Thời
thập niên 80 trở về trước, vừa trải qua cuộc chiến tranh kéo dài mấy chục năm,
thiệt hại vật chất không biết bao nhiêu mà kể, miền Bắc dù thắng cuộc nhưng gần
như chỉ còn cái xác. Những anh cả anh hai Liên Xô, Trung Quốc thấy Việt Nam thắng
được Mỹ có vẻ vênh váo nên cũng ghét, cắt dần viện trợ. Tôi còn nhớ những năm
76-77 chi đó, báo Nhân Dân hãnh diện ca ngợi sức mạnh quân sự của Việt Nam giờ
đây mạnh nhất khu vực, riêng hải quân có thể đứng đầu châu Á bởi thu được của hải
quân Việt Nam cộng hòa (mà họ gọi là ngụy) cơ man tàu chiến hiện đại, đó là
chưa kể đám quân dưới quyền đề đốc Chung Tấn Cang đã lấy không ít chiếc để chạy
trốn, chứ nếu không hải quân ta sẽ vào nhóm mạnh nhất địa cầu. Cứ như cách mô tả
của tờ báo lớn này thì so với tàu chiến lợi phẩm của ta, tàu dạng Hải Ưng
(trong một bộ phim Trung Quốc tôi xem thời niên thiếu) chỉ là con muỗi so với đại
bàng. Liên Xô cũng giảm viện trợ và bắt đầu đòi nợ, khi “bạn chí cốt trên tuyến
đầu chống Mỹ” chưa có tiền trả thì lấy bằng phương tiện chiến tranh do Mỹ bỏ lại,
vơ bèo vạt tép, gom cả hạt điều, tiêu, cà phê, cao su, quần áo may sẵn…, lấy tất.
Dùng máu người Việt ngăn được Mỹ rồi, thế là xong nhiệm vụ quốc tế, không cần
giúp theo tình hữu nghị anh em nữa. Mỹ thì ngày càng cấm vận gắt gao. Người tài
bỏ nước đi từng đàn dù biết có thể bỏ mạng trên hành trình gian khổ. Đất nước
vì vậy càng xơ xác, kiệt quệ. Chính ông Nguyễn Văn Linh tại đại hội 6 của đảng
cầm quyền cũng phải thừa nhận tình hình đang trên bờ vực.
Thực
tế là vậy, nhưng tư duy đặc quyền đặc lợi đã ngấm vào máu cán bộ mất rồi. Sau
bao năm chiến tranh gian khổ, giờ phải là lúc được tận hưởng, chia phần. Không
thế, ai thèm dấn thân làm cách mạng. Ngay cả những vị từng nếm mật nằm gai, vào
sinh ra tử, cùng sống chết với dân, ngọt bùi chia sớt “bát cơm sẻ nửa, chăn sui
đắp cùng” thời chống Pháp, chống Mỹ cũng ngày càng chễm trệ như ông lớn. Ra đường
phải ngựa ngựa xe xe, đến công sở đòi bàn này ghế nọ. Một mặt họ tuyên truyền
ca ngợi tấm gương lão thực, giản dị, tiết kiệm của cụ Hồ, kêu gọi dân hãy noi
gương cụ, mặt khác họ lên chương trình, kế hoạch chia bôi, giành phần cho cá
nhân. Họ mặc nhiên coi đó là chủ trương của đảng, của nhà nước, chứ mình trong
sạch, vô can. Dân có thắc mắc lăn tăn điều gì, cứ tìm hiểu chính sách của đảng
và nhà nước. Mà dân chúng an phận, ngại đụng đến chính sách (bởi bao tấm gương
tày liếp đang đếm kiến trong tù còn sờ sờ ra kia) nên cán bộ cứ ung dung hưởng
lợi. Dần dà, đặc quyền đặc lợi trở thành nếp, anh nào nhảy vào bộ máy cai trị
cũng nghiễm nhiên ngồi “chiếu hoa cạp điều” vênh váo với làng nước.
Chính
sách đặc quyền đặc lợi đã làm hư hỏng cán bộ. Tấm gương “đày tớ trung thành phục
vụ nhân dân” xưa rồi. Cha làm quan, phải cố dọn đường lôi con cháu vào kế nghiệp
chốn quan trường. Nếu chúng tài hèn sức mọn thì đã có cửa chạy chọt mua danh
bán tước. Câu kết với nhau, anh lo con tôi, tôi lo cho con anh vào mỗi kỳ cơ cấu,
bầu bán, sắp xếp nhân sự. Làm ông nọ bà kia, nếu không được hưởng hơn thiên hạ
thì tranh đoạt làm gì. Hơn nhau là hơn ở căn nhà, chiếc xe, lương lậu bổng lộc
do chế độ ban phát, không hơn thì thà ở nhà đuổi gà cho vợ. Cứ như thế, đích phấn
đấu là những ân thưởng đặc quyền đặc lợi chứ chả phải tổ quốc nhân dân gì sất.
Điều
lố bịch nhất là bộ máy cai trị không cần giấu diếm những hành vi vơ vét của họ.
Họ nhân danh quốc hội, chính phủ ra những nghị quyết, nghị định quy định đẳng cấp
cán bộ được hưởng đặc quyền đặc lợi, coi như luật. Chẳng hạn với cái quyết định
số 32/2015 của thủ tướng chính phủ về xe công, họ tự cho phép cán bộ nào được
xài xe mấy trăm triệu, cán bộ nào xe tiền tỉ, cán bộ nào xe vô giá. Thậm chí họ
còn tùy tiện tới mức ngay cả người đã nghỉ làm việc rồi cũng được hưởng đặc quyền
đặc lợi vĩnh viễn, suốt đời. Ví dụ điều 3 nêu rõ: “Các chức danh được sử dụng
thường xuyên một xe ô tô, kể cả sau khi đã nghỉ công tác, không quy định mức
giá cụ thể: 1. Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng. 2. Chủ tịch nước. 3.
Thủ tướng Chính phủ. 4. Chủ tịch Quốc hội”. Cứ theo như họ cắt nghĩa thì đó là
sự biết ơn, đền đáp, có trước có sau, uống nước nhớ nguồn… Thế chả nhẽ những vị
ấy khi đương chức đương quyền làm việc không công chắc. Ngồi ghế cao, giữ chức
to thì ắt lương cao, bổng lộc nhiều, chức càng thấp thì lương bổng phụ cấp ít
theo, không giữ chức gì thì chỉ làm công ăn lương theo giờ, theo sản phẩm, theo
hợp đồng. Nông dân có việc của nông dân, thủ tướng có việc của thủ tướng. Không
ai đáng trọng hơn ai. Xã hội đã mặc định như vậy, không để ai phải thiệt. Còn
làm việc thì còn được trả công. Không làm thì thôi. Sự công bằng là ở đó. Cớ
đâu lại tự định ra phép đặc quyền ban phát này nọ. Xin nhớ rằng, tất cả những
khoản chi đó đều từ ngân sách, tức là tiền thuế, tiền mồ hôi nước mắt của dân.
Khách
quan mà nói không phải tất cả cán bộ đều xấu, đều đặc quyền đặc lợi. Có những
người tốt, rất tốt, có nhân cách, tự trọng, không hùa theo đám đông hư hỏng. Họ
biết từ chối đặc quyền đặc lợi bởi hiểu rằng như thế là vô lý, là chiếm đoạt
quyền lợi của dân. Đơn cử như luật sư Trần Quốc Thuận, chồng bà Võ Thị Thắng.
Ông Thuận có lẽ là vị lãnh đạo cấp cao có nhân cách nhất trong bộ máy tồn tại bấy
nay. Khi còn đương chức Phó chủ nhiệm thường trực Văn phòng Quốc hội, ông Thuận
dứt khoát ủng hộ chủ trương khoán xe công, tự gương mẫu bắt xe ôm hoặc taxi đi
làm. Nhiều người khen ngợi nhưng cũng không ít kẻ dè bỉu, nhất là những anh thấy
bị động chạm đến quyền lợi. Nhưng tiếc thay, ông Thuận như một anh Đông Ki Sốt
đơn độc, không phá nổi cái bờ tường bảo thủ đặc quyền đặc lợi được trung ương đổ
bê tông vững chắc. Quốc hội đã bao nhiêu lần đưa việc khoán xe công, thuê nhà
công vụ lên bàn nghị sự, cuối cùng đâu vẫn vào đó, ném đá ao bèo. Quốc hội còn
thua, cá nhân ông Thuận ăn nhằm gì.
Một
người nữa, chính tôi gặp và trò chuyện nhiều lần. Đó là cụ Lê Quang Ngoạn, bác
ruột của chị dâu tôi, bố vợ của bạn đồng nghiệp tôi. Cụ Ngoạn tham gia kháng
chiến chống Pháp, thời những năm 70-80 đóng hàm đại tá, giữ chức Cục trưởng Cục
Cảnh sát bảo vệ (ngang cỡ thiếu tướng bây giờ). Cụ liêm khiết, tự trọng, nhất định
không dùng xe công đưa đón, hằng ngày đi bộ đến nơi làm việc. Sinh thời, có lần
cụ tâm sự, mình từ chối đặc lợi chứ không phải quyền lợi. Quyền lợi thì mình hưởng.
Mình xứng đáng đến đâu thì hưởng đến ấy, không tham lam, không giành phần của
người khác, nhất là tài sản của nhân dân, do nhân dân tạo nên.
Những
người như cụ Ngoạn, như luật sư Thuận không nhiều. Như con thiên nga trắng giữa
bầy quạ đen. Cứ nhìn vào đội ngũ cán bộ là có thể đánh giá được bản chất xã hội.
Bao giờ tỷ lệ phải lật ngược lại thì xã hội mới trở nên tốt đẹp.
Nhà
thì đòi nhà to (có những căn nhà, biệt thự tịch thu của sĩ quan, công chức chế
độ cũ, cấp cho cán bộ, khi chủ nhân mới bán thu vài nghìn cây vàng), xe đắt tiền,
chế độ ăn uống đặc biệt, bác sĩ riêng săn sóc sức khỏe, mua sắm cũng cửa hàng
riêng, ốm đau bệnh viện riêng, nghỉ hưu vẫn cố bám lấy quyền lợi đặc biệt, dứt
khoát không chịu nhả những gì đã hưởng, khi chết còn đòi mộ to sinh phần lớn
nghĩa trang hoành tráng… Tất cả những thứ ấy có vẻ tạo nên một tầng lớp thượng
lưu nhưng thực chất nó là cái tổ mối khổng lồ khiến con đê có thể vỡ bất cứ lúc
nào.
Đáng
buồn cười nhất là bộ máy thể chế này mồm leo lẻo nói không đặc quyền đặc lợi
nhưng chẳng ai chịu nhả những phần hà lạm mồ hôi nước mắt của dân. Giá như họ đừng
nói thì đã đi một nhẽ.
Chán,
chả muốn biên nữa.
Nguyễn Thông
Nguyễn Thông
*
*
Tối
6.2, tôi coi tivi nhà nước thấy cảnh ông Võ Văn Thưởng, yếu nhân phụ trách mảng
văn hóa tư tưởng của đảng cầm quyền (họ gọi là tuyên giáo) đi thăm 2 lực lượng
quan trọng lúc này: Bộ Tư lệnh tác chiến không gian mạng (của quân đội) và Cục
An ninh mạng (của công an). Ông này thì tôi biết tương đối rõ bởi hồi là người
đứng đầu Trung ương Đoàn ông không để lại được dấu ấn, ấn tượng gì cho đám lính
lác chúng tôi. Giờ may mắn làm tuyên giáo, ông phải ăn nói như bất cứ anh tuyên
giáo nào. Ông ca ngợi này nọ. Ông làm nhiệm vụ bảo vệ đảng của ông.
Tôi
biên điều ấy ra để nói rằng người ta thấm nhuần ý thức “đẹp tốt phô ra, xấu xa
đậy lại”, chả bao giờ tự phơi bày cái xấu của chính họ. Bệnh đặc quyền quan
cách mạng là một thói xấu, thậm xấu, có bề dày lịch sử, ông Thưởng biết mà
không thể nói, nhưng chúng ta cần chỉ ra cho mọi người thấy, cũng để những người
như ông Thưởng biết rằng chẳng có gì giấu được mãi.
Đa
số những người cộng sản mắc chứng nói một đằng, làm một nẻo. Thế gian này, nếu
tất cả mọi điều như chính người cộng sản nói thì đẹp vô cùng. Các quan hệ xã hội,
cách đối nhân xử thế, nếu cứ theo họ tuyên bố, thì mọi thể chế, hình thái xã hội
khác đều phải bái phục, vác bút nghiên đến mà học mệt nghỉ.
Như
cuối bài phần 1 tôi đã ghi, họ lôi kéo quần chúng nhân dân đứng lên làm cách mạng,
làm cuộc lật đổ chế độ cũ, xây dựng chế độ mới, với nhiều hứa hẹn hấp dẫn, kiểu
như dựng lên xã hội công bằng, dân chủ, bình đẳng, không phân biệt đối xử,
không ngăn cách phân chia tầng lớp, ai cũng hưởng quyền lợi như ai. Tuy nhiên đến
khi có thành quả, đáng lẽ cùng hưởng thụ thì bắt đầu sinh chuyện.
Tôi
lớn lên ở miền Bắc sau khi cuộc kháng chiến chống Pháp kết thúc, dần dà tận mắt
chứng kiến, cảm nhận cụ thể những mâu thuẫn giữa lý luận, lý thuyết với thực tế.
Đội ngũ quan chức cách mạng đặc quyền hình thành, ngày càng đông, lúc đầu chỉ ở
cấp trung ương, sau như nạn dịch lan tới tỉnh thành, huyện, xã. Một ông bạn tôi
bỏ thành phố về sống ở nông thôn cũng đã lâu, bảo rằng hình như bây giờ chỉ có
trưởng thôn còn trong sạch, bởi đơn giản là anh ta chưa có điều kiện cần và đủ
để được coi là quan, chứ đám quan xã, chưa cần kể tới quan huyện còn gớm hơn bọn
lý trưởng, chánh hội thời anh Pha chị Dậu.
Quan
hư, nguyên nhân sâu xa là thể chế hư hỏng. Thể chế chính sách hư ngay cả trong
thời chiến tranh, nghèo khó, khi đất nước khó khăn nhất, cái kim sợi chỉ, hột
muối giọt dầu cũng thiếu thốn, đáng nhẽ cần thể hiện sự công bằng nhất thì nhà
nước lại công khai chia bôi quyền lợi theo kiểu đặc quyền đặc lợi. Một mặt thì
tuyên truyền đề cao giai cấp công nông, bốc người cần lao lên tận mây xanh,
nhưng mặt khác so đo tính toán với dân từng xu từng hào, giành giật về cho cán
bộ không bao giờ chịu thua kém. Thời ấy lan truyền câu thành ngữ đúc kết nguyên
tắc phân phối của chủ nghĩa xã hội: “Xẻng cuốc từ dưới lên, đường sữa từ trên
xuống”, nghĩa là dân chỉ có quyền làm việc, “lao động là vinh quang”; còn quyền
hưởng thụ đương nhiên của cán bộ. Điều ai cũng thấy, họ phân chia các loại tem
phiếu, cán bộ càng cao hưởng thụ càng nhiều, dân đen luôn ở mức thấp nhất. Phiếu
thực phẩm, dân thành phố mỗi tháng được 5 lạng thịt, có ô phiếu định lượng chỉ
20 gam (miếng thịt to bằng 10 viên thuốc cảm), vài ký đậu phụ, còn nông dân
hoàn toàn không có chút nào cả thịt lẫn đậu, trong khi đó cán bộ trung ương được
cao gấp 10 lần dân phố về tiêu chuẩn thịt, đường sữa thì thoải mái, nhu yếu phẩm
khác dồi dào, xài chẳng hết đem tuồn ra chợ đen, kiếm khoản chênh lệch không nhỏ.
Người Hà Nội thời bao cấp chả mấy ai không biết những cửa hàng thực phẩm, bách
hóa dành cho cán bộ có đặc quyền đặc lợi như Tông Đản, Nhà Thờ dù mình không
bao giờ được bén mảng tới. Câu ca “Tông Đản là của vua quan/Nhà Thờ là của
trung gian nịnh thần/Đồng Xuân là của thương nhân/Vỉa hè là của nhân dân anh
hùng” ghi lại một quãng lịch sử xã hội đầy bất công ngang trái do chính những
người cộng sản chế tạo.
Tiện
nói về tem phiếu, ngay cả phiếu vải cũng đầy tính đặc lợi. Cùng chịu chung thời
tiết nóng lạnh, cơ thể na ná nhau, nhưng vải lụa cho cán bộ cứ phải phiếu hạng
5 mét, 7 mét tiêu chuẩn/người, đủ loại vải tốt vải bền, nào ốc pho, sơ vi ốt,
pô pơ lin, si mi li, sa tanh, còn dân chỉ 3 mét 6 một năm, đủ may một bộ, cũng
chỉ quanh đi quẩn lại diềm bâu, chéo go, phin thô, kaki Nam Định… Trời rét, cán
bộ được phân phối chăn len chăn dạ, áo đại cán ka ki, chứ dân may lắm chỉ kiếm
được tấm mền sợi mỏng, áo sợi dệt kim Đông Xuân cổ lọ ngoài chợ vỉa hè. Ngay
cái áo may ô 3 lỗ cũng từng là tiêu chuẩn đánh giá sự “giàu có” của con người,
“một yêu anh có may ô”, thật hài hước và bi kịch.
Trung
ương tự đặt ra quy định tiêu chuẩn dùng xe, cỡ nào được ngự trên Volga (mà ngay
cả Volga cũng phân biệt, ai xe đen, ai xe trắng hoặc màu khác), cỡ nào cho đi
Moskvic, Lada. Làng tôi có ông Phòng làm lái xe cho cán bộ trung ương, nghe đâu
là ông Lê Thanh Nghị, có lần đưa sếp về Phòng công tác, tranh thủ chạy chiếc
Volga đen về qua nhà, cả làng nhìn ngưỡng mộ lòi con mắt, chỉ dính tới Volga
cũng đã oách thế rồi.
Cán
bộ to đi xe ô tô, cán bộ thấp dùng xe đạp (được nhà nước phân phối), dân quanh
năm chỉ diện xe cá nhân, mà họ gọi là xe “căng hải” (nói lái từ chữ hai cẳng, cẳng
tức là chân). Đẳng cấp đặc quyền đặc lợi được mặc nhiên xem như chính sách, bất
công từ miếng ăn miếng uống, tấm áo manh quần, tới chiếc xe đi lại. Dân được hứa
hẹn “có độc lập tự do thì có tất cả” nhưng thực ra chả có gì. (còn tiếp)
Nguyễn Thông
*
*
Thiên
hạ đang ồn ào về cái dự án nghĩa trang Yên Trung dành cho quan chức cấp cao định
mở ở ngoại thành Hà Nội. Rộng hơn trăm mẫu tây, dự chi ngân sách tròm trèm
1.400 tỉ đồng.
Lâu nay, nhà cầm quyền đã tự mặc định chỗ chôn ông to bà lớn ở nghĩa trang Mai Dịch. Nhắc tới cái tên này, một thời đồng nghĩa với sự kính cẩn, khiếp sợ, “nội bất xuất, ngoại bất nhập” bởi đất vàng chỉ dành cho một hạng người nhất định. Nhưng rồi Mai Dịch, phần thì chật chội hết chỗ, phần kém thiêng, nên nhà nước đang tính phải có nơi thay thế, “cho ngày nay, cho ngày mai, cho muôn đời sau”.
Nếu
ai còn chút lăn tăn, giở từ điển tiếng Việt thì từ “đặc quyền” được giải thích
là “quyền, quyền lợi đặc biệt dành cho cá nhân, tập đoàn, hay một giai cấp nhất
định”. Muốn tin cậy hơn nữa, bởi đây là từ gốc Hán Việt, thì mở thêm cuốn “Từ
điển Hán Việt” của cụ học giả Đào Duy Anh thì đặc quyền tức “quyền lợi đặc biệt”.
Thế là rõ.
Trong
xã hội loài người, xét về lý thuyết, chỉ khi nào tiến lên tới hình thái cộng sản,
khi ấy mọi người đều bình đẳng, thì mới hết đặc quyền. Ấy, cứ nghe bộ máy cai
trị dóng dả tuyên truyền vậy chứ đã ai biết cái xã hội cộng sản nó mặt ngang
mũi dọc thế nào. Giá có sống lâu như cụ Bành Tổ cũng chả mong nhìn thấy thiên
đường “cùng làm cùng hưởng, bình quân chia đều”. Câu này thế hệ chúng tôi sinh
vào thập niên 50 thế kỷ trước đứa nào cũng thuộc, khoái lắm, nhiều đứa còn mơ mộng
sau một đêm ngủ dậy, ngỡ ngàng thấy sự nghèo đói đã lùi xa tít tắp, ngay cả ăn
ngon mặc đẹp cũng không thèm, chả cần làm gì vẫn có ăn. Xã hội cộng sản là thế,
chỉ nghĩ tới người đã tràn cảm giác lâng lâng.
Lại
nhớ câu thơ trong bài thơ “Hoa và rượu” nổi tiếng một thời, trước cách mạng
tháng 8.1945, của thi sĩ tài danh Nguyễn Bính: “Chao ôi là mộng hay là thực/Là
thực hay là mộng bấy lâu?”. Xã hội xứ ta suốt gần nửa thế kỷ nay, nếu kể luôn ở
cả miền Bắc trước đó hơn 20 năm nữa thì những ¾ thế kỷ, cứ lẫn lộn mộng và thực,
thực và mộng. Với người này thì là mộng, nhưng với kẻ kia lại là thực. Xã hội cộng
sản không đến cùng lúc cho tất cả mọi người, dân chúng lại càng không được léo
hánh tới nó, nhưng trên thực tế nó đã vào nhà không ít quan cách mạng. Oái oăm
trớ trêu ở chỗ, những anh ra rả tuyên ngôn về xã hội không còn đặc quyền đặc lợi,
bình đẳng thì lại chính là những anh đặc quyền đặc lợi nhất, đòi hỏi riêng tư
có từ trong máu, và đã được hưởng cuộc sống thiên đường trước hết.
Thời
chiến tranh, người dân dễ mủi lòng trước hình ảnh cán bộ 3 cùng, quần xà lỏn, gối
đất nằm sương, chia bùi sẻ ngọt với dân. Dân chở che, đùm bọc họ bởi dân thấy
những con người ấy gần gũi, bình đẳng, không có sự ngăn cách, đáng tin cậy. Bao
nhiêu sinh mệnh, máu xương, của cái tiền bạc, cả vật chất lẫn tinh thần gom cả
lại đi cùng họ, cùng nhau hướng về một xã hội bình đẳng, không còn bất công, một
thế giới đại đồng. Cứ hy sinh đi, rồi sau này “bao nhiêu quyền lợi ắt qua tay
mình”. Những người cộng sản từng nói rằng cách mạng là sự nghiệp của quần
chúng. Họ thường nói sai, nhưng câu này thì hoàn toàn đúng. Không có dân, không
có thể chế này.
Nhưng
khi cùng hưởng thụ thành quả thì bắt đầu sinh chuyện. (còn tiếp)
Nguyễn Thông
(Phần tiếp theo tôi sẽ biên cụ thể về những đặc quyền đặc lợi của quan cách mạng)
No comments:
Post a Comment