Chiến
tranh ở Ukraina : Còn lá bài nào cho Putin ?
Thụy My - RFI
Đăng ngày: 14/01/2023 - 20:14
Đánh chiếm Soledar, Bakhmut cho bằng được để lấy tiếng
bất chấp mạng lính, tiếp tục tấn công vào thường dân Ukraina… Vị Sa hoàng đỏ
Vladimir Putin được cho là bất bại, nay trong ngõ cụt.
Ảnh minh họa : Thủ
lãnh Wagner Evgueni Prigojine dự đám tang của lính đánh thuê tại nghĩa
trang Beloostrovskoye, ngoại ô Saint-Pétersbourg (Nga) ngày 24/12/2022. AP
Đấu tranh quyền lực giữa quân đội Nga và lính đánh
thuê
L'Express nhận thấy trong trận đánh mang tính biểu tượng ở Soledar, ông chủ
Wagner, Evgueni Prigojine cố gắng chứng tỏ lính đánh thuê của mình giỏi hơn
quân đội chính quy Nga, với cái giá phải trả hết sức nặng nề. Hôm thứ Sáu
13/01 Nga vừa loan báo chiếm được thành phố 11.000 dân ở miền đông, thì chỉ vài
phút sau quân đội Ukraina đã cải chính. Hai ngày trước, mọi việc cũng diễn ra y
như vậy. Khoe khoang chiến thắng quá sớm, « đầu bếp của Putin » đã bị cả
Matxcơva và Kiev dội gáo nước lạnh. Soledar có thể sẽ thất thủ, nhưng sự vội vã
này cho thấy Wagner hết sức nóng lòng có được kết quả sau nhiều tháng giao
tranh ác liệt.
Cố vấn tổng thống Ukraina Mykhaïlo Podoliak nói rằng những trận đánh ở
Bakhmut và Soledar là đẫm máu nhất từ trước đến nay, và quân Nga thiệt hại « khủng
khiếp ». Libération nhấn mạnh « Soledar, một
biểu tượng cho Matxcơva với cái giá một núi xác chết ». Theo
ước tính của Mỹ, trong số gần 50.000 lính đánh thuê, đã có hơn 4.100 chết và
10.000 bị thương. Tuy nhiên Wagner có số lượng dự trữ lớn để thay thế : các nhà
tù Nga. Tổ chức phi chính phủ Gulagu.net cho biết ít nhất 30.000 tù nhân đã
được Wagner tuyển mộ để đưa sang Ukraina. Tướng Dominique Trinquand cho rằng
họ chỉ là những tấm bia thịt để làm kiệt quệ những chiến binh Ukraina.
Về chiến thuật, giành được Soledar Nga có thể bao vây Bakhmut, còn
Wagner chiếm mỏ muối đáng giá. Prigojine có thể tặng chiến thắng này cho Putin
hay không ? Wagner đã tung hết mọi phương tiện vào thành phố không còn dấu vết
của sự sống này. Cũng theo tướng Trinquand, trong một chiến dịch tầm cỡ, sự
đoàn kết của bộ chỉ huy là quan trọng, nhưng phía Nga lại không có. Một số
chuyên gia cho rằng việc Kremlin hôm 11/01 chỉ định tổng tham mưu trưởng quân đội
Valéri Guerassimov thay Serguei Sourovikine vốn thân cận với Prigojine, là một
cách nhắc nhở. Bên ngoài chiến trường, đấu tranh quyền lực vẫn gay gắt.
.
Thay ngựa giữa dòng thường xuyên : Putin độc
quyền quyết định
Le
Point cho rằng « Việc thay đổi liên tục các tướng lãnh cho thấy điểm
yếu trong ban tham mưu Nga : sự độc đoán của Putin ». Valéri
Guerasimov, 67 tuổi, là quân nhân chuyên nghiệp, cả đời dành cho binh nghiệp và
trung thành với truyền thống xô-viết. Là tướng lãnh cao cấp nhất trong quân đội
Nga, ông cũng là nhân vật trung thành với Vladimir Putin và Serguei Shoigu, tác
giả của chủ thuyết mang tên ông. Guerasimov từng thành công ở Syria, Chechnya
và Crimée – ông chỉ huy chiến dịch « những người áo xanh » không quân
hàm quân hiệu chiếm bán đảo này năm 2014. Theo nhiều nhà phân tích Nga, việc bổ
nhiệm này là một món quà tẩm thuốc độc, vì nay Guerasimov sẽ trực tiếp hoạch định
và chỉ đạo các chiến dịch.
Phải chăng Sourovikine bị loại vì thất bại ? Nhận nhiệm vụ từ
tháng Chín, Serguei Sourovikine là tác giả chiến lược oanh kích cơ sở hạ tầng
năng lượng của Ukraina, nhưng không dẫn đến việc Kiev sụp đổ. Hơn nữa, tên ông
lại gắn liền với việc rút lui khỏi Kherson, và thảm kịch Makiivka đã làm hàng
trăm lính Nga chết, cũng như việc huy động quân dự bị một cách vô tổ chức. Tướng
Jérôme Pellistrandi cho rằng với việc bổ nhiệm Valéri Guerasimov phụ trách chiến
trường Ukraina, Kremlin đã thu gọn về một mối. Viện Nghiên cứu Chiến tranh
(ISW) nhận định có thể nhằm tổ chức những cuộc tấn công lớn trong năm 2023.
Theo tướng Trinquand, cứ sau mỗi thất bại Putin lại thay tướng, rốt cuộc cho thấy
chỉ có Putin là người quyết định.
.
Tướng Pháp : Zelensky lãnh đạo hiệu quả hơn
ông chủ điện Kremlin
Tướng Henri Bentégeat, cựu tổng tham mưu trưởng quân đội Pháp khi trả lời
phỏng vấn của Le Point đã nhận định « Zelensky tỏ ra
là thủ lãnh quân sự hiệu quả hơn Putin ». Nhưng điều đó vẫn chưa đủ,
nguồn lực chính đến từ lòng ái quốc của người dân và quân đội Ukraina. Ông nhận
xét quân đội Nga, vốn đã từng thành công tại Syria, ròng rã gần 11 tháng qua
không chiếm nổi Ukraina là một bất ngờ rất lớn, trong khi CIA dự báo chỉ hai tuần
là Kiev đầu hàng. Việc Nga không kiểm soát được không phận Ukraina cũng là một
ngạc nhiên lớn. Trong những tháng đầu tiên, Nga đã bị mất một số lớn trực thăng
cho những toán quân cơ động.
Trong cuộc chiến Ukraina, ông Bentégeat không thấy điểm gì mới, pháo
binh vẫn là chủ đạo, các drone không phải là một cuộc cách mạng. Sự tham gia của
lính đánh thuê cũng không mới, chỉ có điều Wagner can thiệp trực tiếp một cách
quy mô, và đặc biệt rất siêng năng trong cuộc chiến tranh thông tin. Tất nhiên
không có sự hỗ trợ của quốc tế, Ukraina khó chống chọi nổi với quân đội Nga mạnh
và đông đảo hơn nhiều. Theo ông, không có một nước nào có thể đơn độc kháng cự
một cuộc chiến tranh quy mô như thế.
.
Những lá bài cuối cùng của Putin
Le
Point phân tích về « Những lá bài cuối cùng của Putin ». Tổng
động viên, dùng đến vũ khí nguyên tử...tổng thống Nga có thể làm gì để tránh bị
đánh bại ở Ukraina ? Vladimir Putin muốn chấm dứt loạt thất bại, qua việc động
viên thêm 300.000 quân, sáp nhập bốn tỉnh của Ukraina. Kèm theo là việc đả kích
dữ dội phương Tây, từ nay được mô tả là địch thủ thực sự của Nga – Putin không
thể thú nhận thất bại trước nước láng giềng nhỏ yếu hơn. Vị Sa hoàng đỏ được
cho là bất bại, nay trong ngõ cụt. Quân Nga chiến đấu từ nhiều tháng qua đã mỏi
mệt, không được tăng viện. Cần hai, ba tháng nữa mới huấn luyện và trang bị được
cho tân binh, trừ phi đưa thẳng họ ra chiến trường làm bia đỡ đạn.
Tổng động viên dân Nga như Stalin năm 1941 ? Nhưng thời đó để chống
lại quân Đức, còn nay Matxcơva là bên đi xâm lược. Che giấu tầm vóc của thất bại
qua việc tìm kiếm ngưng bắn ? Nhưng ở Matxcơva không ai bị lừa, và Kiev
cũng chẳng muốn. Trước mắt chỉ còn cách tiếp tục « lấn đất giành
dân ». Việc dùng vũ khí nguyên tử chiến thuật cũng đặt ra nhiều vấn đề :
nhắm vào quân đội thì lực lượng Ukraina đang đan xen với quân Nga, hay một
thành phố Ukraina, một trục giao thông ? Theo Le Point, điều
quan trọng là răn đe Matxcơva để khả năng này không xảy ra.
Phía Hoa Kỳ cũng tỏ ra kềm chế. Hiện có hai luồng ý kiến khác
nhau : hoặc tăng cường vũ trang cho Ukraina kể cả chiến đấu cơ, hoặc có những
biện pháp từ lập vùng cấm bay trên không phận Ukraina cho đến oanh kích hạm đội
Hắc Hải của Nga ở Sébastopol. Dù sao đi nữa, Putin ngày càng có ít chọn lựa,
không phương án nào bảo đảm được chiến thắng cho ông ta.
.
Phương Tây cần viện trợ xe tăng hạng nặng cho
Ukraina
Trong bối cảnh đó, The Economist nhấn mạnh «
Phương Tây nên cung cấp xe tăng cho Ukraina », cho rằng đồng minh quá
thận trọng trong việc trao những phương tiện để chống lại cuộc xâm lược của
Nga. Rốt cuộc cũng có tin vui là Pháp, Mỹ, Đức bắt đầu gởi các loại xe bọc thép
hạng nhẹ, nhưng như vậy chưa đủ, Kiev cần những chiến xa thực sự như Abram (Mỹ),
Leopard (Đức) và các hỏa tiễn tầm xa. Những vũ khí như Himars đang làm quân Nga
sợ hãi sẽ tạo cơ hội cho Ukraina đột phá, đưa Nga trở lại những giới tuyến trước
ngày 24/02. Không thể nói rằng giao xe bọc thép Marder sẽ ít nguy hiểm hơn
Leopard. Chiến tranh là nguy hiểm, và Kiev cần công cụ để hoàn thành công việc
.
Một số tiếng nói ở phương Tây lo ngại sẽ dẫn đến việc NATO tham chiến.
Những lo lắng này không phải là không có cơ sở, nhưng những « lằn ranh đỏ »
của Putin đã nhiều lần bị vượt qua mà chẳng có chuyện gì xảy ra. Thời gian không
còn nhiều, nhiệt độ ở Kharkiv đã xuống đến âm 10°C. Nếu Ukraina không nhanh
chóng thoát khỏi tình trạng này, Matxcơva có thể tấn công tiếp sau khi giành được
toàn bộ miền đông. Dù không đạt mục đích chiếm trọn Ukraina đi nữa, nhưng
Vladimir Putin cũng ngăn cản được quốc gia này trở thành một đất nước dân chủ,
thịnh vượng, đây cũng là một kiểu chiến thắng.
.
Chiến tranh Ukraina : Mỹ, Trung Quốc được lợi,
Armenia bị bỏ quên
Đối với ông Thomas Gomart, giám đốc Viện Quan hệ Quốc tế Pháp
(IFRI), « Trung Quốc và Hoa Kỳ sẽ hưởng lợi từ cuộc chiến tranh ở
Ukraina ». Vị trí của Bắc Kinh được củng cố : Nga lệ thuộc vào
Trung Quốc về năng lượng lẫn hàng hóa. Hoa Kỳ tạm thời không can thiệp được ở
Châu Á-Thái Bình Dương, nhưng gián tiếp đánh bại một đối thủ chiến lược và chứng
tỏ sự bất cập về quân sự của Nga. Washington nắm trong tay an ninh châu Âu và lại
trở thành trung tâm địa chính trị thế giới, 18 tháng sau thất bại ở
Afghanistan.
Nói về những nước được lợi, Le Point và Le
Figaro cuối tuần không quên nhắc đến một dân tộc bị thiệt thòi vì cuộc
xâm lăng Ukraina : Armenia. Khoảng 120.000 dân Armenia ở Artsakh, vùng đất nhỏ
bé nằm kẹt giữa Azerbaijan từ một tháng qua hoàn toàn bị phong tỏa. Hành lang
Latchine, ngõ duy nhất để sang Armenia bị đóng với cớ ô nhiễm. Cư dân theo
Thiên chúa giáo từ 17 thế kỷ qua bỗng bị cắt rời với thế giới, không được tiếp
tế và bị cúp điện, bị bóp nghẹt ngay giữa mùa đông. Trong ba thập niên qua,
Armenia vẫn dựa vào sự bảo vệ quân sự của Nga và sự ủng hộ tinh thần từ phương
Tây. Nhưng nay tất cả đều bị cuốn hút vào chiến tranh Ukraina, Thổ Nhĩ Kỳ bèn lợi
dụng để vũ trang cho đồng minh Hồi giáo Azerbaijan. Liên Hiệp Châu Âu vừa tăng
gấp đôi nhập khẩu khí đốt của Azerbaijan, khó thể trừng phạt chế độ này.
.
Covid và « bức tường than khóc » của dân
Hoa lục
Liên quan đến châu Á, trả lời phỏng vấn của L'Express, ông
Ryan Hass, cựu cố vấn của Barack Obama chỉ trích « Sự ngoan cố của Tập
Cận Bình trước vac-xin ngoại quốc gây thiệt hại nhân mạng lớn lao ». Ông
ta nhất quyết từ chối nhập vac-xin ARN thông tin hiệu quả hơn vac-xin nội địa,
coi rẻ sinh mạng người dân, chỉ vì ba năm qua đã lỡ tuyên truyền khoác lác.
The
Economist cho biết chính quyền Bắc Kinh vẫn tiếp tục đàn áp những người từng
biểu tình chống zero Covid. Danh khoản Vi Bác (Weibo) của Lý Văn Lượng (Li
Wenliang), bác sĩ trẻ đã báo động về virus corona và qua đời sau đó, trở thành
một loại « bức tường than khóc » của dân Hoa lục. Đến giữa năm 2020,
đã vượt quá 1 triệu lời bình và không được đếm nữa, nhưng hai nhà nghiên cứu của
đại học Phục Đán ghi nhận một năm sau khi tử vong vì Covid, số bài đăng lên đến
1,34 triệu.
.
Muốn tỏ ra hòa hoãn với thế giới, nhưng Bắc Kinh lại
che giấu dịch bệnh
Về mặt đối ngoại, The Economist nhận thấy do thiếu
minh bạch về Covid khiến các nước ngờ vực, Trung Quốc đã tự gây khó khăn cho
mình trong nỗ lực tái hòa nhập với thế giới. Trong bài diễn văn năm mới, Tập Cận
Bình có giọng điệu chừng mực một cách bất thường, không kêu gọi thống nhất Đài
Loan như những năm trước, không thấy cảnh báo về « các thế lực thù
địch nước ngoài ». Trả lời Washington Post hôm
04/01, tân ngoại trưởng Tần Cương « đánh giá cao người dân Mỹ thân
thiện và chăm làm ».
Các nhà quan sát cho rằng ông Tập muốn sửa chữa những thiệt hại do
chính sách đối ngoại, nhất là thái độ phía Mỹ và một số nước khác ngày càng cứng
rắn. Tuy nhiên kế hoạch này có lỗ hổng lớn : Bắc Kinh không muốn chia sẻ đầy
đủ các dữ liệu về làn sóng Covid đang hoành hành, khiến các chuyên gia y tế
không thể đánh giá mức độ nguy hiểm cũng như khả năng biến đổi của con virus.
Ngay cả Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thường ngại chỉ trích Bắc Kinh hôm 11/01
cũng phải nói rằng Trung Quốc công bố số tử vong « vô cùng thấp » so
với sự thật.
Nhiều chính phủ hạn chế cho nhập cảnh khách từ Hoa lục, Trung Quốc trơ
tráo cáo buộc « động cơ chính trị », trong khi chính Bắc Kinh đòi hỏi
khách nước ngoài phải có xét nghiệm PCR âm tính. Hạ Viện Mỹ rục rịch lập một ủy
ban điều tra về nguồn gốc con virus, và thái độ ôn hòa của châu Âu có thể thay
đổi nếu một biến thể từ Trung Quốc lây lan sang.
.
Cam Bốt : Ream, căn cứ quân sự của Trung Quốc
trong 30 năm ?
Tại Đông Nam Á, Libération cuối tuần có bài viết «
Ream, căn cứ nhỏ ở Cam Bốt và căng thẳng lớn ». Trung Quốc tài trợ và
giám sát việc mở rộng căn cứ quân sự Cam Bốt ở vịnh Thái Lan, mà một phần được
Bắc Kinh dùng để đóng quân, với nguy cơ làm đảo lộn tương quan lực lượng trong
khu vực.
Chuyên gia Gregory B. Poling, giám đốc Sáng kiến Minh bạch Hàng hải nhận
thấy việc xây dựng đã tăng tốc rất nhanh trong năm qua. Những hình ảnh vệ tinh
mà Libération tham khảo cũng chứng tỏ những công trình lớn
đang hình thành như đường sá, các tòa nhà... và căn cứ rõ ràng đã được chia đôi
để dành cho Trung Quốc nửa phía bắc.
Từ tháng 7/2019 Wall Street Journal đã tiết lộ một thỏa
thuận bí mật, theo đó Cam Bốt cho Trung Quốc sử dụng căn cứ Ream trong 30 năm.
Cả Bắc Kinh lẫn Phnom Penh đều chối cãi, nhưng không ai lạ gì về mối quan hệ
chư hầu này. Sau lễ khai mạc chính thức được tưng bừng tố chức ngày 08/06/2022,
bộ trưởng quốc phòng Cam Bốt Tea Banh và đại sứ Trung Quốc Vương Văn Thiên
(Wang Wentian) đã cùng bơi trong vịnh biển.
Nhà phân tích quân sự Tom Shugart phát hiện một con đường ở đầu mút
phía đông căn cứ có những khoảng đã được dọn sạch, dùng cho những giàn phóng hỏa
tiễn địa-không SAM HQ-9. Chuyên gia Phương Nguyễn ở Úc dự đoán Trung Quốc sắp tới
có thể triển khai tại Ream các radar và những phương tiện C4ISR (chỉ huy, kiểm
soát, liên lạc, tin học, tình báo, giám sát, trinh sát).
.
Mối đe dọa cho Việt Nam, và điểm tựa của Bắc Kinh
trên Biển Đông
Cuối 2018, phó tổng thống Mỹ Mike Pence đã gởi thư cho ông Hun Sen bày
tỏ lo ngại về việc Trung Quốc lập căn cứ quân sự tại đây. Phía Cam Bốt nói rằng
Bắc Kinh chỉ giúp nạo vét mở rộng cảng, nhưng sau đó bất ngờ cho phá hủy những công
trình do Mỹ xây dựng, và cho di dời Nhà hữu nghị - kỷ niệm Việt Nam giúp giải
phóng Ream khỏi quân Khmer Đỏ năm 1979.
Theo Phương Nguyễn, đây là mối đe dọa cho Việt Nam ở sườn phía tây nam
cũng như những nước khác. Bộ Quốc Phòng Hoa Kỳ khẳng định Ream sẽ là căn cứ
quân sự đầu tiên của Bắc Kinh ở Ấn Độ-Thái Bình Dương, giúp quân Trung Quốc tiếp
cận eo biển Malacca, đe dọa căn cứ Mỹ ở Singapore, và là điểm tựa quý giá ở
phía nam Biển Đông. Không ai quên câu nói của Tập Cận Bình hồi tháng 9/2015 tại
Nhà Trắng trước Barack Obama, rằng Trung Quốc không có ý định quân sự hóa các đảo
trên Biển Đông. Một sự dối trá trắng trợn, vì ngay sau đó Bắc Kinh đã ồ ạt xây
dựng các cơ sở quân sự tại Trường Sa và Hoàng Sa.
Một điểm đáng lo ngại nữa là công ty Trung Quốc Union Development Group
có liên hệ mật thiết với quân đội đã được nhượng quyền trong 99 năm để xây dựng
một phức hợp du lịch, trong đó có phi trường quốc tế Dara Sakor với phi đạo dài
3.400 mét có thể tiếp nhận những phi cơ vận tải lớn, và cả tiêm kích. Phương
Nguyễn cảnh báo phi trường này có thể được không quân Trung Quốc dùng làm nơi
xuất phát các phi vụ tuần tra trên toàn bộ vịnh Thái Lan. Gregory B. Poling nói
thêm, Dara Sakor cũng có khả năng thành nơi trung chuyển cho các phi cơ tiêm
kích trên hàng không mẫu hạm Trung Quốc. Việc xây dựng bị chậm trễ do Covid và
khó khăn kinh tế, sẽ tiếp tục từ tháng Sáu. Chuyện dài Ream còn tiếp diễn.
.
Tựa chính các tuần báo Pháp
Trang bìa của L'Express tuần này đăng ảnh tổng thống
Pháp Emmanuel Macron, tập trung bài vở cho cải cách hưu trí. Cũng với ảnh
ông Macron và đồng nhiệm Algérie, Le Point chạy tựa « Pháp
và Algérie, di sản đáng buồn ». Hồ sơ của Courrier
International được dành cho « Brexit, giờ phút tiếc nuổi ».
L'Obs nói về « Thế giới theo như ông Musk ». Ông chủ
của Tesla, SpaceX và nay là Twitter định cứu vớt nhân loại bằng cách chiếm lĩnh
vũ trụ, hoặc giải quyết những cuộc khủng hoảng địa chính trị lớn. Với ý tưởng tự
do, nhà tỉ phú tin rằng công nghệ có thể hóa giải tất cả.
No comments:
Post a Comment