Putin 'chăm sóc'
nước Nga ra sao trong 25 năm?
Steve Rosenberg
Biên
tập viên về Nga
30
tháng 12 2024
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cwy322yq8z9o
Tôi
sẽ không bao giờ quên đêm giao thừa năm 1999.
Khi
ấy, tôi đang làm nhà sản xuất tại văn phòng BBC ở Moscow. Đột
nhiên tin nóng xuất hiện: Tổng thống Nga Boris Yeltsin từ chức.
Quyết
định này khiến mọi người bất ngờ, bao gồm cả các tập đoàn báo chí Anh ở Moscow.
Khi tin tức được công bố, không phóng viên nào có mặt tại văn phòng. Điều đó đồng
nghĩa với việc tôi phải vào cuộc để viết và phát sóng bản tin đầu tiên của BBC.
"Tổng
thống Boris Yeltsin luôn khẳng định mình sẽ hoàn thành trọn vẹn nhiệm kỳ,"
tôi viết. "Hôm nay ông ấy lại nói với người dân Nga rằng mình đã thay đổi
quyết định."
Đó
là thời điểm tôi bắt đầu sự nghiệp phóng viên. Và cũng là lúc đánh dấu sự khởi
đầu trong chặng đường lãnh đạo Nga của Vladimir Putin.
Sau
khi ông Yeltsin từ chức, theo Hiến pháp Nga, Thủ tướng Putin trở thành tổng thống
lâm thời. Ba tháng sau, ông giành chiến thắng trong cuộc bầu cử.
Khi
rời khỏi Điện Kremlin, lời dặn dò cuối cùng của Yeltsin với Putin là: "Hãy
chăm sóc nước Nga!"
Tổng
thống Putin (phải) coi mình là người bảo vệ chủ quyền Nga - điều mà ông cho rằng
người tiền nhiệm Boris Yeltsin đã thất bại
Tôi
bỗng nhớ lại lời của ông Yeltsin, khi cuộc chiến ở
Ukraine bước sang năm thứ ba, vì cuộc xâm lược toàn diện mà Tổng
thống Putin phát động đã gây ra những hậu quả tàn khốc.
Chủ
yếu là đối với Ukraine. Quốc gia này hứng chịu sự tàn phá và thương vong lớn tại các thành
phố. Gần 20% lãnh thổ Ukraine bị chiếm đóng và 10 triệu công dân phải đi lánh nạn.
Nhưng
đối với Nga cũng vậy:
·
Kể
từ khi Vladimir Putin phát động thứ ông gọi là chiến dịch quân sự đặc biệt, Nga
đã chịu tổn thất nặng nề trên chiến trường
·
Các
thị trấn và thành phố của Nga thường xuyên bị máy bay không người lái (drone) tấn
công
·
Quân
đội Ukraine đã chiếm đóng một phần tỉnh Kursk của Nga
·
Các
lệnh trừng phạt quốc tế gây áp lực rất lớn lên nền kinh tế Nga
·
Tình
hình nhân khẩu học của Nga diễn biến xấu
·
Sự
đàn áp trong nước gia tăng nhanh chóng
Tôi
đã viết về Putin kể từ khi ông ấy lên nắm quyền cách đây một phần tư thế kỷ.
Vào
ngày 31/12/1999, ai có thể nghĩ rằng nhà lãnh đạo mới của Nga vẫn sẽ nắm quyền
sau hai thập kỷ rưỡi? Ai có thể nghĩ rằng Nga ngày hôm nay sẽ phát động chiến
tranh nhằm vào Ukraine và đối đầu với phương Tây?
Nga
đã chịu tổn thất nặng nề trên chiến trường kể từ khi Tổng thống Putin phát động
cuộc chiến ở Ukraine
Tôi
thường tự hỏi liệu tiến trình lịch sử có khác biệt đáng kể không nếu Yeltsin chọn
người khác kế nhiệm. Tất nhiên, câu hỏi này mang tính học thuật. Lịch sử thì đầy
rẫy những điều "nếu", "nhưng" và "có thể".
Một
điều tôi có thể khẳng định: trong hơn 25 năm qua, tôi đã chứng kiến nhiều phiên bản Putin
khác nhau.
Và
tôi không phải là người duy nhất.
"Putin
mà tôi đã gặp là người khá hợp tác, là người đã thành lập Hội đồng NATO-Nga, và
rất, rất khác so với kẻ gần như mắc chứng hoang tưởng tự đại ở thời điểm hiện
nay," cựu Tổng Thư ký NATO George Robertson nói với tôi vào năm 2023.
"Người
đàn ông đứng cạnh tôi vào tháng 5/2002, ngay bên cạnh tôi, đã nói rằng Ukraine
là một quốc gia có chủ quyền và độc lập, sẽ tự đưa ra quyết định về an ninh,
thì giờ đây là nói rằng [Ukraine] không phải là một quốc gia."
"Tôi
nghĩ Vladimir Putin là người dễ tự ái và có tham vọng lớn đối với Nga. Liên Xô
được công nhận là siêu cường thứ hai trên thế giới. Nga thì không thể đưa ra bất
kỳ tuyên bố nào theo hướng đó. Và tôi nghĩ rằng điều đấy đã tác động tới cái
tôi của ông ta."
Đó
là một lời giải thích hợp lý cho sự thay đổi mà chúng ta thấy ở Putin: khao
khát cháy bỏng của ông ta là "Khiến cho nước Nga vĩ đại trở lại" (và
để bù đắp cho những gì nhiều người coi là thất bại của Moscow trong Chiến tranh
Lạnh) đã đưa Nga vào một cuộc xung đột không thể tránh khỏi với các nước láng
giềng, và cả với phương Tây.
Điện
Kremlin lại có lời giải thích khác.
Từ
những bài phát biểu và bình luận của mình, Putin dường như bị sự oán giận điều
khiển, với cảm giác rằng trong nhiều năm qua, Nga đã bị lừa dối và coi thường
và các mối quan tâm về an ninh của nước này thì bị phương Tây bác bỏ.
Liệu
bản thân Putin có tin mình đã thực hiện được yêu cầu của Yeltsin là "chăm
sóc nước Nga" không?
Gần
đây tôi có dịp tìm ra câu trả lời.
Sau
hơn bốn giờ trong cuộc họp báo dài dịp cuối năm của ông ta, Putin mời tôi đặt
câu hỏi.
"Boris
Yeltsin đã bảo ông chăm sóc nước Nga," tôi nhắc lại. "Nhưng còn những
tổn thất đáng kể trong cái gọi là 'chiến dịch quân sự đặc biệt' của ông, quân đội
Ukraine ở tỉnh Kursk, lệnh trừng phạt, lạm phát cao thì sao? Ông có nghĩ rằng
ông đã chăm sóc tốt đất nước mình không?"
"Có
chứ," Tổng thống Putin trả lời. "Và tôi không chỉ chăm sóc. Chúng tôi
đã thoát khỏi vực thẳm."
Ông
mô tả nước Nga của Yeltsin là một quốc gia đang mất đi chủ quyền. Ông nói
phương Tây đã đối xử giả tạo với Yeltsin để "lợi dụng Nga cho mục đích
riêng". Nhưng chính ông, Putin, đã "làm mọi thứ để đảm bảo rằng Nga
là một quốc gia có chủ quyền độc lập", theo lời vị tổng thống.
Tự
coi mình là người bảo vệ chủ quyền của Nga: đây có phải là quan điểm mà ông đưa
ra để cố gắng biện minh cho cuộc chiến ở Ukraine không? Hay Putin thực
sự tin vào cách tiếp cận này đối với tiến trình lịch sử nước Nga hiện đại?
Tôi
chưa chắc chắn lắm. Chưa. Nhưng tôi cảm thấy rằng đây là một câu hỏi quan trọng.
Câu
trả lời có thể ảnh hưởng đến cách chiến tranh kết thúc cũng như hướng đi trong
tương lai của nước Nga.
------------------
Tin
liên quan
·
Con đường phản bội
Ukraine để làm gián điệp cho Nga
26
tháng 12 năm 2024
·
Tấn công ngày Giáng
sinh: Ukraine lên án, Nga tuyên bố thành công
26
tháng 12 năm 2024
·
23
tháng 11 năm 2024
No comments:
Post a Comment