Vì sao ông Tô Lâm
trả tự do hai tù nhân nổi tiếng trước khi sang Mỹ?
BBC News Tiếng Việt
22
tháng 9 năm 2024
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cwyejpqgp7no
Hai
tù nhân nổi tiếng Trần Huỳnh Duy Thức và Hoàng Thị Minh Hồng được trả tự do, trở
về nhà hôm 21/9/2024, ngay trước chuyến đi Mỹ lần
đầu tiên của ông Tô Lâm trên cương vị Chủ tịch nước, Tổng Bí
thư Đảng Cộng sản Việt Nam.
Bà
Hoàng Thị Minh Hồng (bìa trái), ông Trần Huỳnh Duy Thức (giữa) và ông Tô Lâm
Trong
khi sự kiện này được chào đón bởi những người ủng hộ phong trào đấu tranh dân
chủ tại Việt Nam, và bởi các tổ chức nhân quyền quốc tế, một câu hỏi được đặt
ra là tại sao chính phủ Việt Nam có quyết định như vậy vào thời điểm này.
Tổng
Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm đã lên đường đi Mỹ vào sáng 21/9 để dự các sự kiện
của Liên Hợp Quốc, tham gia một số hoạt động tại Mỹ và thăm cấp nhà nước tới
Cuba. Chuyến công tác kéo dài đến ngày 27/9.
Đây
không phải là lần đầu tiên chính phủ Việt Nam cho trả tự do tù nhân bất đồng
chính kiến trước một sự kiện ngoại giao quan trọng.
Linh
mục Nguyễn Văn Lý, một nhà bất đồng chính kiến nổi tiếng, sau hai thập kỷ
ngồi tù, được trả tự do vào ngày 20/5/2016, trước chuyến thăm Việt Nam của Tổng
thống Mỹ lúc đó là ông Barack Obama vào ngày 23/5.
Vào
tháng 9/2023, quan chức Mỹ tiết lộ với hãng tin Reuters rằng
theo yêu của phía Mỹ trước chuyến thăm Hà Nội của ông Biden từ 10-11/9/2023, Hà
Nội đã đồng ý để hai nhà hoạt động bị bắt giữ (chưa bị tuyên án tù) sang Mỹ tị
nạn và đồng ý trả tự do cho hai nhà hoạt động khác đang bị giam.
Dù
quan chức Mỹ không tiết lộ tên bốn người này, Reuters đã xác định
được tên hai tù nhân được trả tự do là luật sư Nguyễn Bắc Truyển -
sang Đức tị nạn ngày 9/9/2023, và nhà báo Mai Phan Lợi (được
trả tự do ngày 10/9/2023).
'Đặc
xá cưỡng bức'
Ông
Trần Huỳnh Duy Thức (thứ 2 từ phải) cùng một số bạn bè và người thân, trong đó
có luật sư Lê Công Định (bìa phải) vào sáng 21/9/2024 sau khi ông được trả tự
do
Trong
chia sẻ với BBC hôm 21/9, gia đình ông Trần Huỳnh Duy Thức khẳng định rằng ông
luôn kiên định mình vô tội và luôn từ chối ký vào bất cứ văn bản nào đặc xá cho
ông.
Gia
đình ông Thức khẳng định rằng ông Thức được trả tự do lần này là do ông vô tội
và có khả năng liên quan tới chuyến đi Mỹ" của ông Tô Lâm.
Ngay
trong ngày đầu tiên về nhà, ông Trần Huỳnh Duy Thức đã đăng lên Facebook của
ông bài Lời chào đầu tiên, trong đó ông kể lại việc bị "đặc xá cưỡng bức":
"Ngày
19/9/2024, đại diện của Trại giam số 6 thừa lệnh Bộ Công an thông báo với tôi rằng
Chủ tịch nước muốn đặc xá cho tôi trước thời hạn và yêu cầu tôi làm đơn xin đặc
xá.
"Tất
nhiên, ngay lập tức tôi từ chối nhận đặc xá, và không ký vào đơn từ nào cả. Lý
do là vì tôi phải được trả tự do theo đúng quy định mới của Bộ luật Hình sự hiện
hành về hành vi mà tôi bị cáo buộc vi phạm, chứ tôi không cần ra tù nhờ sự đặc
xá đó."
"Vậy
mà vào lúc 17 giờ 45 ngày 20/9/2024, hơn 20 người của Trại giam số 6 đã xông
vào buồng giam đọc thông báo rằng Chủ tịch nước đã ký Quyết định đặc xá số 940
ngày 20/9/2024 về việc 'đặc xá' cho tôi. Vì vậy tôi trở thành người tự do và
không có quyền tiếp tục ở lại trại giam. Tôi phản ứng ngay rằng tôi không có tội
cũng như lý do gì để nhận đặc xá và sẽ không đi đâu cả."
"Thế
là họ cưỡng bức, khiêng tôi ra khỏi cổng nhà tù trước sự phản đối của các anh
em tù chính trị ở đó, rồi đưa tôi lên xe ra sân bay Vinh. Cuối cùng tôi bị buộc
phải lên máy bay trong chuyến muộn vào Sài Gòn."
Ông
Thức viết tiếp rằng như vậy, "một cách mặc nhiên", ông "đã góp
phần quan trọng vào sự hỗ trợ chuyến công du Hoa Kỳ của ông Chủ tịch nước, một
chuyến đi mang hy vọng về sự chuyển đổi mạnh mẽ cho đất nước trong tương
lai."
Thỏa
thuận mua bán vũ khí?
Tổng
thống Mỹ Joe Biden trong một cuộc gặp với các lãnh đạo Việt Nam vào ngày
11/9/2023 (Getty Images)
Trong
chuyến thăm cấp nhà nước tới Việt Nam vào tháng 9/2023, ông Joe Biden
đã có bài phát biểu, trong đó ông đề cập đến tầm quan trọng của nhân quyền.
Nhà
Trắng sau đó đăng lại nguyên văn như sau:
“Tôi
cũng đã nêu tầm quan trọng của việc tôn trọng nhân quyền là ưu tiên hàng đầu của
cả chính quyền của tôi và của người dân Mỹ. Và chúng tôi sẽ tiếp tục đối thoại
thẳng thắn về lĩnh vực này.”
Như
vậy, người đứng đầu Nhà Trắng được cho là không thờ ơ với vấn đề nhân quyền của
Việt Nam, dù ông không gặp gỡ các tổ chức xã hội dân sự hay các nhà hoạt động,
vốn là một thông lệ của các quan chức cấp cao Mỹ khi đến Việt Nam.
Còn
trong chuyến công tác tới Mỹ của ông Tô Lâm lần này, một số nguồn tin cho BBC
biết rằng ông hi vọng có cuộc gặp riêng với Tổng thống Mỹ Joe Biden để bàn thảo
một số vấn đề quan trọng.
Đây
không phải là một chuyến thăm tới Mỹ, mà chỉ là một chuyến công tác dự các sự
kiện của Liên Hợp Quốc, nhân đó xúc tiến một số cuộc gặp gỡ với các quan chức
chính quyền, đại diện đảng phái, giới doanh nghiệp, trí thức của Mỹ. Do đó, lần
này sẽ không có các cuộc hội đàm song phương như thường thấy trong các chuyến
thăm chính thức hoặc cấp nhà nước. Tuy nhiên, trong các cuộc gặp gỡ, đôi bên có
thể sẽ bàn tới các vấn đề quan trọng, bao gồm cả việc mua vũ khí.
Kỹ
sư tin học Nguyễn Tiến Trung, người từng bị phạt
tù trong cùng một vụ án với ông Thức vào năm 2010 và hiện đang tị nạn tại Đức,
nói với BBC hôm 21/9 rằng tù nhân lương tâm thường bị sử dụng làm con bài đổi
chác giữa chính quyền Việt Nam Mỹ.
"Ông
Tô Lâm không thể gặp các lãnh đạo Mỹ và các nước khác trên thế giới khi họ phê
phán về vấn đề nhân quyền Việt Nam. Và ông Tô Lâm cũng cần có đôi chút nhượng bộ
để có tiếng là Việt Nam có cải thiện về nhân quyền.
"Đặc
biệt là trường hợp của ông Thức, Việt Nam trả tự do cho trong khi ông không nhận
tội và không xin khoan hồng, điều này có thể khiến phía Mỹ sẽ đồng ý bán một số
thiếu bị quân sự cho Việt Nam, như máy bay vận tải C130."
"Chính
quyền Mỹ cũng muốn cho người dân Mỹ và các tổ chức xã hội Mỹ thấy rằng họ luôn
quan tâm đến vấn đề nhân quyền."
Ông
Ben Swanton, đồng giám đốc nhóm vận động nhân quyền Dự án 88, nói với BBC hôm
21/9 rằng việc chính quyền Việt Nam trả tự do hai tù nhân nói trên trước chuyến
đi Mỹ của ông Tô Lâm là có liên quan đến thỏa thuận vũ khí:
"Việc
thả những tù nhân chính trị này đã được Thứ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ Uzra Zeya
đàm phán trong chuyến thăm Hà Nội gần đây của bà."
"Trước
chuyến đi đó, Dự án 88 đã vận động Bộ Ngoại giao Mỹ để đảm bảo việc trả tự do
cho các tù nhân chính trị, bao gồm cả Hoàng Thị Minh Hồng."
"Không
rõ Việt Nam đã yêu cầu gì để đổi lại nhưng tôi hiểu rằng ông Tô Lâm muốn gặp
ông Biden và bà Harris khi ông ấy ở Hoa Kỳ và ông Phan Văn Giang gần đây đã đến
Hoa Kỳ để đàm phán về một thỏa thuận vũ khí."
Bà
Uzra Zeya là thứ trưởng đặc trách các vấn đề an ninh dân sự, dân chủ và nhân
quyền của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ.
Nguyễn
Tiến Trung
Nhân
quyền và 'ngoại giao con tin'
Ông
Nguyễn Tiến Trung bày tỏ sự hoài nghi về thực tâm của Việt Nam trong vấn đề cải
thiện nhân quyền:
"Chính
quyền Việt Nam trả tự do cho ông Trần Huỳnh Duy Thức trước thời hạn mãn án tù
tám tháng, cho bà Hoàng Minh Hồng trước thời hạn hơn một năm, việc này không
nói lên ý nghĩa gì nhiều vì cả hai đều sẵp mán án tù."
Ông
Trần Huỳnh Duy Thức, bị bắt giữ vào tháng 5/2009 và bị kết án 16 năm tù vào đầu
năm 2010 với tội danh hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân.
Bà
Hoàng Thị Minh Hồng bị khởi tố vào tháng 6/2023 và bị kết án ba năm tù giam với
tội danh trốn thuế vào tháng 9 cùng năm.
Theo
ông Trung, điều này không nói lên được thực tâm của Đảng Cộng sản Việt Nam, dù
chính quyền Việt Nam muốn cho Mỹ thấy rằng họ cũng là những người tôn trọng
nhân quyền, cũng có những nhượng bộ về nhân quyền.
"Tôi
hi vọng phía Mỹ cũng sẽ nghiêm túc nhìn nhận vấn đề này," ông Trung nói với
BBC từ Đức.
Ông Phil
Robertson - Giám đốc tổ chức Asia Human Rights, Labour Advocates - nói với BBC hôm
21/9 rằng ông Tô Lâm trả tự do cho ông Thức và bà Hồng chỉ là một phần trong kế
hoạch tuyên truyền của Đảng Cộng sản Việt Nam:
"Chủ
tịch nước Tô Lâm lo ngại về cách tiếp đón mà ông sẽ nhận được từ các nhà lãnh đạo
thế giới khác, đặc biệt là từ Bắc Mỹ và châu Âu, vì vậy ông quyết định trả tự
do cho hai nhà bất đồng chính kiến nổi tiếng để tạo điều kiện thuận lợi cho các
cuộc họp sắp tới của mình."
"Điều
này giống như ngoại giao con tin, ngoại trừ việc con tin ở đây là những nhà cải
cách và nhà hoạt động ở Việt Nam, những người dám thực hiện quyền con người của
mình để cố gắng biến đất nước trở thành một nơi tốt đẹp hơn."
"Rõ
ràng là không có thay đổi thực sự nào trong chính sách của chính phủ Việt Nam -
chính sách này là nhằm xóa sổ các nhà hoạt động xã hội dân sự và những người bất
đồng chính kiến chính
trị mà Đảng Cộng sản Việt Nam cầm quyền coi là mối đe dọa đối với quyền lực của
họ."
"Những
vụ thả người sớm này là một phần trong kế hoạch tuyên truyền của chính phủ Việt
Nam cho chuyến đi đầu tiên của ông Tô Lâm tới Liên Hợp Quốc với tư cách là nhà
lãnh đạo tối cao.
"Chắc
chắn là ngay khi ông ta trở về sau chuyến đi, thì mô hình đàn áp và bắt giữ
thông thường đối với bất kỳ ai chỉ trích chính phủ cũng sẽ quay trở lại".
Mạng
xã hội nói gì?
Ngay
từ nửa khuya ngày 20/9, khi thông tin và hình ảnh ông Trần Huỳnh Duy Thức được
trả tự do xuất hiện, nhiều người đã lên mạng Facebook chia sẻ cảm xúc của mình.
Nhà văn
Phan Thúy Hà viết:
"Đã
được nhìn thấy anh Trần Huỳnh Duy Thức. Không chú thích thì không biết đó là một
người vừa ra tù sau gần 16 năm. Trông anh thật bình thản, bình an."
Luật sư Lê
Công Định viết
rằng đây là "niềm vui khôn tả... không thể nói nên lời".
Luật sư Đặng
Đình Mạnh,
hiện đang tị nạn tại Mỹ, đặt câu hỏi trên Facebook rằng những quyết định trả tự
do tù nhân này là sự "trao đổi hay thay đổi".
Luật sư Vũ
Quốc Khanh từ
Canada viết trên Facebook:
"Nếu
ĐCSVN chỉ dự tính thả anh Trần Huỳnh Duy Thức để có một tấm hình bắt tay với
ông Biden bên lề cuộc họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc thì đó là một thảm họa cho
Việt Nam."
"Làm
chính trị quốc gia thì phải đặt quyền lợi quốc gia dân tộc lên trên hết. Mọi
quyết định phải dựa trên nền tảng giá trị chung (quốc tế) và riêng (quốc gia).
"Việt
Nam nên học bài học hội nhập hơn là 'lội ngược dòng' thời đại.
"Qua
việc trả tự do cho ông Thức chỉ trước một ngày ông Tô Lâm đi Mỹ, một lần nữa
xác nhận rằng Hà Nội vẫn thiếu thiện chí và không có kế hoạch chiến lược toàn
diện lâu dài."
Ông
cho rằng:
"Hà
Nội nên có những hành động cụ thể, rõ ràng và quyết liệt hơn, nếu thực sự muốn
thay đổi thể chế..."
Tài
khoản Facebook có tên Luan
Le Quang viết
về quyết định của ông Tô Lâm trên cương vị tổng bí thư, chủ tịch nước:
"Dù
mục đích cho sự phóng thích trước thời hạn này là gì đi nữa của tân chủ tịch nước,
thì điều đó cũng cho thấy có một sự thay đổi trong cách nhìn nhận và làm việc hợp
lý, hợp tình của người đứng đầu đất nước."
"...Dù
sao thì, 16 năm, một quãng thời gian quá dài và quá đắt để mua lấy sự bày tỏ
chính kiến của một trí thức như anh là một sự thật hết sức khôi hài..."
--------------------------------
Tin
liên quan
·
Ông Trần Huỳnh Duy
Thức, bà Hoàng Thị Minh Hồng được trả tự do trước chuyến đi Mỹ của ông Tô Lâm
21
tháng 9 năm 2024
·
Tổng Bí thư, Chủ tịch
nước Tô Lâm đi Mỹ, chuyến công du 'củng cố quyền lực mềm'
19
tháng 9 năm 2024
·
Tổng Bí thư, Chủ tịch
nước Tô Lâm đi Mỹ: ‘Sẽ gặp Google và Meta vào tuần sau’
18
tháng 9 năm 2024
=======================================================
Ông Tô Lâm đi Mỹ: Gần
100 trí thức kêu gọi trả tự do cho nhà báo Huy Đức
BBC News Tiếng Việt
22
tháng 9 năm 2024
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c1l4v8dgv52o
Nhân
chuyến công tác của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm tới Mỹ, gần 100 trí thức
trong và ngoài nước đã ký vào thư kêu gọi chính quyền Việt Nam trả tự do ngay lập
tức cho nhà báo Huy Đức.
Nhà
báo Huy Đức, tên thật là Trương Huy San, là tác giả bộ sách nổi tiếng Bên
thắng cuộc và còn được biết đến với bút danh Osin. Ông là cây viết chính luận
hàng đầu Việt Nam.
Vào
chiều tối 7/6, Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an thông báo đã khởi tố ông
Trương Huy San tội “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi
ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân" theo Điều
331 Bộ luật Hình sự. Đây là điều luật đã khiến nhiều nhà báo, luật sư, blogger,
doanh nhân, nhà hoạt động vào tù.
Trong
danh sách ký tên vào thư ngỏ ngày 20/9 kêu gọi trả tự do cho nhà báo Huy Đức,
có các tên tuổi như nhà văn Phạm Thị Hoài (Đức), nhà kinh tế Vũ Quang Việt (Mỹ),
Giáo sư Tường Vũ (Mỹ), dịch giả Nguyễn Nguyệt Cầm (Mỹ), nhà văn Thomas A. Bass
(Mỹ), nhà báo Katrin Bennhold (New York Times, Mỹ), Giáo sư Ben
Kerkvliet (Úc)…
Giáo
sư sử học Peter Zinoman từ của Đại học California ở Berkeley là một trong những
học giả ký tên trong thư kiến nghị.
Trả
lời phỏng vấn BBC News Tiếng Việt ngày 20/9, ông nói rằng nhóm của ông sẽ cố gắng
chuyển thư ngỏ tới Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm khi nhà lãnh đạo Việt Nam
đến New York.
Ông
Tô Lâm dự kiến sẽ có bài phát biểu quan trọng tại Hội nghị Thượng đỉnh Tương
lai và Đại hội đồng Liên Hợp Quốc khóa 79 tại New York, theo thông báo chính thức
từ Hà Nội.
Bên
cạnh đó, có thông tin cho biết Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm sẽ dự một diễn
đàn kinh doanh vào ngày 23/9, với sự tham gia của đại diện các doanh nghiệp Mỹ.
Cùng ngày, ông có buổi tọa đàm tại Đại học Columbia ở New York.
Hãng
tin Reuters cho biết ông Tô Lâm còn có các cuộc gặp
riêng với lãnh đạo các tập đoàn công nghệ Google và Meta.
Người
đứng đầu Đảng và Nhà nước cũng sẽ gặp gỡ lãnh đạo chính quyền, Quốc hội, các đảng
và một số người đứng đầu bộ, ngành của Mỹ.
Tuy
nhiên, đây không phải là một chuyến thăm Mỹ chính thức của ông Tô Lâm.
No comments:
Post a Comment