Sau
tuyên thệ của Tô Lâm, ‘cuộc chiến cung đình’ có đảo chiều?
23/05/2024
https://www.voatiengviet.com/z/6794
https://gdb.voanews.com/01000000-0aff-0242-fff8-08dc7a0d6b91_w1023_r1_s.jpg
Ông
Tô Lâm tuyên thệ nhậm chức Chủ tịch nước Việt Nam tại Quốc hội Việt Nam ngày 22
tháng Năm.
Nếu
trường hợp Quốc hội sẽ phê chuẩn Phan Đình Trạc làm Bộ trưởng Công an thì
‘chung kết’ giữa Đình Trạc, Tô Lâm và Minh Chính sẽ kịch chiến. ‘Tấn trò đời’
(La Comédie Humaine) từ ĐCSVN sẽ có nhiều tập hay hơn của Balzac.
Khúc
khuỷu đường dẫn đến lễ tuyên thệ
Sáng
22/5/2024, Đại tướng Công an Tô Lâm đã tuyên thệ để trở thành Chủ tịch nước
(CTN) mới của Việt Nam. Ông Lâm cam kết sẽ thực hiện nghiêm túc, đầy
đủ nhiệm vụ, quyền hạn của CTN đã được Hiến định (1). Đáng chú ý là buổi lễ tại
Quốc hội có sự tham dự của đầy đủ các lãnh đạo hàng đầu của Việt Nam, nhưng lại
vắng mặt Tổng bí thư (TBT) Nguyễn Phú Trọng vốn theo thông lệ trước giờ đều phải
có mặt tại những buổi lễ như thế này, đồng thời cũng không có cả sự hiện diện của
cựu Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng để chúc mừng người kế nhiệm (2). Sau khi bầu
ông Lâm làm CTN, Quốc hội (QH) đã xúc tiến quy trình miễn nhiệm chức Bộ trưởng
Công an (BTCA) cũng trong buổi sáng cùng ngày.
Tin
nội chính của Việt Nam những ngày này xoay như chóng chóng. Mới sáng hôm 19/5,
báo chí nhà nước vẫn ‘đồng ca’ bài ‘chưa phê chuẩn hoặc miễn nhiệm Bộ trưởng Bộ
Công an tại kỳ họp thứ 7’ (3). Bời lẽ, sau bế mạc Hội nghị Trung ương bất
thường (TW9) ngày 18/5 trước đó, các bên vẫn chưa thể thống nhất được, chọn ra
ai sẽ ngồi vào ghế BTCA thay Đại tướng Tô Lâm.
Việc
CTN kiêm nhiệm BTCA tưởng như đã là thắng lợi chắc chắn của Đại tướng Tô Lâm. Ấy
vậy nhưng trưa ngày 21/5, ‘gió đã đột ngột đảo chiều’. Truyền thông nhà nước đồng
loạt thông tin, QH căn cứ ý kiến ‘cấp có thẩm quyền’ (Bộ Chính trị và Cuộc họp
của các lãnh đạo chủ chốt), căn cứ quy định pháp luật, sẽ bổ sung thêm nội dung
miễn nhiệm chức vụ BTCA đối với Tô Lâm, sau khi ông sẽ được bầu làm CTN trong
buổi sáng 22/5. Tức là vào phút 89 của trận đấu, ‘cơ quan có thẩm quyền’ lại lật
kèo, từ chỗ đồng ý cho ‘ngồi hai ghế’ đến quyết định chỉ cho ‘ngồi một ghế’, cứu
cho Hiến Pháp khỏi bị khủng hoảng. Trước đó, trả lời BBC ngày 19/5, Tiến sĩ Hà
Hoàng Hợp, nhà nghiên cứu cao cấp từ Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (Singapore) nói
rằng, theo quy định hiện hành của Hiến pháp, CTN không thể kiêm nhiệm chức vụ
BTCA. Việc kiêm nhiệm như thế sẽ dẫn đến xung đột thẩm quyền và vi phạm nguyên
tắc phân công, phân nhiệm, phân quyền trong bộ máy nhà nước (4). Tấm
hình Tô Đại tướng mà tất cả báo chí nước ngoài chuyển tải trưa 20/5, không thể
nào ‘chua’ bên dưới là ‘Nụ cười chiến thắng’ của Tô Lâm! Chưa thấy Nguyên thủ
quốc gia nào nhậm chức mà thiểu não đến như vậy!
Sáng
22/5, Thượng tướng – Thứ trưởng Công an Trần Quốc Tỏ đã được Thủ tướng Phạm
Minh Chính phân công điều hành hoạt động của BCA cho đến khi ‘cấp có thẩm quyền’
– tức Bộ Chính Trị, kiện toàn chức danh BTCA. Chỉ có thể giải thích sự
‘lật kèo’ này bằng quyết định trong cuộc họp của lãnh đạo chủ chốt nói trên. Ở
đây mới thấy hết ‘tài thao lược’ của TBT Nguyễn Phú Trọng. Khi BCT đã ‘trám’ được
4/6 ghế trống trong cơ quan quyền lực cao nhất nước, tức BCT đã có 14 thành
viên, lại hầu hết là người bên Đảng, đủ để thay đổi tương quan lực lượng trong
BCT, nên đã ‘thuyết phục’ được ông Tô Lâm ‘buông ghế’ BTCA! Trong tay
‘Cơ quan có thẩm quyền’ có Phan Đình Trạc, Trần Cẩm Tú, Nguyễn Hòa Bình. Tất cả
đều là Ủy viên BCT, đã từng lãnh đạo ngành, địa phương và đều đang là đại biểu
Quốc hội, 100% đạt tiêu chuẩn BTCA, nhưng phía ông Tô Lâm chưa chịu buông.
Trong khi đó, các Thứ trưởng của Tô Đại tướng lại ‘còn non xanh’, tuy đều Ủy
viên trung ương nhưng chưa tròn một khóa, lại không phải là đại biểu QH, thì rõ
ràng đã không thể ‘trám vào’ một trong hai ghế trống của BCT như ý muốn của Tô
Đại tướng trước khi chấp nhận rời BCA.
Không
‘trám’ được hai chiếc ghế trống
Đằng
sau câu chuyện BCT không ‘trám đủ’ số ghế trống có thể hé lộ mấy điều sau đây.
Thứ
nhất, phơi bày một sự thật là TW9 vừa qua đã vỡ trận! Vấn đề nhân sự
cấp cao xưa nay phần lớn bàn trong BCT là xong, chỉ đưa ra Trung ương để bỏ phiếu
lấy lệ (Ít khi nào TW chống lại BCT). Trường hợp đưa ra mà không kỷ luật nổi
Nguyễn Tấn Dũng cách đây mấy năm là một ngoại lệ hiếm hoi. Nếu có vị trí nào
liên quan bên nhà nước hoặc Chính phủ thì đưa thêm ra Quốc hội để ‘bấm
nút’. ‘Đảng chỉ tay, Quốc hội giơ tay, Mặt trận vỗ tay’ là quy trình
chán ngắt đến mức người dân chẳng mấy ai quam tâm. Nhưng câu chuyện của
tuần qua lại hoàn toàn khác, nó không thể ngụy tạo như từ trước tới nay rằng,
‘TW9 đã thành công tốt đẹp’.
Thứ
hai, hệ lụy của việc ‘để trống’ hai vị trí trong BCT sẽ kéo dài cuộc đấu đá giữa
‘các lãnh đạo chủ chốt’ chưa biết đến bao lâu. Các bè phái
trong Đảng phải tiếp tục dàn quân để cho người của mỗi cánh phải ‘trám’ được
vào những vị trí béo bở. Theo tin nội bộ không muốn nêu danh tính, QH sẽ phê
chuẩn Phan Đình Trạc làm Bộ trưởng Công an. Nếu thế thì ‘cuộc chung kết’ giữa
Phan Đình Trạc, Tô Lâm và Phạm Minh Chính có thể kịch chiến.
Thứ
ba, không ‘trám đủ’ chỗ trống còn liên quan đến việc tái phân công, phân nhiệm
phạm vi công tác của bốn ‘tân Ủy viên BCT’. Ai được kiêm nhiệm
công tác cũ, ai phải đưa lại phần việc cho người khác? Lại một cuộc ‘xáo bài’ mới
sẽ tiếp diễn…
Nhưng
việc ‘trám’ được hai ghế trống ‘nóng’, để Tô Lâm và Trần Thanh Mẫn tuyên thệ nhậm
chức cũng lại gây nên nhiều dư âm trong dân. Theo báo chí nhà nước mô tả, dưới
cờ đỏ sao vàng thiêng liêng của Tổ quốc, trước Quốc hội và đồng bào, cử tri cả
nước, hai tân thành viên ‘Tứ trụ’ đã thề bồi bằng những đoạn văn mẫu. Lâu nay,
thề bồi là quy trình bắt buộc nhưng chả mấy ai để ý. Quốc hội, đồng bào và cử
tri cả nước từng nghe quá nhiều các lời thề như thế từ mấy ông Nguyễn Xuân
Phúc, Võ Văn Thưởng, Vương Đình Huệ… đọc thuộc lòng các ‘đoạn văn mẫu’ ấy và
cũng như những phát biểu theo các công thức định sẵn. Chẳng có cách nào thẩm định
được các lời thề ấy có xuất phát tự đáy lòng hay không và ràng buộc người đứng
ra thề bồi như thế nào? Điều nghịch lý trớ trêu là những người dân chưa bao giờ
được biết, các ‘Tứ trụ’ bị ‘rớt đài’ từng thề thốt trước ống kính và ‘dưới cờ đỏ
thiêng liêng’ cho đến nay, đã mắc phải những tội danh cụ thể gì? Nặng nhẹ đến mức
nào? Phạm tội vì không giữ được liêm chính trong thực thi công vụ hay phạm tội
do phản bội nhân dân, phản bội Tổ quốc? Người dân giễu nhại ‘thề cá trê chui ống’
(trôi tuột và khó nắm bắt) có phải hàm ý như vậy không? Bởi vì tất cả
thề trước dân nhưng dân không biết chuyện gì thực sự đã xảy ra ở ‘những chỗ
lõm…. lồi trên mặt trăng sao, những vết bùn trên tận đỉnh chín tầng cao?’ (Thơ
Việt Phương).
Thể
chế vẫn chưa đến điểm tới hạn
Trước
khi ông Tô Lâm chính thức trở thành CTN, Tiến sĩ Bill Hayton đã viết trên trang
web của Chatham House, Viện nghiên cứu Quốc tế Hoàng gia Anh quốc rằng, Việt
Nam sẽ ngày càng tô đậm ấn tượng về một ‘nhà nước công an trị’ (5). ‘Tứ Trụ’ giờ
đây quy tụ hai người đi lên từ ngành công an là CTN Tô Lâm và Thủ tướng Phạm
Minh Chính. Tính cả các nhân vật khác như các ông Trạc, Tú và Bình thì Bộ Chính
trị có năm nhân vật xuất thân từ tướng tá công an. Nếu tính thêm hai ông Đại tướng
(Giang và Cường) và một Thượng tướng (Nghĩa) có gốc gác quân đội thì BCT có tám
Ủy viên là từ các lực lượng vũ trang. Tám trên mười sáu, đúng 50%. Bốn nhân vật
vừa bổ sung chủ yếu cũng lại là người làm công tác Đảng, trừ Lê Minh Hưng có
chuyên môn về Ngân hàng. Nhưng có lẽ ông Hưng giờ đây chẳng muốn ai nhắc lại thời
ông làm Thống đốc Ngân hàng, vì đó là những năm tỷ phú Trương Mỹ Lan ‘tác oai
tác quái’ trên địa bàn của ông như chỗ không người. Cũng chưa ai chất vấn ông về
‘trách nhiệm người đứng đầu’ từ ngày ông về đầu quân làm Trợ lý cho TBT.
Với
một thể chế mà đội ngũ “tinh hoa” gồm những thành phần ‘ưu việt’ như trên thì
không có gì lạ là những ngày qua, khối ngoại đã bán ròng hơn 5.000 tỷ VND. Nếu
tính từ đầu năm đến nay, nhóm này bán ròng 25.000 tỷ VND tương đương với gần 1
tỷ USD, vượt cả giá trị bán ròng trong suốt cả năm 2023 (6). Bên cạnh việc vốn
ngoại ồ ạt rút khỏi sàn chứng khoán, Việt Nam đã mất ít nhất 2,5 tỷ USD viện trợ
nước ngoài trong ba năm qua và có thể mất thêm 1 tỷ USD nữa do tình trạng tê liệt
bộ máy hành chính. Thông tin này từ lá thư do người đứng đầu Liên hợp quốc và
Ngân hàng Thế giới gửi Thủ tướng Phạm Minh Chính, kèm theo chữ ký của 18 Đại sứ,
trong đó có Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu, Nhật Bản và người đứng đầu Ngân hàng
Phát triển Châu Á tại Hà Nội (7). Trong một diễn biến liên quan, Phó Thủ tướng
Lê Minh Khái hôm 20/5 đã thừa nhận nền kinh tế Việt Nam đang đối mặt với áp lực
ngày càng tăng và cho biết chính phủ sẽ cố gắng duy trì các chính sách hỗ trợ
tăng trưởng, dù sản xuất công nghiệp phục hồi chậm. Sản xuất nông nghiệp, nhất
là tại vùng đồng bằng sông Cửu Long gặp nhiều khó khăn do hạn hán, xâm nhập mặn
kéo dài và nặng nề hơn (8).
Với
những thách thức kể trên, thể chế lạc lõng của Việt Nam vẫn chưa đến điểm tới hạn.
Mặc dầu có nhiều dự báo bi quan, nhưng với một thể chế lấy ‘thành tích’ bạo lực
và đàn áp dân chúng làm tiêu chí duy nhất để ‘ổn định xã hội’, thể chế đó vẫn
còn không gian tồn tại trong một thời gian dài. Dân chúng tuy đã chán ngấy dàn
lãnh đạo hiện nay, nhưng tâm lý chung là vẫn là nhẫn nhịn và cam chịu. Chế độ toàn trị không chỉ diệt hết mọi
tư duy sáng tạo, mà còn triệt tiêu tất cả mầm mống phản biện và đổi mới trên tất
cả các lĩnh vực của đời sống hàng ngày. Cả xã hội hầu hư nghẹt thở và lay lắt với
những nỗi lo cơm áo. Trình độ cả dân lẫn quan không khá hơn thời kỳ cụ Phan Chu
Trinh kêu gọi ‘Khai dân trí – Chấn dân khí – Hậu dân sinh’ cách đây trăm năm. Phải nhìn thẳng vào
sự thật như thế để tránh mọi ảo tưởng! Đừng thấy lãnh đạo đánh nhau trên thượng
tầng mà ngộ nhận rằng, đất nước đứng trước bước ngoặt. Các cuộc tiến hóa không
từ trên trời rơi xuống, nó phải từ người dân đi lên. Chừng nào người dân còn
thái độ cam chịu, thì không có lý do gì để hy vọng vào bước ngoặt hay sự chuyển
đổi hệ thống một cách ngoạn mục.
---------------
Tham
khảo:
(4) https://www.bbc.com/vietnamese/articles/ckddwe5k9pjo
(5) https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cd1816966m9o
(8) https://www.voatiengviet.com/a/7619468.html
No comments:
Post a Comment