Một Thế Giới (theo Washington
Post)
19/04/2020 06:40
Khi
Trung Quốc vào tháng 3 trở thành quốc gia đầu tiên phục hồi sau sự bùng phát của
COVID-19 tại tâm dịch Vũ Hán, các quan chức nước này đã khởi động một chiến dịch
khác nhằm xây dựng lại hình ảnh quốc tế cũng như góp phần xóa bỏ định kiến
"virus Vũ Hán”.
Với lợi thế là quốc gia đầu tiên kiềm chế thành công
COVID-19 trong khi các nước khác đang vật lộn với dịch bệnh, Bắc Kinh đã tranh
thủ cơ hội để thúc đẩy ảnh hưởng và hình ảnh của nước này bên ngoài, xóa đi những
hình ảnh ban đầu là nơi khởi phát dịch bệnh và làm mầm bệnh lan rộng.
Chủ tịch Tập Cận Bình đã thực hiện hàng loạt cuộc điện
đàm với các lãnh đạo thế giới và đưa ra những lời đề nghị viện trợ “hào phóng”.
Những tuyên bố về việc Trung Quốc sẵn sàng giúp đỡ cùng với những chuyến hàng
và cả các chuyên gia y tế của Trung Quốc được cử đến hỗ trợ các nước trong cuộc
chiến chống COVID-19 được đưa rầm rộ trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Hơn 170
chuyên gia y tế Trung Quốc được điều tới châu Âu, Đông Nam Á và châu Phi. Truyền thông nhà nước liên tục “quảng bá” những bức ảnh khẩu trang Trung
Quốc cập bến hơn 100 quốc gia cùng các bài báo đặt nghi vấn về nguồn gốc
COVID-19, vốn được cho là khởi phát từ chợ hải sản ở thành phố Vũ Hán, thủ phủ
tỉnh Hồ Bắc.
Chiến dịch ngoại giao y tế của Trung Quốc còn vươn tới
các nước phát triển lớn, mạnh ở châu Âu vốn trước đây chỉ quen với việc giúp đỡ
các nước nghèo trong dịch bệnh như Ý, Tây Ban Nha, Pháp, Đức.
Trên các tờ báo quốc tế, các đại sứ Trung Quốc cũng
“góp vui” bằng những bài viết “khoe khoang” thành công của Trung Quốc trong việc
kiểm soát COVID-19, đồng thời ca ngợi sư “hy sinh cao cả” của Bắc Kinh khi đã
“câu giờ” giúp các nước khác có thêm thời gian chuẩn bị đối phó với dịch bệnh,
nhưng đương nhiên không thừa nhận đại dịch bùng phát từ đâu. Một tháng sau, chiến
dịch này đã mang lại kết quả. Song, trong một số trường hợp, nó lại phản tác dụng
hoàn toàn.
Tại Anh, một ủy ban quốc hội về quan hệ đối ngoại đã
thúc giục chính quyền của Thủ tướng Boris Johnson ngăn chặn sự gia tăng thông
tin thiếu chính xác từ Trung Quốc. Các quan chức ở Đức và ít nhất một bang của
Mỹ là Wisconsin đã “vạch trần” về những nỗ lực tiếp cận thầm lặng của giới chức
Trung Quốc trong việc thuyết phục họ công khai ca ngợi Bắc Kinh.
Đáng chú ý, các nước châu Âu khác gồm Phần Lan, Hà
Lan, Tây Ban Nha, Cộng hòa Czech đã phàn nàn về chất lượng các lô hàng vật tư y
tế xuất xứ từ Trung Quốc. Thậm chí, chính phủ một số nước còn thu hồi khẩu
trang và các bộ xét nghiệm của Trung Quốc sau khi phát hiện chúng bị lỗi. Những
hành động này dường như làm hỏng nỗ lực của Bắc Kinh nhằm xây dựng hình ảnh thiện
chí.
Còn ở châu Phi, hiệp hội y tế quốc gia Nigeria đã chỉ
trích quyết định của chính phủ vì mời một nhóm bác sĩ Trung Quốc tới nước này,
cho rằng họ có thể mang theo mầm bệnh.
Và trên mạng xã hội Twitter, các nhà ngoại giao
Trung Quốc không chỉ truyền bá thông điệp “tốt đẹp” về quốc gia của mình mà còn
được đặt trong tâm thế sẵn sàng đáp trả những chỉ trích. Họ công khai lên án
con trai Tổng thống Brazil, và Bộ trưởng Giáo dục Brazil, những người đã cáo buộc
Bắc Kinh muốn "thống trị thế giới" bằng cách kiểm soát các nguồn cung
thiết bị bảo hộ y tế.
Quan chức Trung Quốc còn không hài lòng với phát
ngôn viên Bộ Y tế Iran, người đặt câu hỏi về độ chính xác trong dữ liệu liên
quan đến COVID-19 mà chính phủ Trung Quốc công bố, và đả kích một doanh nhân
Sri Lanka, người cũng đã chỉ trích Bắc Kinh về cách phản ứng với đại dịch.
Làn sóng hoài nghi, ngay cả ở những nước được cho là
“thân thiện” với Trung Quốc, đã nhấn mạnh thêm thách thức mà các nhà hoạch định
chính sách ở Bắc Kinh phải đương đầu khi tìm cách xây dựng lại hình ảnh toàn cầu
sau đại dịch. Trong khi các chính quyền từ Mỹ đến Bỉ đang bị chỉ trích vì cách
xử lý COVID-19 trong nước, Trung Quốc lại đang đứng trước một đòn giáng mạnh
vào thời điểm quốc gia Đông Á đang cố gắng khẳng định vị thế của một nhà lãnh đạo
tương lai trong các vấn đề thế giới.
"Họ biết rõ khi nào tình hình lắng xuống và khi nào ánh mắt của mọi
người đổ dồn về phía Bắc Kinh để xem có chịu trách nhiệm hay không. Đó sẽ là
tình huống vô cùng khó khăn", Nadège Rolland,
chuyên gia cấp cao thuộc Viện nghiên cứu quốc gia về châu Á của Mỹ, nhận định,
và cho biết "Trung Quốc đang cố gắng
loại bỏ những lời cáo buộc. Sự tự tin song hành với nỗi sợ của họ".
Các quan chức Trung Quốc đã tỏ ra thất vọng vì phản ứng
dữ dội đang bùng lên trước những gì họ mô tả đơn giản là “lòng vị tha”. Người
phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh khẳng định Bắc Kinh không dùng
ngoại giao để đánh bóng hình ảnh hoặc mở rộng ảnh hưởng của mình đối với các nước
khác. Các quan chức Trung Quốc cũng cam kết sẽ lập lức xử lý triệt để những dụng
cụ y tế kém chất lượng.
"Chúng tôi muốn chia sẻ kinh nghiệm và những phương pháp hữu hiệu của
Trung Quốc với các quốc gia khác, nhưng chúng tôi sẽ không biến nó thành bất kỳ
loại vũ khí hay công cụ địa chính trị nào", bà Hoa cho hay.
Chắc chắn, nhiều quốc gia có quan hệ đầu tư ngày
càng tăng đối với Trung Quốc, đặc biệt đã phản ứng tích cực. Tại Serbia, một tấm
biển quảng cáo khổng lồ được dựng lên trên một con phố ở thủ đô Belgrade kèm
theo hình ảnh Chủ tịch Trung Quốc Tập đang mỉm cười với dòng chữ “Cảm ơn người
anh cả”. Trong khi ở Ý, Bộ trưởng Ngoại giao Luigi Di Maio, đã đăng tải một đoạn
video lên mạng xã hội Facebook bày tỏ biết ơn khi nhận được các lô hàng thiết bị
y tế từ Trung Quốc.
“Việc gia nhập Sáng kiến Vành đai và Con đường cùng Trung Quốc đã cứu mạng người dân Ý”, ông Di Maio đề cập đến
chiến lược của ông Tập Cận Bình nhằm mở rộng ảnh hưởng của Bắc Kinh thông qua
các chương trình cơ sở hạ tầng và cho vay.
Tại một số nước châu Phi, tiếng tăm của Trung Quốc
đã được củng cố bởi sự quyên góp nhanh chóng từ tỷ phú Jack Ma, người sáng lập
và chủ tịch điều hành của Tập đoàn Alibaba, một tập đoàn công nghệ đa quốc gia
có trụ sở tại Trung Quốc.
“Trung Quốc đang dẫn đầu một xu hướng ngoại giao mới
đi kèm với việc viện trợ y tế hào phóng, cũng như tận dụng một mạng lưới tuyên
truyền rộng lớn mà đã được xây dựng ở châu Phi trong vòng 10 đến 15 năm qua để
củng cố hình ảnh. Trong những tuần đầu tiên, viện trợ của Trung Quốc đã được
đón nhận nồng nhiệt bởi giới cầm quyền và dân chúng tại châu Phi”, Eric Olander
người đồng sáng lập Dự án Trung Quốc – châu Phi nói.
Tuy nhiên, theo ông Olander, Trung Quốc hiện đã bắt
đầu mất đà trong chính sách ngoại giao y tế của mình sau khi các báo cáo về chất
lượng không được đảm bảo xuất hiện ngày càng nhiều.
Chiến thuật mới
Ngoài chiến lược ngoại giao y tế, Trung Quốc đang
làm phương Tây bất ngờ bằng cách lan truyền những thuyết âm mưu, điều hiếm thấy
trước khi COVID-19 bùng phát ở Vũ Hán hồi cuối năm ngoái.
Tháng trước, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc
Triệu Lập Kiên và một số nhà ngoại giao khác đã đặt câu hỏi liệu có phải
coronavirus đã được các binh sĩ quân đội Mỹ đưa tới Trung Quốc. Hành động này
đã làm thổi bùng những màn khẩu chiến “ăn miếng trả miếng” giữa hai nước sau
đó.
“Một dịch bệnh có thể bắt nguồn từ bất kỳ thành phố,
quốc gia hoặc khu vực nào trên thế giới. Nguồn gốc coronavirus là một vấn đề
khoa học cần được chứng minh và giải thích bởi các nhà khoa học và chuyên gia y
tế. Có một sự công nhận ngày càng tăng rằng cách tiếp cận của Trung Quốc đã có
hiệu quả và kinh nghiệm của Trung Quốc đáng để học hỏi”, ông Triệu khẳng định
trong một cuộc họp báo.
Thậm chí, truyền thông nhà nước Trung Quốc còn đưa
tin rộng rãi rằng một nhà nghiên cứu nổi tiếng ở Ý đã nói coronavirus có thể bắt
nguồn từ nước này, chứ không phải Vũ Hán. Bác sĩ thận Giuseppe Remuzzi đã phải
lên nhật báo Il Foglio để sửa chữa thông tin, khẳng định bình luận của ông bị
“bóp méo vì mục đích tuyên truyền”.
Zhiqun Zhu, trưởng khoa quan hệ quốc tế tại Đại học
Bucknell (Mỹ) và là tác giả của cuốn sách Chính sách ngoại giao mới của
Trung Quốc, nhận định rằng đại dịch COVID-19 đã làm dấy lên các cuộc tranh
luận trong giới ngoại giao Trung Quốc.
“Trung Quốc liệu có nên phản bác một cách toàn diện
những cáo buộc chỉ trích nhắm vào minh, khẳng định như một cường quốc thế giới?
Hay nên thể hiện một bộ mặt khiêm tốn hơn, ít đối đầu hơn? Chắc chắn một số nhà
ngoại giao biết rằng, ngoài kia thế giới đang đổ lỗi cho Trung Quốc, và rằng việc
tuyên truyền Trung Quốc là vị cứu tinh đang phản tác dụng. Nhưng ngay bây giờ,
có thể hiểu đơn giản là giới lãnh đạo Trung Quốc đang muốn thúc đẩy chủ nghĩa
dân tộc ở đất nước họ”, ông Zhu cho hay.
Không có chỗ cho sự “khoe khoang”
Trong bài xã luận đăng trên Nhân dân Nhật
báo, cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Trung Quốc vào tháng này, một quan
chức cấp cao trong chính quyền Bắc Kinh khuyên các nhà ngoại giao Trung Quốc
nên đề cao tinh thần khiêm tốn và khoan dung, và tuân thủ giao tiếp, học hỏi và
cởi mở.
Bên cạnh đó, giới học giả cũng như nhiều chuyên gia
Trung Quốc bay tỏ ra lo lắng về nguy cơ suy yếu hình ảnh với chiến lược ngoại
giao hiện nay mà Bắc Kinh đang theo đuổi, giữa lúc nhiều chính trị gia ở Anh và
Mỹ đã công khai yêu cầu Trung Quốc bồi thường thiệt hại về kinh tế do COVID-19
gây ra, dù chưa rõ liệu nỗ lực này có thành công ở tòa án quốc tế hay không.
Trong một loạt bài tiểu luận, nhà kinh tế học hàng đầu
Hua Sheng đã cảnh báo Trung Quốc về việc truyền bá các thuyết âm mưu liên quan
đến nguồn gốc coronavirus hay có những bài báo “khoe khoang” trong khi các nước
khác vẫn đang gồng mình đối phó đại dịch, đồng thời kêu gọi Bắc Kinh dám đứng
lên nhận trách nhiệm vì những gì đã xảy ra ở Vũ Hán.
Tuy nhiên, bà Lucrezia Poggetti, nhà nghiên cứu tại
tại Viện nghiên cứu Trung Quốc Mercator ở Berlin (Đức) nhận định rằng, bộ máy
lãnh đạo Trung Quốc đang nỗ lực muốn giữ thể diện, do đó rất khó có khả năng Bắc
Kinh sẽ thừa nhận lỗi lầm hoặc thể hiện bộ mặt yếu kém trên trường quốc tế.
Theo bà Poggetti, các nước phương Tây bao gồm Pháp,
Anh, Đức cùng Mỹ và Nhật Bản đang tiến hành xem xét mức độ phụ thuộc của họ vào
Trung Quốc đối với những nguồn cung thiết yếu liên quan đến y tế và an ninh quốc
gia. "Sẽ có một sự đánh giá lại sau khi dịch bệnh kết thúc", bà
Poggetti nhấn mạnh.
Hoàng
Vũ (theo Washington Post)
No comments:
Post a Comment