NGUYỄN HỮU ĐANG (NHĐ), MỘT CON NGƯỜI RẤT ĐÁNG
CẢM PHỤC
NHĐ (1913-2007), xuất thân gia đinh trí thức,
quê Thái Bình. Tham gia mặt trận Dân chủ từ 1936, hoạt động trong lĩnh vưc Văn
hóa cứu quốc. Được bầu vào Ủy Ban Dân tộc Giải phóng tại Tân Trào (tháng 8/1945),
Thứ trưởng Bộ Thanh niên trong Chính phủ Lâm thời.
Sáng ngày 26 tháng 8 năm 1945 NHĐ được Chủ tịch
Hồ Chí Minh gọi đến, giao nhiệm vụ làm trưởng ban tổ chức ngày lễ 2 tháng 9 tại
quảng trường Ba Đình.
Đầu tiên ông Đang trinh bày là công việc quá gấp
và quá khó, sợ không làm nổi. Cụ Hồ bảo rằng vì việc gấp và khó mới nhờ đến
chú. Chú được nhân danh tôi mà điều khiển công việc, ngoài ra không còn gì
khác, kể cả tiền nong.
NHĐ cho thông báo về ngày lễ và mời (chung
chung) những người có khả năng và tinh thần đến họp. Ông phác thảo ra quy mô của
khán đài (bằng gỗ, trang trí và bao che bằng vải) rồi kêu gọi mọi người ủng hộ,
bằng tiền, vật liệu, công sức. Hôm sau Kiến trúc sư Ngô Huy Quỳnh mang đến bản
vẽ thiết kế lễ đài và xin nhận công việc chỉ huy thi công. Rồi người chở gỗ và
đem thợ đến, người giúp vải, giúp tiền. Có thể nói NHĐ đã bằng tài tổ chức với
hai bàn tay không đã dựng nên lễ đài ngày 2 tháng 9 tại Ba Đình.
Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, NHĐ là
trưởng ban tuyên truyền xung phong trung ương, ông vào đảng CSVN năm 1947.
Năm 1956 cùng với các văn nghệ sĩ, trí thức và
sinh viên, NHĐ lập ra tờ báo NHÂN VĂN và các tạp chí GIAI PHẨM (Giai phẩm mùa
xuân, mùa thu, mùa đông…) tuyên truyền, kêu gọi Đảng bảo đảm quyền tự do, dân
chủ (Phong trào Nhân văn Giai phẩm). Vì việc này ông bị kết án 15 năm tù. Khi
nhận bản án hình như NHĐ không kêu oan, không khiếu nại, chỉ lẵng lặng nói hai
tiếng “thế à”, rồi bị dẫn giải đi ở tù. Trong thời gian bị tù tại vùng núi rừng
heo hút Hà Giang cho đến hết thời gian 15 năm NHĐ không hề biết đến cuộc chiến
chống không lực Mỹ đánh phá miền bắc.
Ra tù, ông lần về quê ở Thái Bình, tìm được một
mãnh đất, dựng lên một túp lều tranh, hàng ngày bắt cóc bắt nhái, mọt lúa, mót
khoai kiếm ăn.
Khi Phùng Quán đến thăm, NHĐ dẫn bạn đi xem một
nơi đặc biệt, đó là một hỏm đất trống giữa một bụi tre rậm và giải thích rằng
khi cảm thấy sắp chết, ông sẽ cố bò, lết ra đây, chui vào nằm đó để chết. Khi
người ta phát hiện ra, chỉ cần xúc đất lấp lại là được, khỏi phải hòm xiểng, khỏi
phải phiền đến ai. Không biết trong lòng ông có uẩn khúc gì không, chứ NHĐ thể
hiện ra bên ngoài một thái độ ung dung, không thù hận, không oán trách, không
kêu than. Tôi cảm phục NHĐ là vì thái độ này.
Câu chuyên của NHĐ thể hiện cách hành xử của cộng
sản đối với các đồng chí của mình. Dưới chế độ cộng sản ai muốn nói đến tự do
dân chủ phải nói theo cách của Đảng, phải được phép của Đảng, còn có ai nói tự
do dân chủ, đòi tự do dân chủ theo ý của mình thì phải bị tiêu diệt tận gốc.
No comments:
Post a Comment