việt Nam trong hiện tại và tương lai để đạt mục
tiêu đề ra.
Theo
dự báo của Ngân hàng Thế giới (World Bank), mức tăng trưởng trong nền kinh tế
Việt Nam được kỳ vọng sẽ là 6,1% trong năm 2024 và có thể tăng lên 6,5% trong
giai đoạn 2025-2026.
Giáo
sư Shimizu Masaaki chia sẻ dù ông rất tự hào về văn hóa và tính cách con người
Nhật Bản, nhưng về mặt chính sách của chính phủ Nhật hiện nay, theo ông là
"có nhiều vấn đề", đặc biệt là chính sách hỗ trợ cho thanh niên.
"Thanh
niên phải gánh gánh nặng chăm sóc người cao tuổi, muốn bắt đầu kinh doanh cá
nhân theo ý riêng và độc đáo của mình mà có nhiều trở ngại do chính sách của
chính phủ."
"Tôi
rất mong chính phủ Việt Nam phân tích kĩ thực trạng của các nước phát triển để
rút kinh nghiệm và hướng tới tương lai với thế hệ sau," ông nói.
------------
Ghi
chú:
Bình luận của Giáo sư Tadashi Kikuchi với BBC tiếng Việt phản ánh góc nhìn của
ông; không phản ánh góc nhìn của tổ chức mà ông đang làm việc.
----------------
Tin
liên quan
·
Việt Nam vô địch về
số tu nghiệp sinh 'biến mất' tại Nhật Bản
20
tháng 9 năm 2024
·
Thực tập sinh Việt
Nam tại Nhật Bản: ‘Tôi gửi tiền ăn trộm về cho gia đình'
29
tháng 8 năm 2024
·
Côn trùng: món ăn
kinh dị hay sơn hào hải vị?
8
tháng 9 năm 2024
·
Lễ hội khỏa thân
Hadaka Matsuri lần đầu chào đón phụ nữ Nhật Bản sau hơn 1.250 năm
25
tháng 2 năm 2024
·
Nhật Bản bất ngờ
rơi vào suy thoái, Đức là nền kinh tế lớn thứ ba thế giới
15
tháng 2 năm 2024
·
Cô dâu Nhật Megumi: 'Tôi
không dám ăn sầu riêng nhưng thích cách chào hỏi của người Việt Nam'
24
tháng 5 năm 2023
No comments:
Post a Comment