Tham vọng Trung
Đông của Nga đối diện thách thức lớn
Hanna Notte
- Financial
Times
Nguyễn
Thị Kim Phụng, biên dịch
https://nghiencuuquocte.org/2024/12/06/tham-vong-trung-dong-cua-nga-doi-dien-thach-thuc-lon/
Khả
năng của Moscow trong việc hỗ trợ đối tác khu vực, Iran, đang bị đẩy đến giới hạn.
Dù
đang tiến lên mạnh mẽ ở Ukraine, nhưng Nga đã phải chịu thất bại về mặt chiến
thuật ở Trung Đông. Việc Aleppo rơi vào tay quân nổi dậy Syria chỉ là diễn biến
mới nhất trong một loạt các diễn biến – bắt đầu từ các sự kiện ngày 7 tháng 10
năm ngoái – gây khó khăn cho Điện Kremlin.
Giữa
bối cảnh cuộc chiến đang diễn ra ở Gaza, Israel đã đối đầu với đối tác của Nga
là Iran và các đồng minh của nước này trong “trục kháng chiến” trong một cuộc
trả đũa kéo dài. Vào mùa xuân, các chiến dịch tăng cường của Israel ở
Syria đã tiêu diệt hàng loạt chiến binh và vũ khí có liên kết với Iran. Sang
tháng 9, Israel giáng thêm một đòn khi phát động chiến dịch tấn công mạng chống
lại Hezbollah, lên đến đỉnh điểm là vụ ám sát thủ lĩnh của nhóm này. Cuối tháng
10, Israel không kích chương trình tên lửa đạn đạo của Iran và nhiều địa điểm
công nghiệp quốc phòng khác .
Trong
khi phía Israel cho thấy họ sẵn sàng ăn miếng trả miếng với Iran, thì Moscow, với
cuộc chiến ở Ukraine là ưu tiên hàng đầu, không đủ khả năng và cũng không mong
muốn trở thành hiệp sĩ trong bộ áo giáp sáng chói đến giúp Iran. Quan trọng
hơn, các chiến dịch của Israel có thể đã ảnh hưởng đến khả năng vận chuyển tên
lửa và các thiết bị khác của Iran sang Nga – chí ít là trong ngắn hạn. Hai cuộc
chiến xảy ra đồng thời ở Ukraine và Trung Đông có thể đã thúc đẩy mong muốn hợp
tác giữa Nga và Iran, nhưng điều đó cũng hạn chế sự hỗ trợ mà họ có thể dành
cho nhau.
Cuộc
tấn công chớp nhoáng của quân nổi dậy Syria giờ đây càng làm tăng thêm khó khăn
cho Nga trong khu vực. Syria từng là câu chuyện thành công của Nga. Bằng
cách can thiệp vào cuộc nội chiến năm 2015, Vladimir Putin đã cứu Tổng thống
Syria Bashar al-Assad, qua đó vun đắp hình ảnh của một đồng minh trung
thành. Việc chính quyền Syria chiếm được Aleppo vào cuối năm 2016 được xem
như bước ngoặt, mở đường cho Nga khởi động tiến trình Astana với Iran và Thổ
Nhĩ Kỳ. Kể từ năm 2017, tiến trình đó đã quyết định quỹ đạo của cuộc xung
đột, tạo điều kiện cho sự xuất hiện của một trạng thái cân bằng mong manh giữa
các tác nhân bên trong và bên ngoài đang chia cắt đất nước.
Sau
cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine năm 2022, người Nga tính toán rằng họ có thể
duy trì tình hình ở Syria với nỗ lực hạn chế. Họ đã điều chỉnh lại mức độ hiện
diện quân sự của mình và tìm cách phục hồi danh tiếng cho Assad trong khu vực
và quốc tế, nhưng không đạt được tiến độ nào vì nhà lãnh đạo Syria kiên quyết
không nhân nhượng bất kỳ điều gì cho Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip
Erdoğan. Trong khi đó, tiến trình hướng tới một giải pháp chính trị thực sự cho
cuộc xung đột đã hoàn toàn dừng lại, khi Nga cản trở việc triệu tập ủy ban hiến
pháp của Syria.
Tuần
trước, người Nga đã học được bài học đắt giá rằng những cuộc xung đột đóng băng
như Syria sẽ chỉ đóng băng cho đến khi chúng không còn như thế nữa. Suốt
nhiều tháng, Moscow đã lo sợ rằng Syria có thể bị cuốn vào các dư chấn khu vực
sau vụ ngày 07/10 và dường như đã bị giật mình bởi quy mô và tốc độ của cuộc tấn
công của quân nổi dậy.
Đúng
là tình hình hậu 07/10 đã mang lại lợi ích cho Nga bằng cách chuyển hướng sự
chú ý và nguồn lực của phương Tây từ Ukraine sang Trung Đông. Nhưng nó cũng
mang lại rủi ro đáng kể cho một nước Nga mong manh. Iran giờ đây đang yếu
hơn so với một năm trước; chiến dịch của Israel chống lại Hezbollah đã giúp thiết
lập các điều kiện thuận lợi cho cuộc tấn công Aleppo; và Thổ Nhĩ Kỳ, đối tác của
Nga trong tiến trình Astana, đang nhận ra một cơ hội để giải quyết công việc
còn dang dở ở Syria.
Cho
đến nay, những thất bại trong khu vực của Nga chủ yếu mang tính chiến thuật và
không có nhiều hậu quả đối với chiến dịch Ukraine. Liệu chúng có trở thành
cơn đau đầu về mặt chiến lược hay không sẽ phụ thuộc vào tình hình chiến trường
ở Syria, vào mong muốn tiếp tục đối đầu với Iran của Israel, và vào chính quyền
Trump sắp tới tại Mỹ.
Nga
đang cố gắng ngăn chặn các cuộc tiến công của quân nổi dậy mà không cần phải gửi
quân tiếp viện đến Syria. Họ có thể thành công trong việc bảo vệ tầm ảnh hưởng
của mình. Nhưng nếu Israel hoặc Mỹ tăng cường áp lực lên Iran, khả năng bảo vệ
đối tác của Nga sẽ bị hạn chế.
-----------------
Hanna
Notte
là Giám đốc Chương trình Không Phổ biến Vũ khí Hạt nhân Á-Âu tại Trung tâm
Nghiên cứu Không Phổ biến Vũ khí Hạt nhân James Martin.
Nguồn: Hanna Notte, “Rebel
advances in Syria spell danger for Russia’s Middle Eastern ambitions,” Financial
Times, 04/12/2024
No comments:
Post a Comment