Một
bài hát Hip-Hop đã thúc đẩy các cuộc biểu tình chưa từng có ở Cuba
Tác giả: Bill Chappell
Bùi Xuân Bách dịch
19/07/2021
Cuba đang trải qua một mùa hè thiếu thốn
nghiêm trọng, từ lương thực và điện, cho đến thuốc men. Người dân Cuba đã chán
ngấy, đang xuống đường trong các cuộc biểu tình chưa từng có và họ đang bày tỏ
sự phẫn nộ của mình qua một bài hát có tên Patria y Vida –
Đất nước và cuộc sống.
Khẩu hiệu này đã nhái lại khẩu hiệu kéo dài
hàng thập niên của chế độ cộng sản là “patria o muerte” – Tổ quốc hay là chết.
Với những ngôn từ mạnh mẽ, bài hát cáo buộc chính phủ đang hủy hoại chất lượng
cuộc sống ở Cuba. Nó trở thành một thông điệp nhanh chóng thu hút những người
biểu tình đang đòi hỏi sự thay đổi.
“Đừng dối trá nữa. Nhân dân chúng tôi yêu cầu
tự do. Không cần học thuyết nào nữa!” ca từ của bài hát lên tiếng. Nó kêu gọi
mọi người hãy thét lên “Đất nước và cuộc sống … và bắt đầu xây dựng những gì
chúng ta hằng mơ ước / (là) những gì người ta đã phá hủy bằng bàn tay của chính
họ”.
Bài hát lan truyền
rộng rãi đã trở thành một khẩu hiệu chính trị
Patria y Vida đã
trở thành một hiện tượng khác thường kể từ khi phát hành đầu năm nay. Bài hát
là sự hợp tác giữa một nhóm ca sĩ dòng nhạc regga người Cuba gốc Phi và các
ngôi sao hip-hop sinh sống tại Miami, chẳng hạn như Yotuel Romero và Alexander
Delgado, cùng với các rapper Maykel Osorbo và El Funky, những người đang sống ở
Cuba. Một video trên kênh YouTube của bài hát này đã được xem gần 6 triệu
lần.
Khi đĩa đơn được phát hành, Romero, thành viên
của băng nhạc Orishas, nói rằng, với anh ấy bài hát đã ra đời nhờ việc nhìn lại lịch sử lâu đời
của Cuba.
“Trước cách mạng, chúng tôi đã có một
Havana tươi đẹp; bây giờ chúng tôi chỉ còn những tàn tích hoang phế”, anh ấy
nói với Billboard vào tháng Hai. “Ngay từ lúc đó, tôi đã
nói, ‘Tôi sẽ không im lặng nữa’“.
Khẩu hiệu ban đầu thời Castro là lời kêu gọi mọi
người cầm vũ khí đứng lên chống lại ảnh hưởng từ nước ngoài, khẩu hiệu mới kêu
gọi mọi người xuống đường và giành lại đất nước của mình.
“Bây giờ nó đã chấm dứt! Và chúng tôi không
sợ hãi”, bài hát tuyên bố.
Patria y Vida nhanh
chóng trở thành quốc ca. Khi các cuộc biểu tình lớn bùng nổ vào tháng 4, bà
Carrie Kahn của NPR (*) tuyên bố, đó là điều “đáng kinh ngạc” và là dấu hiệu của
“một phong trào đang gia tăng thách thức chế độ mà chúng ta chưa từng thấy
trong nhiều thập niên”.
Sau khi bài hát được công bố, chính quyền Cuba
đã bắt giữ Osorbo. Những người ủng hộ anh đã gửi đơn khiếu nại lên Liên Hiệp Quốc
về cách đối xử với anh, nói rằng chính phủ đang đàn áp anh do bày tỏ quan điểm
của mình và vì anh đã giúp viết nên bài hát.
Các cuộc biểu tình
đã trở thành một trong những cuộc biểu tình lớn nhất ở Cuba
Hàng ngàn người Cuba đã tham gia vào các cuộc
biểu tình ở Havana và các nơi khác trên hòn đảo, lên tiếng đòi tự do hơn, cùng
với những lời kêu gọi chấm dứt tình trạng vật giá gia tăng và bất ổn kinh tế. Sự
cố mất điện đã càng tăng thêm sự thất vọng của họ.
Đám đông đã hô vang những khẩu hiệu phản đối
Chủ tịch Cuba Miguel Díaz-Canel, cũng như yêu cầu được tiêm chủng vaccine chống
Covid nhiều hơn. Cuba đã gặp phải mức tăng kỷ lục về số ca nhiễm COVID-19 và số
ca tử vong trong những tuần gần đây. Tính chung, cả nước đã có gần
245.000 trường hợp nhiễm bệnh.
Cảnh sát đã giải tán các cuộc tuần hành và biểu
tình, bắt giữ hàng loạt và sử dụng hơi cay chống lại những người biểu tình vào
ngày Chủ Nhật. Phóng viên Nora Gámez Torres của Miami Herald và El
Nuevo Herald nói với NPR, các video lan truyền trên mạng cũng cho thấy
cảnh sát đã nổ súng vào đám đông.
“Đó là những hình ảnh quả thật chưa từng
có trên hòn đảo này”, bà nói.
Tại sao Cuba chịu
khổ đau?
Có một số lý do chính, kể cả các lệnh trừng phạt
kinh tế của Hoa Kỳ đã được thắt chặt thêm dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump
và những thiệt hại do đại dịch đối với nền kinh tế và cơ sở hạ tầng trên đảo.
Cuba cũng đang nhận được sự giúp đỡ kinh tế ít hơn từ một trong những đồng minh
chính là Venezuela.
Torres nói: “Chính phủ đang mắc nợ và không
có tiền. Vì vậy, dân chúng đã phải chịu đựng sự khan hiếm nghiêm trọng về
thực phẩm và thuốc men”.
Nhiều người cũng tức giận và thất vọng trước
chính sách bán thực phẩm bằng đô la Mỹ của Cuba – thứ mà hầu hết người dân nước
này không kiếm được.
Kiều hối từ người thân ở Mỹ và các nơi khác gửi
về cũng suy giảm. Và giống như nhiều nơi khác, ngành du lịch của Cuba đã phá sản
do bị hạn chế đi lại hơn một năm nay vì COVID-19.
Vẫn chưa rõ điều gì sẽ xảy ra tiếp theo,
Torres nói.
Bà nói: “Thậm chí ngay cả khi chính phủ giữ
được quyền kiểm soát, đó là kịch bản có khả năng xảy ra nhất, nhưng người dân
Cuba hiện thấy họ có thể làm gì nếu có đủ người xuống đường phản đối. Vậy
là điều tồi tệ đã đến rồi và bực dọc cũng chẳng đi đến đâu”.
Bà cảnh báo, chính phủ đang phải đối mặt với một
cuộc khủng hoảng sâu sắc, và chúng ta có thể sẽ chứng kiến sự đàn áp mạnh tay hơn trong những ngày tới.
Chính phủ Cuba
đang đổ lỗi cho Hoa Kỳ
Granma, tờ báo của Đảng Cộng sản,
đổ lỗi cho các cuộc biểu tình là do “quyền lợi của những kẻ muốn thôn tính
Cuba, được Hoa Kỳ trả tiền và chỉ đạo”.
Ông Díaz-Canel cho biết Cuba đang phải đối mặt
với những khó khăn mà họ biết sẽ đến, khi Hoa Kỳ áp đặt các biện pháp trừng phạt
kinh tế chặt chẽ đối với đất nước này. Và trong khi đại dịch đã làm cho tình
hình tồi tệ hơn, tổng thống nói, tất cả các quốc gia trên thế giới đang bắt buộc
phải đối phó với virus corona.
Trong một bài phát biểu hôm thứ Hai,
Díaz-Canel cũng nói về hệ thống điện quốc gia của đất nước mình, rằng cơ sở hạ
tầng của nó đang gặp khó khăn vừa do lệnh cấm vận của Hoa Kỳ và vừa do tiêu thụ
quá mức.
Lập trường của Hoa
Kỳ
Tổng thống Biden cho biết, ông ủng hộ mạnh mẽ
những người biểu tình. Biden nói trong một sự kiện tại Nhà Trắng hôm thứ Hai: “Người
dân Cuba đang đòi hỏi tự do của họ từ một chế độ chuyên chế. Tôi không
nghĩ rằng, trong một thời gian dài, chúng ta đã chứng kiến những cuộc biểu tình
như thế này, nếu nói thẳng ra là chưa từng thấy”.
Biden nói thêm: “Hoa Kỳ sát cánh cùng người
dân Cuba khi họ đấu tranh giành các quyền phổ quát của họ. Và chúng tôi kêu gọi
chính phủ Cuba kiềm chế bạo lực trong nỗ lực của họ nhằm bóp nghẹt tiếng nói của
nhân dân Cuba”.
Ghi chú:
*) NPR (National Public Radio – Hệ thống
phát thanh công cộng toàn quốc) là một tổ chức truyền thông độc lập, bất vụ lợi,
được thành lập với sứ mệnh tạo ra một công chúng với nhiều thông tin hơn. Mỗi
ngày, NPR kết nối với hàng triệu người Mỹ qua làn sóng điện, qua mạng trực
tuyến và gặp trực tiếp để khám phá tin tức, ý tưởng và ý nghĩa của việc “là con
người”. Thông qua mạng lưới các đài thành viên, NPR biến những câu chuyện địa
phương thành những câu chuyện quốc gia, những câu chuyện quốc gia thành địa
phương và những câu chuyện toàn cầu thành chuyện cá nhân.
No comments:
Post a Comment