Cái chết của Yevgeny Prigozhin
có thể củng cố quyền lực của Putin
The Economist
Cù Tuấn biên dịch
.
Tóm tắt: Nhưng nó cho thấy Nga
là một quốc gia mafia.
BILL BURNS, giám đốc CIA, gần đây đã suy ngẫm
về số phận của Yevgeny Prigozhin, thủ lĩnh lính đánh thuê đã gây ra một cuộc
binh biến ngắn ngủi ở Nga vào tháng 6. Ông Vladimir Putin, Tổng thống Nga, “nói
chung là người nghĩ rằng quân tử muốn trả thù thì 10 năm vẫn chưa muộn”, ông
nói. “Theo kinh nghiệm của tôi, Putin là biểu tượng tốt nhất về sự trả thù nên
tôi sẽ ngạc nhiên nếu Prigozhin thoát khỏi đòn đáp trả.” Vào ngày 23 tháng 8,
đúng hai tháng sau cuộc binh biến đó, máy bay phản lực của ông Prigozhin đã lao
xuống đất.
Theo dữ liệu theo dõi máy bay công khai, chiếc
máy bay thương mại Embraer của ông Prigozhin đã lên độ cao gần 10 km trước khi
bất ngờ rơi xuống khu vực Tver gần Matxcơva sau chưa đầy 30 phút bay. Theo cơ
quan hàng không và truyền thông nhà nước Nga, tất cả 10 người trên máy bay đều
thiệt mạng và ông Prigozhin có tên trong danh sách hành khách. Dmitry Utkin, một
nhân vật cấp cao trong Tập đoàn Wagner của ông Prigozhin, đồng thời là chỉ huy
đoàn quân tiến đến Matxcơva vào tháng 6, cũng có tên trong danh sách hành
khách.
Hiện vẫn chưa rõ nguyên nhân vụ tai nạn. Các
nhân chứng cho biết đã nghe thấy tiếng nổ trước khi xảy ra vụ việc, làm nảy
sinh suy đoán rằng nó có thể đã bị lực lượng phòng không Nga bắn hạ. Có khả
năng đó chỉ là một tai nạn, mặc dù ít người bình luận trực tuyến tin vào điều
đó. Ukraine đã tiến hành 15 cuộc tấn công bằng máy bay không người lái nhằm vào
Matxcơva và khu vực xung quanh kể từ ngày 3/5, bao gồm các cuộc tấn công vào 7
đêm liên tiếp đến ngày 23/8. Do đó, lực lượng phòng không địa phương này có thể
đã được bổ sung; vào năm 2020, Iran đã bắn rơi một máy bay Ukraine ở Tehran
trong thời kỳ cảnh giác cao độ của phòng không. Tuy nhiên, khó có khả năng các
nhà điều hành radar của Nga nhầm lẫn máy bay phản lực với máy bay không người
lái: máy bay không người lái chậm hơn, nhỏ hơn và bay thấp hơn.
Một nguồn tin tình báo cấp cao của Ukraine cho
biết một số nhân vật ở Nga đã đủ tức giận đến mức muốn ông Prigozhin phải chết,
trong đó có Sergei Shoigu, Bộ trưởng Quốc phòng Nga, người thường xuyên là mục
tiêu trong các video đầy giận dữ của ông Prigozhin trong mùa hè. Tuy nhiên, một
hoạt động kiểu này không thể tiến hành nếu không có sự cho phép của chính
Vladimir Putin. Joe Biden, tổng thống Mỹ cho biết: “Tôi không biết thực tế chuyện
gì đã xảy ra nhưng tôi không ngạc nhiên. Không có nhiều chuyện xảy ra ở Nga mà
Putin không đứng sau”. Ông Burns không phải là chuyên gia tình báo duy nhất gặp
rắc rối với ông Prigozhin. Trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 6, Kyrylo
Budanov, người đứng đầu HUR (cơ quan gián điệp quân sự của Ukraine), tuyên bố
FSB, cơ quan an ninh của Nga, đã được giao nhiệm vụ ám sát kẻ nổi loạn này.
Đáng chú ý, vụ tai nạn xảy ra vào một ngày có
sự trừng phạt quy mô lớn hơn. Trước đó vào ngày 23/8, Tướng Sergei Surovikin,
người từng giữ chức chỉ huy các lực lượng Nga ở Ukraine cho đến khi bị giáng chức
vào tháng 1, đã được miễn nhiệm khỏi chức vụ chỉ huy các lực lượng không quân
và vũ trụ của Nga. Tướng Surovikin có quan hệ mật thiết với ông Prigozhin và bị
nghi ngờ hỗ trợ cuộc binh biến hoặc biết trước về nó. Vị tướng này được cho là
đã bị quản thúc tại gia.
Cái chết của ông Prigozhin có thể sẽ ảnh hưởng
không đáng kể đến chiến tuyến ở Ukraine. John Foreman, tùy viên quốc phòng Anh
tại Matxcơva cho đến năm ngoái, cho biết tướng Valery Gerasimov, Tổng tham mưu
trưởng Nga, người mà ông Prigozhin thường xuyên chỉ trích, đã “mang lại một số
trật tự cho sự hỗn loạn quân sự vào năm ngoái”. Lực lượng Wagner đã bị gạt sang
một bên sau khi họ đóng vai trò chính trong cuộc chinh phục Bakhmut vào tháng
5. Ông Foreman nói, quân xung kích Wagner không còn quan trọng nữa một khi
Ukraine bắt đầu tấn công, và những người lính bị nghi ngờ về mặt chính trị ít
được chào đón hơn trong các chiến hào.
Tác động đối với các nước châu Phi, nơi Wagner
đã và vẫn hoạt động, là không chắc chắn bằng. Ông Prigozhin được cho là đã đến
châu Phi, cố gắng ngăn chặn GRU, cơ quan tình báo quân sự của Nga, đẩy lực lượng
của ông ra khỏi lục địa đen. Wagner không phải là công ty đánh thuê duy nhất tại
châu Phi, và các nhà lãnh đạo châu Phi đang cần sức mạnh sẽ không quan tâm nhiều
đến việc quân đội Nga nghe theo lệnh của ông Prigozhin hay một quan chức khác của
Điện Kremlin.
Những gợn sóng lớn nhất sẽ là những gợn sóng
bên trong nước Nga. Nếu ông Prigozhin bị giết theo lệnh của ông Putin, điều đó
sẽ củng cố hình ảnh của Tổng thống Nga như một kẻ mạnh đầy thù hận sẵn sàng bỏ
qua thủ tục và luật pháp. Lần đầu tiên ông thu hút trí tưởng tượng của công
chúng Nga với tư cách là tổng thống Nga với lời cam kết đáng nhớ là “bắt [phiến
quân Chechnya] ngay tại nhà vệ sinh” và “quét sạch họ trong nhà tắm”. Trong những
năm tiếp theo, các kẻ thù của ông Putin phải hứng chịu một loạt các phương pháp
tấn công và ám sát ngày càng kỳ lạ — từ chất đồng vị phóng xạ bỏ vào trà cho đến
chất độc thần kinh bôi trên tay nắm cửa và trong quần lót.
Tuy nhiên, những phương pháp này cũng đã làm
xói mòn quan điểm cho rằng Nga là một quốc gia bình thường, vạch trần chế độ của
ông Putin là một tập đoàn giống như mafia được điều hành bằng các ý muốn cá
nhân và mối hận thù đẫm máu. Sự tồn tại của Wagner – một đội quân tư nhân bị luật
hình sự Nga chính thức cấm – là dấu hiệu cho thấy ông Putin không tin tưởng vào
các thể chế chính quy của nhà nước và sự phụ thuộc của ông vào các mối quan hệ
không chính thức.
Cái chết của ông Prigozhin có thể giúp củng cố
quyền lực của ông Putin. Nhưng nó cũng có thể củng cố huyền thoại về nhà lãnh đạo
Wagner như một người yêu nước dám nói lên sự thật, đồng thời gây bất ổn cho
đông đảo những người ủng hộ chiến tranh khi những người đi theo và ủng hộ ông
Prigozhin sẽ bị kỳ thị và loại bỏ. “Vụ ám sát… sẽ gây ra hậu quả thảm khốc”,
Gray Zone, một nhóm liên kết với Wagner, cảnh báo trên trang mạng xã hội
Telegram. “Những người ra lệnh [ám sát] hoàn toàn không hiểu tâm trạng và tinh
thần của quân đội”.
Khi vở kịch đang diễn ra, ông Putin đang phát
biểu tại một cuộc họp ở Kursk, ca ngợi chiến thắng của quân đội Liên Xô trước
quân xâm lược Đức 80 năm trước. Các công tố viên Nga, những người đã nhanh
chóng kết thúc cuộc điều tra về cuộc binh biến của ông Prigozhin sau khi ông chấp
nhận thỏa thuận sống lưu vong ở Belarus, đã nhanh chóng mở cuộc điều tra về
hành vi vi phạm “các quy tắc an toàn và giao thông hàng không”. Công chúng Nga
có thể được cho biết rằng chính sai sót của phi công hoặc lỗi của máy bay đã
khiến ông Prigozhin phải chết. Ở Nga, sẽ không có ai dám nói ra sự thật.
https://www.facebook.com/photo?fbid=6801026103269345&set=a.124320747606614
Hiện trường
máy bay rơi và bốc cháy
Bài gốc :
https://www.economist.com/.../prigozhins-death-shows-that...
ECONOMIST.COM
Prigozhin’s death shows that Russia is a mafia
state
Prigozhin’s
death shows that Russia is a mafia state
No comments:
Post a Comment