Bài
học cho Việt Nam từ sự kiện Bãi Cỏ Mây vừa qua
Bình luận của Lê Đông Hải
2023.08.10
Biển
Đông lại nóng
Trung Quốc lại tiếp tục “quậy phá” tại Biển Đông. Lực lượng Vũ trang
Philippines (AFP) và Cảnh sát biển Philippines (PCG) ngày 6/8 đã đồng thời ra
tuyên bố lên án việc tàu hải cảnh Trung Quốc sử dụng vòi rồng tấn công tàu tuần
duyên và tàu tiếp tế của Philippines ở khu vực Bãi Cỏ Mây thuộc quần đảo Trường
Sa vào ngày 5/8 trước đó (1).
Hình
ảnh tàu hải cảnh TQ phun vòi rồng vào tàu của Philippines ở Biển Đông được Bộ
Ngoại giao Philippines công bố tại một họp báo ở Manila hôm 7/8/2023 ( Reuters)
Thông cáo báo chí của Bộ Ngoại giao
Philippines cũng cho biết:
“Lực lượng Hải cảnh Trung Quốc (CCG), Hải quân Trung Quốc (PLAN) và các
tàu dân quân biển Trung Quốc đã ngăn chặn và thực hiện các hành động gây hấn,
bao gồm cả việc sử dụng vòi rồng, chống lại các tàu tiếp tế và tàu Cảnh sát biển
của Philippines đang thực hiện nhiệm vụ tiếp tế luân phiên đến con tàu cũ BRP
Sierra Madre vào ngày 5 tháng 8, trong khu vực cách bãi Cỏ Mây khoảng 2,9 hải
lý.
Philippines yêu cầu Trung Quốc chấm dứt ngay các hoạt động phi pháp trong
vùng biển của chúng tôi.
Bộ Ngoại giao (DFA) hợp tác với AFP và PCG trong việc theo đuổi sứ mệnh
chung là bảo vệ và duy trì các quyền lợi hợp pháp trên biển của chúng ta. DFA
đang tận dụng tối đa các quy trình ngoại giao của chúng tôi và đang thực hiện tất
cả các hành động có thể có đối với chúng tôi, bao gồm cả việc triệu tập Đại sứ
Trung Quốc về vụ việc này.
Nhiệm vụ luân chuyển, tiếp tế và bảo trì con tàu cũ BRP Sierra Madre là
các hoạt động hợp pháp của Chính phủ Philippines trong vùng đặc quyền kinh tế của
đất nước chúng tôi, tất cả đều phù hợp với luật pháp quốc tế, đặc biệt là
UNCLOS.
Là một thực thể lúc chìm lúc nổi, bãi Cỏ Mây không thể là đối tượng của
yêu sách chủ quyền cũng như không có khả năng chiếm đoạt theo luật pháp quốc tế
– một thực tế đã được Phán quyết trọng tài năm 2016 khẳng định. Do đó, Trung Quốc
không thể thực thi chủ quyền hợp pháp đối với thực thể này.
Việc Trung Quốc thực thi trái phép các quyền thực thi pháp luật trên biển;
can thiệp vào một nhiệm vụ luân chuyển và tiếp tế hợp pháp của Philippines, bao
gồm cả việc nước này sử dụng vòi rồng một cách hung hăng đối với các tàu của
chúng tôi; và bất kỳ hoạt động nào khác xâm phạm quyền chủ quyền và quyền tài
phán của chúng tôi đối với Bãi Cỏ Mây đều là vi phạm luật pháp quốc tế.” (2)
Lực lượng Vũ trang Philippines (AFP) nói rõ
thêm:
"Những chiếc tàu này đang vận chuyển thực phẩm, nước, nhiên liệu và
các nguồn cung cấp khác cho quân đội của chúng tôi đóng quân trên tàu BRP
Sierra Madre ở Bãi Cỏ Mây.
Những hành động như vậy của CCG (Hải cảnh Trung Quốc) không chỉ coi thường
sự an toàn của thủy thủ đoàn PCG (Cảnh sát biển Philippines) và các tàu tiếp tế
mà còn vi phạm luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước LHQ về luật Biển năm 1982
(UNCLOS), Công ước năm 1972 về các quy định quốc tế về phòng ngừa đâm va trên
biển (COLREGS) và Phán quyết Trọng tài năm 2016.” (3)
AFP còn kêu gọi: “Hải cảnh Trung Quốc và Quân ủy Trung ương hành động
thận trọng và có trách nhiệm trong hành động của mình để ngăn chặn những tính
toán sai lầm và tai nạn có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của con người” (4).
Nhiều
quốc gia lên tiếng ủng hộ Philippines
Chỉ 2 tiếng đồng hồ sau khi phía Philippines ra tuyên bố về sự kiện Bãi Cỏ
Mây ngày 5/8, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã ra tuyên bố lên án hành động của Trung Quốc.
Tuyên bố cũng nhấn mạnh “một cuộc tấn công vũ trang nhằm vào các tàu công
vụ, máy bay và lực lượng vũ trang của Philippines - bao gồm cả tàu Hải cảnh của
nước này ở Biển Đông - sẽ kích hoạt các cam kết phòng thủ chung của Hoa Kỳ theo
Điều IV của Hiệp ước Phòng thủ chung giữa Hoa Kỳ và Philippines năm 1951.” (5)
Chính phủ Australia, Nhật Bản, Canada và Vương quốc Anh (UK) cũng như
Liên minh châu Âu (EU) cũng đưa ra các tuyên bố chỉ trích các hành động “không
thể chấp nhận được” và “gây mất ổn định” của Trung Quốc trong vùng biển thuộc
vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Philippines (6).
Nước Đức cũng ra tuyên bố ngay ngày 6/8: “Đại sứ quán Đức lo ngại về các
thao tác nguy hiểm và việc sử dụng vòi rồng của các tàu “Hải cảnh Trung Quốc
chống lại sứ mệnh tiếp tế hợp pháp của Philippines trong vùng đặc quyền kinh tế
của Philippines.
Chúng tôi kêu gọi tất cả các bên tôn trọng trật tự hàng hải quốc tế dựa
trên luật lệ (Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển và Công ước về Quy định Quốc
tế về Ngăn ngừa Va chạm trên Biển), lấy Phán quyết Trọng tài năm 2016 làm trọng
tâm.
Trước sự kiện gần đây, Đức nhấn mạnh rằng tranh chấp phải được giải quyết
một cách hòa bình chứ không phải bằng vũ lực hoặc ép buộc.” (7)
Canada ngày 6/8 cũng ra tuyên bố: “Canada lên án mạnh mẽ các hành động
nguy hiểm và khiêu khích của Lực lượng Hải cảnh Trung Quốc đối với các tàu
Philippines vào ngày 5 tháng 8, ở khu vực lân cận bãi Cỏ Mây bên trong Vùng đặc
quyền kinh tế của Philippines.
Các hành động không an toàn và sử dụng vòi rồng để cản trở hoạt động hợp
pháp của các tàu Philippines là không thể chấp nhận được và không phù hợp với
các nghĩa vụ của CHND Trung Hoa theo luật pháp quốc tế.
Các hành động đe dọa và ép buộc liên tục của Trung Quốc đối với các nước
láng giềng làm suy yếu an toàn, an ninh và ổn định trên toàn khu vực, đồng thời
làm tăng nguy cơ tính toán sai lầm nghiêm trọng.
Canada nhắc lại sự ủng hộ của mình đối với luật pháp quốc tế, bao gồm
phán quyết trọng tài năm 2016 về Biển Đông, là phán quyết cuối cùng và mang
tính ràng buộc, đồng thời kêu gọi CHND Trung Hoa tuân thủ các nghĩa vụ của mình
theo luật pháp quốc tế.
Chỉ bằng cách đảm bảo tôn trọng đầy đủ luật pháp quốc tế, chúng ta mới có
thể cùng nhau đặt ra các điều kiện để quản lý hợp tác và hiệu quả các nguồn tài
nguyên biển, duy trì an toàn và an ninh hàng hải, bảo tồn đa dạng sinh học biển
và tôn trọng ranh giới biển, đồng thời đảm bảo quyền của tất cả các quốc gia
theo luật pháp quốc tế được bảo vệ.” (8)
Trung
Quốc biện luận
Phía Trung Quốc cũng đưa ra cách biện luận của mình:
Bãi Nhân Ái (Bãi Cỏ Mây) luôn là một phần của Nam sa quần đảo của Trung
Quốc. Bối cảnh lịch sử của vấn đề Bãi Nhân Ái rất rõ ràng. Năm 1999,
Philippines cử tàu chiến “đổ bộ” trái phép lên Bãi Nhân Ái, nhằm thay đổi hiện
trạng của Bãi Nhân Ái một cách bất hợp pháp. Ngay lập tức, Trung Quốc đã có những
hành động nghiêm túc đối với Philippines, yêu cầu trục xuất con tàu này.
Philippines nhiều lần hứa sẽ kéo nó đi, nhưng vẫn chưa hành động. Không dừng lại
ở đó, Philippines tìm cách sửa chữa, gia cố tàu chiến nhằm chiếm đóng lâu dài
Bãi Nhân Ái. Ngày 5/8, bất chấp sự can ngăn và cảnh báo nhiều lần của Trung Quốc,
Philippines đã cử hai tàu xâm phạm vùng biển lân cận của Bãi Nhân Ái và cố gắng
vận chuyển vật liệu xây dựng để sửa chữa và gia cố tàu chiến “bị mắc cạn”.
Những hành động như vậy đã vi phạm chủ quyền của Trung Quốc và Tuyên bố về ứng
xử của các bên ở Biển Đông (DOC). Các tàu của Lực lượng Hải cảnh Trung Quốc
(CCG) đã ngăn chặn họ theo luật và cảnh cáo họ bằng các biện pháp thực thi pháp
luật thích hợp. Các thao tác của họ rất chuyên nghiệp, có kiềm chế và không thể
chê vào đâu được.
Tuyên bố của Bộ Ngoại giao Mỹ, bất chấp sự thật, đã tấn công các hành động
chính đáng và hợp pháp của Trung Quốc trên biển nhằm bảo vệ các quyền của mình
và thực thi luật pháp. Tuyên bố cũng lên tiếng ủng hộ hành vi khiêu khích, phi
pháp của Philippines. Trung Quốc kiên quyết phản đối tuyên bố này. Trong một thời
gian, Mỹ đã kích động và ủng hộ nỗ lực của Philippines trong việc sửa chữa và củng
cố tàu chiến của họ đã cố tình "đổ bộ" vào Bãi Nhân Ái. Thậm chí, Mỹ
đã cử máy bay và tàu quân sự đến hỗ trợ, hỗ trợ Philippines, đồng thời nhiều lần
tìm cách đe dọa Trung Quốc bằng cách viện dẫn Hiệp ước phòng thủ chung của Mỹ với
Philippines. Hoa Kỳ đã ủng hộ Philippines một cách trắng trợn khi nước này xâm
phạm chủ quyền của Trung Quốc, nhưng những động thái đó sẽ không thành công.
Vụ trọng tài Biển Đông là một vở kịch chính trị thuần túy được dàn dựng
dưới danh nghĩa luật pháp với việc Mỹ giật dây đằng sau hậu trường. Cái gọi là
phán quyết trái với luật pháp quốc tế, bao gồm UNCLOS, và là bất hợp pháp, vô
hiệu. Việc Hoa Kỳ cố gắng đưa ra phán quyết bất hợp pháp sẽ không ảnh hưởng đến
quyết tâm kiên quyết của Trung Quốc trong việc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, quyền
và lợi ích hàng hải của mình theo luật pháp. Chúng tôi kêu gọi Hoa Kỳ ngừng lợi
dụng vấn đề Biển Đông để gây hoang mang và bất hòa, đồng thời kêu gọi Mỹ tôn trọng
chủ quyền lãnh thổ, quyền và lợi ích hàng hải của Trung Quốc ở Biển Đông, đồng
thời tôn trọng nỗ lực của các nước trong khu vực nhằm duy trì hòa bình và ổn định
ở Biển Đông.” (9)
Hình ảnh do Tuần duyên Philippines cung cấp cho thấy
tàu hải cảnh của Trung Quốc chặn tàu tuần duyên Philippines ở gần Bãi Cỏ Mây.
AFP
Trung
Quốc hoàn toàn đuối lý
Với lập luận của các bên như vậy, rõ ràng là Trung Quốc hoàn toàn đuối
lý. Về mặt luật pháp quốc tế, không thể có chuyện Trung Quốc yêu sách chủ quyền
đối với bãi lúc chìm lúc nổi được. Theo luật pháp quốc tế về chủ quyền lãnh thổ,
một quốc gia chỉ có thể yêu sách chủ quyền trên một thực thể luôn nổi trên mặt
nước. Chưa kể, Trung Quốc là thành viên của UNCLOS nhưng lại chối bỏ Phán quyết
Biển Đông của Toà Trọng tài năm 2016 là không thể chấp nhận được. Trung Quốc chỉ
có thể dùng chiêu bài “ném bùn sang ao” khi đổ thừa Phán quyết Biển Đông
có bàn tay của Mỹ ủng hộ. Trong khi đây hoàn hoàn là hành động tự vệ pháp lý hợp
pháp của Philippines.
Chiến
thuật cải bắp được lặp lại
Năm 2012, Trung Quốc đã sử dụng “chiến thuật cải bắp” để chiếm đoạt
Bãi Scarborough từ tay của quân đội Philippines. “Chiến thuật cải bắp”được
một viên tướng Trung Quốc mô tả là “Khi có tranh chấp biển, đầu tiên Trung
Quốc đưa tàu cá đến khu vực, tiếp theo là tàu hải giám và cuối cùng là tàu
chiến. Mỗi lúc thích hợp lại sử dụng một lớp, xiết chặt dần hơn để khẳng định
yêu sách của Bắc Kinh" (10). Trong lần này, Trung Quốc đã áp dụng “chiến
thuật cải bắp” thông qua việc triển khai ba lớp, gồm tàu hải cảnh, tàu dân binh
và tàu hải quân ở vòng ngoài trong hoạt động gây hấn này. Tuy nhiên, họ vẫn giữ
cho hoạt động của họ nằm ở ngưỡng “vùng xám”, tức là chưa đến mức “một
cuộc tấn công vũ trang” để có thể kích hoạt hiệp ước phòng thủ chung giữa Mỹ và
Philippines.
Việc Trung Quốc lần này triển khai sáu tàu hải cảnh, ba tàu hải quân và
các tàu dân quân biển, cho thấy đây là một chiến dịch được lên kế hoạch và chuẩn
bị trước của Trung Quốc. Điều này phù hợp với tuyên bố của Hải cảnh Trung Quốc
rằng họ đã nắm được thông tin về kế hoạch tiếp tế của Philippines. Ngược lại,
phía Philippines, thông qua các lần phản đối của Trung Quốc, nhiều khả năng
cũng đã lường trước sự phản ứng hung hăng trên thực địa của tàu Trung Quốc.
Phía Philippines cũng có sự chuẩn bị đầy đủ về mặt trận truyền thông, khi liên
tiếp cung cấp thông tin, hình ảnh và tổ chức họp báo để lên án hành vi hung
hăng của Trung Quốc, thông qua đó thu hút được sự ủng hộ rộng rãi của dư luận
quốc tế.
Việt
Nam cần làm gì?
Sự kiện Bãi Cỏ Mây ngày 5/8 diễn ra chỉ cách bốn ngày khi một cuộc biểu
tình do khoảng 50 người Philippines tụ tập phản đối Việt Nam ngay trước cửa Đại
sứ quán của nước này tại Manila vào ngày 1/8. Ngày đó cũng là ngay Ngoại trưởng
Philippines thăm Việt Nam, tiền trạm cho chuyến thăm Việt Nam đầu năm tới của Tổng
thống Marcos. Cuộc biểu tình này theo nhiều chuyên gia Philippines, là một sự
dàn dựng vụng về của Bắc Kinh, nhằm tìm cách cô lập Philippines, chia rẽ ASEAN
khi Philippines càng ngày càng ngả theo Mỹ để tránh một Trung Quốc hung hăng,
hiếu chiến.
Cho đến nay, Việt Nam vẫn giữ im lặng đối với sự kiện Bãi Cỏ Mây ngày
5/8. Tuy nhiên, Việt Nam không thể mãi im lặng trước sự kiện này. Mặc dù, Việt
Nam và Philippines cùng yêu sách Bãi Cỏ Mây, vì thế, một mặt Việt Nam cần lên
tiếng để bảo vệ chủ quyền của mình, nhưng quan trọng hơn, Việt Nam cần phải thể
hiện quan điểm của mình trước một hành vi hung hăng, hiếu chiến, bất chấp luật
pháp quốc tế của Trung Quốc. Việt Nam phản đối hành động này của Trung Quốc đối
với Philippines cũng có nghĩa là bảo vệ chính mình, vì Trung Quốc đã sử dụng
hành động tương tự với Việt Nam nhiều lần, và có thể sẽ tiếp tục lặp lại các
hành động này với Việt Nam trong tương lai. Đồng thời, Việt Nam cũng cần phải tỏ
rõ tinh thần đoàn kết đối với Philippines. Nên nhớ, Philippines là quốc gia
luôn ủng hộ các lập trường, quan điểm của Việt Nam chống lại Trung Quốc trên Biển
Đông. Giữ được sự đoàn kết của các quốc gia ASEAN tại Biển Đông là một điều kiện
quan trọng để chống lại tham vọng của Trung Quốc. Ngoài ra, việc Philippines lần
này rất mạnh mẽ và hiệu quả trong việc sử dụng truyền thông và dư luận quốc tế
lên án Trung Quốc cũng là một bài học tốt cho Việt Nam tham khảo.
___________
Tham khảo:
1. https://www.pna.gov.ph/articles/1207218
3. https://www.facebook.com/photo?fbid=656778036484610&set=a.219815943514157
5. https://www.state.gov/u-s-support-for-the-philippines-in-the-south-china-sea-5/
6. https://globalnation.inquirer.net/217352/us-allies-slam-china-for-firing-water-cannons-on-ph-vessels
7. https://twitter.com/germanyinphl/status/1688219576549658624?s=20
8. https://twitter.com/CanEmbPH/status/1688084194302308352?s=20
9. https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/xwfw_665399/s2510_665401/202308/t20230807_11123370.html
10. https://vnexpress.net/trung-quoc-va-chien-luoc-cai-bap-o-bien-dong-3033190.html
----------------
* Bài viết không thể hiện quan điểm của Đài Á Châu Tự
Do.
No comments:
Post a Comment