TRUNG QUỐC GIẢI BÀI TOÁN BẤT BÌNH ĐẲNG, TẠO THỊNH VƯỢNG CHUNG (Hiếu Chân / Người Việt)

 

Trung Quốc giải bài toán bất bình đẳng, tạo ‘thịnh vượng chung’

Hiếu Chân/Người Việt

September 14, 2021

https://www.nguoi-viet.com/binh-luan/trung-quoc-giai-bai-toan-bat-binh-dang-tao-thinh-vuong-chung/

 

Những tháng gần đây đã có nhiều bằng chứng cho thấy giới lãnh đạo Trung Quốc đang thực hiện một đường lối cứng rắn nhằm gia tăng sự kiểm soát của đảng Cộng Sản trong mọi mặt đời sống nhằm tiến tới một xã hội “thịnh vượng chung.” Quy mô và tốc độ của các chương trình “chấn chỉnh” đã làm nhiều người Trung Quốc lo ngại đất nước có thể đang bắt đầu đi vào một cuộc biến động về ý thức hệ và những thành quả cải cách kinh tế theo hướng thị trường có thể bị đảo ngược.

 

https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2021/09/A1-Trung-Quoc-bat-binh-dang-1068x741.jpg

Hiện nay, các tập đoàn công nghệ tư nhân như Alibaba, Tencent, Didi Global, Meituan, Kuaishou và nhiều công ty khác bị chính quyền Trung Quốc trấn áp nặng nhất. (Hình minh họa: Noel Celis/AFP via Getty Images)

 

 

Trấn áp tư bản tư nhân

 

Bắt đầu từ Tháng Mười Hai năm ngoái, Bắc Kinh bất ngờ ngăn chặn vào phút cuối vụ bán cổ phần ra các thị trường chứng khoán Thượng Hải và Hồng Kông của công ty tài chính Ant thuộc tập đoàn Alibaba. Lúc ấy có tin đồn rằng động tác này nhằm trừng phạt Mã Vân (Jack Ma), ông chủ của Alibaba, vì đã dám phạm thượng khi phát biểu trước một hội nghị rằng thị trường tài chính Trung Quốc giống như một chuỗi cửa tiệm cầm đồ được điều hành bởi những ông lão ngu ngốc và lạc hậu.

 

Nhưng không hoàn toàn như vậy; sau công ty Ant, đã có hàng loạt các công ty công nghệ, các triệu phú tỷ phú, các công ty cung ứng dịch vụ giáo dục đều lọt vào tầm ngắm “điều chỉnh” của đảng và nhà nước Trung Quốc. Theo một phóng viên về kinh doanh và công nghệ Trung Quốc, hiện Trung Quốc có 14 “cuộc đàn áp” được tiến hành đồng thời trên các lĩnh vực kinh doanh và cá nhân.

 

Trên lĩnh vực kinh tế, bị trấn áp nặng nhất là các tập đoàn công nghệ tư nhân như Alibaba, Tencent, Didi Global, Meituan, Kuaishou và nhiều công ty khác. Tận dụng các thành tựu công nghệ của phương Tây, sao chép và ứng dụng mô hình kinh doanh của các công ty Mỹ vào thị trường khổng lồ nhưng khép kín của Hoa Lục, một số cá nhân Trung Quốc đã nhanh chóng xây dựng được những đế chế kinh doanh lớn và trở thành những tỷ phú đô la. Tuy chưa có dấu hiệu tranh quyền đoạt lợi với đảng Cộng Sản cai trị, nhưng tầng lớp tư bản mới này được giới trẻ tôn sùng, noi gương, và đặt ra thách thức cho sự độc tôn của đảng. Và đó là điều mà ông Tập Cận Bình, chủ tịch Trung Quốc, không thể chấp nhận được.

 

 

Chính sách “thịnh vượng chung”

 

Những biện pháp “chấn chỉnh” kinh tế-xã hội của đảng Cộng Sản Trung Quốc được đưa ra dồn dập dưới khẩu hiệu vì một sự “thịnh vượng chung” (common prosperity) – cái mà ông Tập gọi là “đặc điểm của chủ nghĩa xã hội mang màu sắc Trung Quốc.”

 

Phát biểu trước Ban Kinh Tế Tài Chính Trung Ương Đảng Cộng Sản Trung Quốc vào ngày 17 Tháng Tám, ông Tập lên án tình trạng bất bình đẳng trong xã hội, nhấn mạnh rằng “thịnh vượng chung” là yêu cầu cơ bản của chủ nghĩa xã hội và là điều kiện cần thiết để cân bằng giữa tăng trưởng và ổn định. Ông yêu cầu các quan chức chính phủ phải “điều chỉnh hợp lý thu nhập dư thừa; khuyến khích các cá nhân và doanh nghiệp có thu nhập cao phải đóng góp nhiều hơn cho xã hội.”

 

Hàng loạt hành động “chấn chỉnh” đó của Bắc Kinh đã làm giới quan sát chính trị, nhà đầu tư, nhà báo trong và ngoài Trung Quốc đặt ra câu hỏi điều gì đang thúc đẩy hành động của đảng Cộng Sản cầm quyền. Đã có những ý kiến lo ngại Trung Quốc đang chuẩn bị thực hiện một cuộc Cách Mạng Văn Hóa theo kiểu Mao Trạch Đông; hoặc cảnh báo Tập Cận Bình đang làm ngược lại với châm ngôn của Đặng Tiểu Bình, nhắm tới bình đẳng xã hội theo kiểu cách mạng vô sản.

 

Dù giải thích theo hướng nào, thông tin về chính sách “thịnh vượng chung” của ông Tập cũng đã thổi một luồng gió lạnh vào gáy của các nhà kinh doanh và đầu tư ở Trung Quốc; cổ phiếu của các công ty tư nhân lớn nhất nước này bị giảm giá thảm hại; chỉ trong vài tuần đã có hơn $1,000 tỷ giá trị cổ phần bị thổi bay khỏi các thị trường chứng khoán Trung Quốc.

 

Có thật ông Tập Cận Bình muốn xây dựng ở Trung Quốc một xã hội bình đẳng, “làm theo năng lực, hưởng theo nhu cầu” như quan niệm kinh điển của chủ nghĩa Cộng Sản? Trong 100 năm hoạt động vừa qua, đảng Cộng Sản Trung Quốc – cũng như mọi phong trào Cộng Sản toàn thế giới – đều đặt mục tiêu “bình đẳng” “xóa bỏ giai cấp” như một ngọn cờ để huy động những “quần chúng lao khổ,” những công nhân và nông dân, đi theo họ để lật đổ ách bóc lột của các ông chủ tư bản, thực dân và phong kiến. Nhưng phương thức tạo lập sự bình đẳng của họ là xóa sổ người giàu, cướp của người giàu chia cho người nghèo.

 

Từ Nga sang Trung Quốc và Việt Nam, các tầng lớp địa chủ, phú nông bị đem ra đấu tố rồi xử tử, ruộng vườn tài sản chia cho các ông bà “bần cố nông” cả đời chỉ biết làm thuê làm mướn để sống. Ở thành phố, nhà máy công xưởng bị quốc hữu hóa, rơi vào tay nhà nước, trở thành công ty quốc doanh hoặc công tư hợp doanh, được các công chức hành chính không quan tâm tới các quy luật thị trường quản lý. Hậu quả là các nền kinh tế bình quân chủ nghĩa kiểu Cộng Sản đều sụp đổ, đời sống người dân cơ cực, lầm than.

 

Ở Trung Quốc, khái niệm “thịnh vượng chung” được Nhân Dân nhật báo – cơ quan tuyên truyền của đảng Cộng Sản – đề cập tới lần đầu tiên vào ngày 12 Tháng Mười Hai, 1953, mở đầu cho cuộc cải cách ruộng đất của Trung Quốc, toàn bộ ruộng đất của nông dân bị đưa vào các “công xã nông thôn,” dẫn tới nạn đói tràn lan và kéo dài ở Hoa Lục. Bây giờ, nghe ông Tập nói tới “thịnh vượng chung,” những người cao niên ở Trung Quốc không khỏi rùng mình!

 

 

Làm gì để thu hẹp bất bình đẳng

 

Liệu Trung Quốc đang đi vào một thời kỳ biến động xã hội, hay giới lãnh đạo cảm thấy đủ tự tin để thực hiện các điều chỉnh chính sách lớn?

 

Sau khi Mao Trạch Đông chết năm 1976 và Đặng Tiểu Bình bắt đầu công cuộc “đổi mới” kinh tế Trung Quốc theo thị trường, chấp nhận “cho một số người làm giàu trước,” “mèo đen mèo trắng không quan trọng, bắt được chuột là tốt,” Trung Quốc đã nhanh chóng trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

 

Hiện Trung Quốc có số triệu phú, tỷ phú đô la thậm chí còn đông hơn cả Hoa Kỳ, nhưng cũng có gần một nửa dân số (hơn 600 triệu người) sống dưới mức thu nhập $150 mỗi tháng. Quả là Bắc Kinh có lý do chính đáng để lo lắng về tình trạng bất bình đẳng về thu nhập đang ngày càng rộng ra. Các nhà lãnh đạo Trung Quốc thậm chí còn đặt ra nhiệm vụ sửa chữa một số điểm thái quá trong châm ngôn “để một số người làm giàu trước” của Đặng.

 

Chắc chắn đảng Cộng Sản Trung Quốc sẽ không trở lại với các chương trình quốc hữu hóa, lấy của người giàu chia cho người nghèo mà họ đã từng thực hiện và gây ra thảm họa trong thế kỷ trước. Vậy thì ông Tập sẽ làm thế nào?

 

Ở phương Tây tư bản chủ nghĩa, để tạo lập sự công bằng, chính quyền có biện pháp phân phối lại của cải, tạo cơ hội thăng tiến cho mọi người và giảm bất bình đẳng xã hội thông qua các chính sách về thuế thu nhập lũy tiến, thuế tài sản hoặc thuế thừa kế. Nhưng Trung Quốc khó có thể ban hành các chính sách thuế như vậy bởi vì tầng lớp giàu có trong xã hội đều là những người có quan hệ mật thiết với đảng cầm quyền và đội ngũ quan chức, xã hội không có đối lập về chính trị và đại đa số người dân không có tiếng nói trong vấn đề quản trị đất nước.

 

Từ khi lên cầm quyền cuối năm 2012 đến nay, ông Tập đã làm chậm lại hoặc đảo ngược đường lối cải cách kinh tế; tập trung đầu tư và thúc đẩy các tập đoàn kinh tế quốc doanh do nhà nước sở hữu để thực hiện các mục tiêu đầy tham vọng của đảng Cộng Sản như chiếm vị trí dẫn đầu các ngành công nghệ cao được đề cập tới trong chương trình “Made in China 2025.” Song song đó là siết chặt quản lý, tiến tới xói mòn vai trò của các doanh nghiệp tư nhân, nhân danh quyền tự do cạnh tranh hoặc an ninh quốc gia.

 

Khi đề ra yêu cầu “điều chỉnh hợp lý thu nhập dư thừa; khuyến khích các cá nhân và doanh nghiệp có thu nhập cao phải đóng góp nhiều hơn cho xã hội,” chính phủ của ông Tập chỉ nhắm tới các công ty tư nhân, các tập đoàn công nghệ lớn. Để hưởng ứng yêu cầu của chính quyền, và cũng để yên thân, các công ty Alibaba, Tencent đã nhanh chóng cam kết đóng góp hàng chục tỷ đô la vào các quỹ từ thiện, quỹ xóa đói giảm nghèo, phát triển nông thôn do nhà nước điều hành, dù biết một số quỹ này là các ổ tham nhũng và kém hiệu quả.

 

Cách ưu đãi doanh nghiệp nhà nước, chèn ép tư nhân có đem lại sự bình đẳng xã hội mà ông Tập nhắm tới hay không thì chưa rõ nhưng chắc chắn đây là một bước lùi, sẽ gây ra một số hậu quả xấu cho kinh tế Trung Quốc.

 

 

Và hậu quả của sự thay đổi chính sách

 

Việc chuyển một phần tiền lời cho nhà nước mà không chia cho nhà đầu tư chắc chắn sẽ làm giảm động lực sáng tạo, lao động để tìm kiếm lợi nhuận của các công ty; các tập đoàn tư nhân thậm chí sẽ đi vào con đường của các công ty quốc doanh: liên tục khai lỗ để tránh phải đóng góp cho nhà nước.

 

Dường như để trấn an các nhà tư bản Trung Quốc, tại Hội Chợ Thương Mại Dịch Vụ Quốc Tế Trung Quốc năm 2021 vào ngày 2 Tháng Chín vừa qua, ông Tập phát biểu nhấn mạnh: “Chúng tôi sẽ duy trì sự cởi mở, hợp tác, cùng có lợi, cùng chia sẻ cơ hội trong sự tăng trưởng của thương mại dịch vụ và thúc đẩy sự phục hồi và tăng trưởng kinh tế thế giới.”

 

Chưa đầy một tuần sau đó, Phó Thủ Tướng Lưu Hạc (Liu He) đã công khai cam kết với các doanh nghiệp về sự hỗ trợ của chính phủ Trung Quốc đối với khu vực tư nhân. Vào ngày 8 Tháng Chín, tờ Nhân Dân nhật báo đăng trên trang nhất bài xã luận cam đoan rằng Trung Quốc sẽ “kiên quyết thúc đẩy mở cửa, bảo vệ tài sản và quyền sở hữu trí tuệ, đồng thời nâng cao tính minh bạch và khả năng dự đoán của chính sách.”

 

Rõ ràng giới lãnh đạo chóp bu của đảng và nhà nước Trung Quốc đã thấy hậu quả tiêu cực của đường lối chấn chỉnh kinh tế-xã hội theo hướng lấy kinh tế quốc doanh làm chủ đạo của ông Tập Cận Bình. Họ sẽ làm như thế nào để thúc đẩy bình đẳng, phân phối lại của cải mà không thui chột nỗ lực sáng tạo của giới kinh doanh Trung Quốc là điều chưa biết trước được. Trong những tháng tới cần thận trọng theo dõi các dấu hiệu về hướng đi của nước này; hành động chứ không phải lời nói sẽ là thước đo ý định của Bắc Kinh. [qd]