Gió Bấc
14/04/2020
Do sức ép của dư luận và các doanh nghiệp, hậu trường
màn kịch cấm xuất gạo bảo đảm an ninh lương thực trong đại dịch hạn
hán đã hé lộ. Tổng Công ty Lượng thực 1, Tổng Cục Dự trữ quốc
gia tác động cấm xuất để dìm giá gạo, Bộ Tài Chính, Tổng Cục Hải
Quan đắc lực tham gia vở diễn. Muốn thật sự bảo đảm an ninh lương thực cần
thanh tra ngay hai con khùng long này. Bác Tổng muốn nung lò chuẩn bị cho đại hội
13 thì đây chính là cơ hội tốt. Ít nhất 13 tỉnh đảng bộ, hơn 80 triệu
nông dân sẽ vô cùng biết ơn và tôn phò người nào trảm tham quan, cứu nguy cho
giá lúa.
Gần đây báo chí trong nước phê phán một số người ăn
mặc tươm tất, chạy xe máy tay ga đến nhận quà từ thiện cho người nghèo trong
mùa dịch virus Vũ Hán và gọi đây là nhũng “ký sinh trên lưng người
nghèo”. Lạm dụng lòng tốt, ăn chặn của người nghèo thật là hành vi bất
nhẫn đáng trách nhưng đó chỉ là hành vi cá biệt, cơ hội sự tham vặt của cá
nhân. Kinh tởm hơn, khủng khiếp hơn, có những tổ chức, cơ quan được giao quyền
lực, trách nhiệm quản lý vĩ mô những vấn đề hề trọng của quốc gia lại chớp thời
cơ đại dịch, dựng chiêu bài, danh nghĩa vì an ninh lương thực o ép
nông dân, doanh nghiệp trên quy mô cả nước để trục lợi. Đó là cốt lõi sâu xa
bên trong chuyện lằng nhằng cho, cấm xuất khẩu gạo.
Thừa 3 triệu tấn gạo cứ “sợ” thiếu ăn
Gần một tháng qua, cuộc tranh luận gay gắt cấm hay
cho xuất khẩu gạo diễn ra trên dư luận báo chí, mạng xã hội và ngay trong chính
phủ. Cao điểm từ ngày 23-3 khi chính phủ chỉ thị ngừng xuất khẩu gạo và ngay
ngày sau đó Bộ Công Thương xin dừng cấm.
Phía đề nghị cấm xuất khẩu gạo nêu lý do phải bảo đảm
an ninh lương thực trong điều kiện hạn mặn xâm nhập Miền Tây và đại dịch virus Vũ
Hán. Tổng Cục Hải Quan đưa ra thông tin sốt nóng, chỉ trong 2 tháng đầu
năm, Trung Quốc đã mua của ta lượng gạo bằng 600% so cùng kỳ 2019. Nạn thiếu gạo
thời bao cấp vẫn còn là mối ám ảnh của nhiều ngươi, thảm họa đại dịch và hạn mặn
đang là thời sự, yếu tố Trung Quốc và con số 600% rất ấn tượng nên thoạt đầu đề
xuất này được nhiều người đồng tình.
Ngày 23-3 chính phủ chỉ đạo ngừng xuất khẩu gạo
lập tức trên thị trường nội địa, giá lúa giảm hơn 500 đồng/kg người
nông dân chưa kịp mừng đã rơi vào điệp khúc lúa được mùa mất giá. Các
doanh nghiệp kinh doanh lương thực ở các tỉnh phía Nam cũng lao đao
vì ách tắc không thể xuất hàng theo hợp đồng đã ký với nước ngoài. Gạo lúa bị
ùn ứ từ đồng ruộng đến kho bãi của doanh nghiệp, thậm chí cả bến cảng.
Nhưng các doanh nghiệp, lãnh đạo các tỉnh
Long An, An Giang đã có văn bản kiến nghị Chính phủ cho xuất gạo vì lúa đông
xuân đang trúng mùa, giá gạo thế giới đang tăng mà trong nước bị khê đọng hạ
giá không tiêu thụ được. Theo thống kê của Bộ Công Thương,
lượng gạo ùn ứ trong kho bãi và ngay các bến cảng của các doanh nghiệp là trên
1,3 triệu tấn.
Về con số Trung Quốc mua tăng 600% so với năm
2019, nghe thật lớn nhưng thực tế chỉ là 20.000 tấn, rất nhỏ
so với khả năng, sản lượng gạo hàng hóa của Việt Nam. Do năm 2019
Trung Quốc có khách hàng mới mua gạo của ta rất ít.
Nhiều nhà kinh tế như Nguyễn Đức Thành nguyên Thành
viên tổ tư vấn chính phủ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính
sách (VEPR) ,Vũ Kim Hạnh nguyên TBT báo Tuồi trẻ, hiện phụ
trách Trung tâm Nghiên cứu kinh doanh và Hồ trơ doanh nghiệp (BSA) lên tiếng
ủng hộ việc xuất khẩu gạo trong thời cơ giá gạo thế giới đang tăng.
Giáo sư Tiến sĩ Võ Tòng Xuân người cha đỡ đầu
hàng trăm giống lúa của Việt Nam khẳng định “Chúng ta biết rất rõ
lượng lúa gạo Việt Nam hiện có sau vụ đông xuân trúng mùa, dù đã dành lại 1,5
triệu tấn dự phòng cho an ninh lương thực, vẫn dư ra ít nhất trên 3 triệu tấn gạo
trong kho và bồ lúa của dân, trong khi hiện giá gạo trên thị trường thế giới
tăng cao là dịp để cho nông dân bán lúa giá cao. Hai tháng nữa miền
Tây Nam Bộ lại bắt đầu thu hoạch vụ lúa hè thu, vì vậy Việt Nam khó có thể thiếu
gạo” (1)
Cơ hội khẳng định vị thế cường quốc
gạo!
Giáo sư Võ Tòng Xuân phân tích hệ quả tích cực của
việc xuất khẩu gạo trong thời điểm dịch bệnh không chỉ có lợi cho người dân mà
còn nâng vai trò vị thế và hiệu quả kinh tế quốc gia “ Không cho các
doanh nghiệp ký hợp đồng bán gạo cho Philippines, Indonesia, Trung Quốc...
trong lúc họ đang cần, không chỉ chúng ta mất cơ hội bán gạo giá cao mà còn
mang tiếng là quốc gia không có tinh thần giúp đỡ các nước trong lúc khó khăn.
Tôi vẫn đề xuất Chính phủ cho xuất trên 3 triệu tấn
gạo bởi theo tính toán kỹ lưỡng của chuyên gia, chúng tôi nghĩ rằng là một cường
quốc về xuất khẩu gạo, Việt Nam hoàn toàn làm chủ được an ninh lương thực, đồng
thời có dư để giúp các quốc gia thiếu gạo trên thế giới.
Trong đại dịch COVID-19, không riêng gì Việt Nam mà
tất cả các quốc gia trên thế giới đều bị thiệt hại. Nền kinh tế đi vào khủng hoảng
khiến chính phủ mỗi nước phải tốn kém rất nhiều nguồn lực, tung ra nhiều chính
sách kích cầu để vực dậy nền kinh tế và hỗ trợ doanh nghiệp, việc tạo điều kiện
cho các doanh nghiệp xuất khẩu gạo thành công chính là "cú
hích" giúp doanh nghiệp có lãi, ngân sách nhà nước cũng có lợi.”
Thủ tướng run tay, xuất nhỏ giọt
Ngày 31-3 Bộ Công Thương, Bộ NN&PTNT chính thức
đề nghị cho xuất khẩu gạo những vẫn còn có ý kiến không đồng tình
Trước những đề xuất mạnh mẽ này, Thủ tướng
kiến tạo Nguyễn Xuân Phúc dùng dằng mãi đến ngày 10-4 mới cho xuất khẩu gạo với
mức độ nhỏ giọt 400.000 tấn trong tháng 4, yêu cầu Bộ Công Thương chủ trì,
phối hợp với các Bộ liên quan báo cáo tình hình xuất khẩu gạo tháng 4/2020 và đề
xuất Thủ tướng Chính phủ phương án điều hành xuất khẩu gạo tháng 5/2020 trước
ngày 25/4/2020. ..… (2)
Với người dân, quyết định này là niềm vui không trọn
vẹn. Giáo sư Tiến sĩ Võ Tòng Xuân, bày tỏ ý kiến xác đáng là“Tôi mừng
vì Thủ tướng đã lắng nghe ý kiến của chuyên gia, chính quyền và doanh nghiệp
cho phép xuất khẩu gạo trở lại, tuy nhiên quyết định cho xuất khẩu 400.000 tấn
gạo trong tháng 4 mới chỉ tháo gỡ được một phần cho doanh nghiệp. Còn bà
con nông dân trồng lúa của miền Tây Nam Bộ lại một lần nữa chưa được
hưởng trọn niềm vui trúng mùa được giá. Theo tôi, quyết định chỉ cho xuất
400.000 tấn gạo trong tháng 4 vì sợ ta thiếu gạo trong thời COVID-19 là chưa hợp
lý. ,,,”
Tại sao xuất khẩu gạo thời điểm này thật sự an toàn,
ích nước lợi dân nhưng người ta cố tình cản trở và ai có lợi trong việc cấm xuất khẩu
gạo? Phó Giáo sư, Tiên sĩ Nguyễn Đức Thành đã chỉ rỏ đích danh
kẻ thủ lợi “Theo tôi Việt Nam không nên áp dụng chính sách cấm xuất khẩu
gạo hoặc chế độ quota lúc này. Tất cả chỉ làm lợi cho các nhóm lợi
ích núp bóng nhà nước như Hải quan, VFA, VinaFood, v. v… đồng thời
gây thiệt hại và phân hóa các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, khiến thị
trường bị đẩy lùi hàng chục năm”. (3)
Cấm xuất vì Vinafood 1 lỡ ký hợp đồng
giá rẻ!
Đây là nhận định chính xác và dũng cảm nêu đúng bản
chất thực trạng Việt Nam hàng chục năm qua. Mặc dù luật doanh nghiệp cho phép
hàng trăm công ty xuất khẩu gạo nhưng quyền lực trong hoạt động này vốn nằm
trong tay hai Tổng Công Ty Lương Thực Miền Bắc (Vinafood 1) và Miền Nam
(Vinafood 2) những doanh nghiệp nhà nước do các cựu quan chức được đảng
bổ nhiệm. Hiệp Hội Lương Thực Việt Nam VFA cũng do chính các quan chức này lãnh
đao.
Các Vinafood được ưu tiên ký kết xuất khẩu
các hợp đồng chính phủ, ưu tiên chỉ định cung cấp lương thực cho Tổng Cục dự
trữ quốc gia được tham gia các cuộc họp chính phủ trong lĩnh vực
có liên quan... Trong trường hợp này, Vinafood 1 là doanh nghiệp duy
nhất có mặt trong cuộc họp đưa đến quyết định cấm xuất khẩu gạo ngày 23-3.
Lý do Vinafood 1 tác động chính phủ cấm xuất
khẩu gạo được nhà báo Mai Bá Kiếm cựu Thư Ký Tòa soạn báo Phụ Nữ
TP. HCM viết trên Fb như sau:“Số là năm
2019, Vinafood 1 xuất gạo cho Cuba và Malaysia với
giá 355 USD/tấn, rồi ép giá thu mua của nông dân: 4.200 đ/kg lúa 504,
nên lời to! Quen ăn trên mồ hôi nông dân, đầu năm
2020, Vinafood 1 ký HĐ bán gạo cho Cuba - giá 365 USD/tấn, Malaysia giá
334 USD/tấn, tổng cộng 490.000 tấn.
Ai dè, năm 2020, nông dân giảm diện tích trồng lúa
504 để chồng lúa thơm. Nên đầu tháng 3/2020, giá lúa 504 lên
5.100 đ/kg - 5.300 đ/kg, quy gạo phải 380 USD/ tấn. Vinafood 1
cầm chắc lỗ 400 tỷ đồng, nên xúi bộ Công thương xin Thủ tướng dừng xuất khẩu gạo,
để giá lúa trong nước giảm!” (4)
Không phải lần đầu những con khủng long vì lợi ích
riêng tác động cấm xuất khẩu gạo ngay lúc giá thế giới đang tăng mà các nhà
kinh tế, các doanh nghiệp đã nhiều lần nhắc nhở tiền lệ tương tự vào năm 2008.
Chính quyết sách sai lầm này không chỉ gây thiệt hại hàng trăm triệu đô la giá
trị xuất khẩu năm đó mà còn làm giá gạo Việt Nam luôn thấp hơn giá gạo Thái Lan
cùng chủng loại từ 70 đến 80 USD/tấn.
Tổng Cục dự trữ trống kho vì ưu ái
sân sau
Không chỉ Vinafood 1, con khủng long thứ hai
cũng cần cấm xuất khẩu gạo để ép giá nông dân trục lợi là Tổng Cục dự
trữ quốc gia. Được chính phủ giao chỉ tiêu dự trữ lương
thực tống cộng 280.000 tấn gạo nhưng vào giữa tháng 3
khi kiểm tra các kho của Tổng Cục mới chì có 8000 tấn gạo. Giá gao nội địa lúc
này đã lên cao hơn giá trước đó nên Tổng Cục cũng có nguy cơ không hoàn thành
chỉ tiêu, cần cấm xuất gạo để hạ giá gạo trong nước. ’Đau đớn thay, đỡ đầu
và tiếp sức cho âm mưu hút máu nông dân ấy là Bộ Tài Chính được chính
phủ giao trách nhiệm phối hợp quản lý xuất khẩu gạo và bảo đàm an ninh lương thực.
Ngay trong ngày 10-4, ngày chính phủ cho xuất
khẩu gạo, âm mưu cấm để ém giá bất thành, Bộ Tài Chính đã có công văn đề
nghị kéo dài thời gian cấm xuất khẩu gạo, lần này không còn nhân danh an
ninh lương thực mà lộ liễu hơn là để cứu Tổng Cục Dự trữ Quốc
gia và các doanh nghiệp sân sau. Do việc mua gạo dự trữ quốc gia đang
khó khăn, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công Thương dừng xuất khẩu gạo tẻ đến
giữa tháng 6. Dư luận cho rằng với công văn này Bộ Tài Chinh đã ngáng
chân Bộ Công Thương,
Trong văn bản, Bộ Tài chính cho rằng kế hoạch
Thủ tướng giao mua dự trữ 190.000 tấn gạo và 80.000 tấn thóc tẻ loại thường.
Các doanh nghiệp đã bỏ thầu và trúng thầu cung cấp khoảng 178.000 tấn. Tuy
nhiên, khi thấy nhu cầu xuất khẩu gạo tăng, một số doanh nghiệp lại trì
hoãn ký hợp đồng, không thương thảo dù đã trúng thầu.
Vì thế, Bộ Tài chính đề nghị dừng xuất khẩu gạo
tẻ đến 15/6 để đảm bảo công tác mua dự trữ quốc gia. Các mặt hàng gạo nếp, gạo
đồ, gạo hữu cơ, gạo thơm vẫn được xuất khẩu bình thường. Sau khi cơ quan dự
trữ quốc gia đã mua đủ theo kế hoạch, sẽ tiếp tục để xuất khẩu linh hoạt.
Ưu tiên mua gạo ở nơi thiếu gạo!
Thực tế qua kiểm kho, Tổng cục dự trữ mới
nhập được hơn 7000 tấn gạo trên chỉ tiêu đã giao. Theo Tổng cục
Dự trữ Nhà nước. ngày 11/4, Cục Dự trữ Nhà nước khu vực Nam Tây
Nguyên đã phải thông báo về việc hủy kết quả lựa chọn nhà thầu các gói thầu
cung cấp gạo nhập kho dự trữ quốc gia năm 2020. Lý do các nhà thầu từ chối ký hợp
đồng cung cấp gạo dự trữ (5)
Vì sao đã được giao thầu gần 1 tháng mà
các doanh nghiệp này mới chỉ thức hiện được hơn
0,2% khối lượng, các doanh nghiệp này là ai?. Nhà báo Mai Bá Kiếm đã lý giải, “theo
thói quen, Tổng cục Dự trữ Nhà nước “mở thầu” cho cả chục “DN sân sau” tại “3 tỉnh
thiếu gạo” trúng thầu là: Lạng Sơn, Hà Nam, Hà Tĩnh.
Giá "lúa thường" lên 5.000 đ/kg, các
“DN sân sau” phải “bỏ cọc (tiền bảo lãnh thực hiện HĐ) chạy lấy người”. Cục
Dự trữ gom “cọc” được 803.272.000 VNĐ, mua được hơn 160 tấn gạo, đủ bảo đảm an
ninh lương thực trong vòng… một nốt nhạc!”
Vì sao tại vựa lúa ĐBSCL có trên 180 DN kinh doanh
lương thực đều không được giao thầu, cơ quan Dư trữ quốc
gia lại giao cho DN thuộc ba tỉnh Lạng Sơn, Hà Nam, Hà Tỉnh đều là miền
Núi lúa không đủ ăn nhiều năm phải cứu đói, xa địa bàn thu mua sản phẩm.
Thực hiện nhiệm vụ dự trử quốc gia
mà bê trễ, lơi lỏng như vậy rõ là nguy hiểm. Hợp đồng cung ứng lương
thực dư trữ quốc gia là lĩnh vực an ninh lương thực, sao điều kiện hủy bỏ quá dễ
dàng? Luật sư Trần Hồng Phong đã bình luận rằng "Biện pháp khắc phục
vi phạm" chỉ là thu số tiền bảo lãnh dự thầu là quá nhẹ. Vì nếu họ xù thầu,
dẫn đến ảnh hưởng an ninh lương thực là ko thể chấp nhận được, tiềm ẩn
hậu quả nghiêm trọng. Chả lẽ Nhà nước phải xuất tiền ra mua chăng?”
Cần cho củi vào lò!
Vì sao Bộ Tài Chính lại bảo kê cho sai phạm của cơ
quan dự trữ quốc gia và các doanh nghiệp hủy thầu? Chỉ vì 160.300 tấn
gạo chưa được nhập kho lưu trữ quốc gia mà 1.434.000 tấn gạo hiện đang nằm chờ
xuất khẩu phải bị ách lại liệu có phải là cách điều hành vì lợi ích quốc
gia?!
Rõ là việc xuất khẩu gạo không ảnh hưởng gì tới an
ninh lương thực. Với cung cách mượn danh nghĩa an ninh lương thực để cho doanh
nghiệp sân sau trục lợi của Tổng Cục Dự trữ quốc gia, thì dù lượng gạo
hàng hóa dư thừa hàng năm không phải là 6,7 triệu tấn như hiện nay mà có
lên đến vài ba chục triệu thì đất nước vẫn có nguy cơ mất an ninh lương thực.
Tác nhân gây rối loạn ách tắc hoang mang, mất an
toàn vừa qua chính từ hai con khủng long Vinafood 1 và Tổng Cục dự
trữ quốc gia. Muốn thật sự bảo đảm an ninh lương thực cần thanh tra
ngay hai con khủng long này. Bác Tổng muốn nung lò chuẩn bị cho đại hội 13 thì
đây chính là cơ hội tốt. Ít nhất 13 tỉnh đảng bộ, hơn 80 triệu nông
dân sẽ vô cùng biết ơn và tôn phò người nào trảm tham quan, cứu nguy cho giá
lúa.
Dung dưỡng kéo dài guồng máy, cơ chế quản
lý điều hành việc xuất khẩu gạo hiện nay vừa duy trì bất công, nông dân nghèo
khổ nuôi béo bầy khủng long hút máu vừa tự đánh mất vai trò thế mạnh
cường quốc lương thực trên trường quốc tế. Không lẻ gì với sản lương xuất khẩu
đứng thứ nhì thứ ba thế giới mà giá gạo Việt Nam cứ đeo đít giá gạo Thái Lan với
khoảng cách 70-80 USD tấn, Cứ nhìn bài học từ bóng đá, thay huấn luyện viên mọi
thứ sẽ thay đổi.
--------------------------------------------------
* Bài viết không thể hiện quan điểm của Đài Á Châu Tự Do
No comments:
Post a Comment