Friday 9 November 2012

TRÍ THỨC BĂN KHOĂN : TRUNG QUỐC SẼ ĐI VỀ ĐÂU ? (Thụy My - RFI)




Thy My  -  RFI
Th sáu 09 Tháng Mười Mt 2012

"Ti Bin Đông, Trung Quc đã quá hung hăng. Làm thế nào li có th gi đi nhng thông đip như thế ? Trung Quc không phi là s hu ch tt c nhng hòn đo đó trước năm 1947 ! Mt thái đ khác đi có th giúp Bc Kinh được thông cm, thm chí được tôn trng".

Nhân đi hi Đng, nht báo Le Monde mi đây đã tiếp xúc các trí thc Trung Quc. n tượng mnh m trước nhng thay đi ca đt nước, nhưng gii trí thc đang đt ra câu hi v mô hình mà Trung Quc phi đi theo, và h cũng bày t cm giác bt an trước tương lai.

Tác gi bài báo cho biết vào năm 2008, thi đim Thế vn hi Bc Kinh nhà nghiên cu người Anh Mark Leonard đã xut bn cun « Trung Quc nghĩ gì ? », kết qu ca hai năm tìm tòi. Bn năm sau đó, khi Trung Quc đã tr thành cường quc kinh tế th nhì thế gii, ông li quay li Bc Kinh và Thượng Hi vi mt nhóm 11 người ca nhiu nước châu Âu, t cu B trưởng Ngoi giao, nhà kinh tế, nhà nghiên cu cho đến nhà báo, trong đó phóng viên Le Monde cũng là mt thành viên.

Nhóm đã gp g hơn hai mươi nhà nghiên cu li lc ca Trung Quc thuc nhiu lãnh vc, t các nhà xã hi hc, chính tr hc, nhà kinh tế, chuyên gia v ngoi giao, báo chí, làm vic các Vin hàn lâm, trường đi hc, tư vn cho chính ph hoc nhng tên tui trên các mng xã hi. Đ nhng trí thc này có th phát biu thoi mái, danh tính h được gi kín, vì vy mà bài báo ca Le Monde không nêu tên mt ai.

Có th tóm tt mt điu, tuy ngt ngây trước tc đ ct cánh ca đt nước, gii trí thc Trung Quc vn quan ngi sâu sc v mô hình phi theo, lo rng tăng trưởng s không lâu bn, và có cm giác đy bt an trước tương lai.

Mô hình nào cho Trung Quc, t hay hu ?

Trước hết, người ta t hi, liu có phi xem li mô hình hin nay hay không ? Ngày càng có nhiu người Trung Quc không còn nghĩ rng mô hình ca nước mình là ưu vit nht. Nn dch SARS khiến h nhn ra rng cái giá phi tr cho môi trường và ngun li thiên nhiên quá cao, và nay người dân sau bng y năm n lc, cn phi được ưu tiên ci thin cuc sng. Tin bc chính ph được đ vào các công trình xây dng hoành tráng thay vì xây thêm trường hc.

Có trí thc cho rng cn phi thay đi mô hình tăng trưởng, cho dù có làm kinh tế đi chm li, và ln đu tiên mt Nhà nước phúc li đang được manh nha hình thành. Mt trí thc khác phát biu : « Lãnh t tm c nht ca chúng tôi là Đng Tiu Bình, ông ta đã t b ch nghĩa cng sn ».

V « giá tr Trung Quc », trên internet có th tìm thy đ loi ch thuyết, k c dân tc ch nghĩa. Làm thế nào đ ph quát nhng giá tr Trung Hoa ? Theo các nhà trí thc, thì chính quyn không h có sáng kiến nào, ch toàn chi ra tin. Kế hoch là nơi nào có văn phòng ca CNN thì phi thành lp chi nhánh ca CCTV, truyn hình quc gia Trung Quc, nói chung là không h có chiến lược.

V dân ch, nhiu người dân không biết đt nước s đi v đâu, nghiêng sang t hay sang hu. Trung Quc có phi là mt đt nước dân ch hay không ? Đi vi phương Tây thì không, nhưng theo mt trí thc, thì chế đ Trung Quc là bán dân ch. Các quyn cá nhân bt đu được tôn trng, nhưng người dân vn chưa được bu lên các nhà lãnh đo. Thách thc ca Trung Quc là duy trì tăng trưởng mà vn tránh được các tác đng tiêu cc.

Thêm bn bt thù và thái đ ti Bin Đông

Liên quan đến quan h vi các nước trên thế gii, các nhà trí thc cho là Trung Quc cn có thêm nhiu bn bè. Mt người nói : « Không có bn hu là hết sc nguy him, đó là vì Trung Quc quá ln. Cn phi có quan h tt vi các nước láng ging, vi Nht Bn, n Đ. Thà phát trin chm hơn mà có nhiu bn bè hơn ». Người khác nhn xét : « Trung Quc không chc chn v vai trò mi ca mình, các nhà lãnh đo không biết làm gì () Các cuc khng hong phương Tây cho thy dân ch rt đt giá. Chúng tôi cn theo mt con đường khác, không phi Tây phương cũng chng phi Trung Quc ».

Mt trí thc phân tích : « Chúng tôi đã t to ra khó khăn cho chính mình, ging như người M Irak. Ti Bin Đông, Trung Quc đã quá hung hăng. Làm thế nào li có th gi đi nhng thông đip như thế ? Trung Quc không phi là s hu ch tt c nhng hòn đo đó trước năm 1947 ! Mt thái đ khác đi có th giúp chúng tôi được thông cm, thm chí được tôn trng. Trung Quc không có quyn sai lm, vì s không được b qua ».

Chng tham nhũng : Mi lãnh đo đu trong tm ngm

Cũng liên quan đến đi hi Đng Trung Quc, nht báo cánh t Libération chú ý ti vic ông H Cm Đào kêu gi chng tham nhũng, mà các lãnh đo cao cp đu cm thy đang nm trong tm ngm.

T báo nhn xét, tuy ai cũng biết nn tham nhũng đang là nn dch lan tràn t trên xung dưới trong xã hi Trung Quc, nhưng tht hiếm hoi khi nhân vt s 1 li tn công vào tham nhũng mt cách mãnh lit như thế. Ông H Cm Đào trong bài din văn hôm qua đã tuyên b : « Nếu không gii quyết được nn tham nhũng, thì Đng có th lãnh mt cú đòn chí mng, thm chí b sp đ, kéo theo s sp đ ca Nhà nước ».

Libération ghi nhn, đã có các lãnh đo khác phát biu v vn đ này, nhưng chưa bao gi trong mt dp trang trng như đi hi Đng. Theo t báo, phn ng trên là t các tiết l gn đây v tài sn ca các lãnh đo cao cp và gia đình.

Bt đu là v Bc Hy Lai, cu Bí thư Thành y Trùng Khánh s phi tr li trước tòa v ti « tham nhũng mt cách quy mô ». Th tướng Ôn Gia Bo b New York Times công b bài điu tra cho thy tài sn ca gia đình ông lên đến 2,1 t euro. Có th ông là người b H Cm Đào ám ch trong câu : « Tt c nhng ai vi phm k lut Đng và lut pháp, dù là ai và đang gi chc v gì, cn phi cương quyết đưa ra trước pháp lut ».

Ông Tp Cn Bình, người s ni ngôi ông H Cm Đào có l cũng cm thy nht nht, vì hãng tin Bloomberg hi tháng Sáu, da trên các tài liu công khai khó th chi cãi, cho biết gia sn ca gia đình ông ti thiu là 291 triu euro, ch yếu đu tư Hng Kông.

Theo Libération, trong mt h thng mà quyn lc và tin bc thường ch là mt, thì khó ai thoát khi được. Ngay c cánh tay phi ca ông H Cm Đào là Lnh Kế Hoch, cũng không tránh khi b nghi ng tham nhũng. Con trai ông này hi đu năm đã t nn trên mt đi l vành đai Bc Kinh, trên chiếc xe siêu sang Ferrari, nhưng ông Lnh Kế Hoch ch b thuyên chuyn.

Hướng v tiêu th trong nước : Không d dàng

Trên lãnh vc kinh tế, Libération phân tích đnh hướng phát trin da trên tiêu th ni đa ca Trung Quc.Theo t báo, dưới thi ông H Cm Đào, miếng bánh ca khu vc kinh tế tư nhân đã b gim thiu, còn các công ty quc doanh li tăng nhanh. Nhà nước đu tư t cho phát trin thông qua bn ngân hàng quc doanh, các ngân hàng này hu như không h cho các công ty tư nhân vay tin. Trong khi đó quc doanh li hot đng kém hiu qu, và thường thì đc quyn đã giết chết sáng to, mà mun phát trin bn vng cn phi da trên mt cái nn lành mnh, vi nhng sn phm đc đáo.

Khi lượng tin khng l trong tay Nhà nước cũng không được phân b li cho người dân, khiến h cm thy không được hưởng thành qu ca s bùng n kinh tế. Mô hình hin nay ưu tiên cho xut khu, khiến tin lương b o ép. Thu nhp ca người Trung Quc tuy có tăng, nhưng lm phát đã ngn đi mt phn, và gic mơ có nhà riêng ca nhiu người khó tr thành hin thc. Lp trung lưu lo ngi cho tương lai, th hin t l tiêu dùng thp và tiết kim cao, trong bi cnh thiếu vng chính sách an sinh xã hi.

Ông H Cm Đào khng đnh « Cn phi tăng nhu cu ni đa, tiêu th ca các h gia đình và cá nhân ». Nhưng theo Libération, thì các ha hn vn mơ h, và chính sách cũng khó thc hin. Các tp đoàn quc doanh ln có v thế không thua mt b trong chính ph, khiến ngay c người đng đu đt nước cũng khó th khng chế được. Bên cnh đó là hu qu chính tr : vi sc mua cao hơn, cm giác an toàn hơn, giai cp trung lưu s mnh dn bày t chính kiến hơn và có th s phn kháng nhiu hơn. Vì thế mà hôm qua ông H Cm Đào đã nhn mnh đến vic « qun lý xã hi ».

Đp Xayaburi : Lào « c đm ăn xôi »
Vn v châu Á, đc phái viên nht báo Le Monde ti Lào có bài viết mang ta đ « Ti Lào, vic xây dng đp thy đin b tranh cãi trên sông Mêkông li tiếp tc ». T báo nhn mnh, đp Xayaburi đã được chính thc khi công ngày 7/11, bt chp s phn đi ca các nước láng ging và các nhà sinh thái.
Le Monde nhc li, d án xây đp thy đin có công sut 1.260 megawatt tr giá 3,8 t đô la này đã làm cho Vit Nam và Cam Bt hết sc lo ngi. T 18 tháng qua, d án đã b treo cho bn nước Lào, Cam Bt, Thái Lan và Vit Nam không th đt được đng thun. Tháng 12/2011, bn nước thuc y hi sông Mêkông li hp và quyết đnh tiến hành các cuc nghiên cu mi đ ước tính c th hơn hu qu ca đp Xayaburi đi vi h sinh thái trong khu vc.
Thế nhưng cách đây vài ngày, tuy không h có tha thun mi, quc v khanh v Môi trường và Hm m ca Lào li loan báo vi báo chí là s chính thc khi công đp Xayaburi trong tun này. Le Monde cho biết Th tướng Lào Thongsing Thammavong hôm 6/11 khi tr li Wall Street Journal đã chi phăng s kin trên, khng đnh vic xây đp còn tùy thuc kết qu « các cuc nghiên cu mi ». Tuy nhiên ngày 7/11 bui l khi công đp Xayaburi đã din ra vi s hin din ca các nhà ngoi giao Vit Nam, Cam Bt, các viên chc chính ph Lào và các nhà sư.
Th tướng Lào né tránh vn đ chăng ? Le Monde cho rng, trước nhng phn đi, l ra chính ph Lào càng cn phi thn trng.
Vit Nam t lâu đã tuyên b « quan ngi sâu sc » trước d án đp Xayaburi, lo s nhng hu qu tiêu cc đi vi ngh đánh cá ti đng bng sông Cu Long do lượng nước t thượng lưu b gim. Nhìn chung, các chuyên gia lo ngi v vn đ phù sa và nhim mn đt canh tác.
Dominique Van der Borght, giám đc t chc phi chính ph Oxfam ti Lào cho biết : « Tht đáng tiếc là khuyến cáo ca y hi sông Mêkông hoãn li trong vòng 10 năm tt c các d án đp thy đin trên dòng sông này đã không được tôn trng. Đã có quá đ cnh báo t các nhà khoa hc v tác đng tai hi v an ninh thc phm ca trên 60 triu cư dân sng dc sông Mêkông. Nhng nghiên cu chiu sâu cho thy nhng tác hi v ngun protein quan trng t thy sn, cũng như màu m t nhiên ca đt đai t phù sa. Đây là mt vn đ ct t ».

Đi hi Đng Trung Quc tiếp tc được chú ý

Đi đi Đng Cng sn Trung Quc th 18 tiếp tc chiếm nhiu trang trên các nht báo Pháp hôm nay, sau khi bu c M kết thúc. Nht báo Le Monde chy ta trang nht « Trung Quc, mt cường quc khác cũng thay đi lãnh đo ». Bài xã lun ca t báo mang ta đ « Các đng chí trên thượng tng, hãy hành đng ! ». Trang trong có các bài viết « H Cm Đào ri ban lãnh đo Đng vi li kêu gi ci cách », và bài tng hp ý kiến gii trí thc Trung Quc mang ta đ « Đng Tiu Bình là nhà lãnh đo ln ca chúng tôi, ông y đã hy b ch nghĩa cng sn ».
« Trung Quc thay đi lãnh đo », nh hai ông Tp Cn Bình và H Cm Đào đang tươi cười bên nhau cũng được đt trên góc trái trang nht ca nht báo cánh hu Le Figaro. Bên cnh là hàng ta « Phe xã hi và cng sn không còn ăn cánh », nói v vic đng Xã hi Pháp đang bc tc trước đng minh là đng Cng sn, sau khi Thượng vin bác b d lut v chương trình tài chính công.

Cũng v tình hình ti Pháp, nht báo kinh tế Les Echos quan tâm đến « Vũ khí ca ngành thuế đ ngăn tr các công ty dch chuyn sn xut ». T báo cánh t Libération chy ta « Trước cuc thánh chiến chng đo Hi », nói v s kin hôm qua các t chc ca tôn giáo này đã yêu cu Tng thng Pháp hn chế khuynh hướng bài Hi giáo. Còn nht báo cng sn LHumanité đưa tít ln « 11/11, ký c m nhòa », nêu lên ý kiến ca các nhà s hc, dân biu và công dân trước vic dn tt c nhng ngày k nim các cuc chiến vào làm mt, t Thế chiến th nht, th hai cho đến các cuc chiến tranh thuc đa.






No comments:

Post a Comment

View My Stats