Những
khác biệt về đối ngoại triều Tô Lâm
Đinh Hoàng Thắng | Diễn Đàn VOA
05/12/2024
https://www.voatiengviet.com/a/nhung-khac-biet-ve-doi-ngoai-trieu-to-lam/7888276.html
Dưới
thời Tổng Bí thư [TBT] Tô Lâm, Việt Nam đang trải qua những chuyển động đáng
chú ý trên mặt trận đối ngoại. Kế thừa nguyên tắc cốt lõi như độc lập, tự chủ
và đa phương hóa, phong cách ngoại giao của TBT lại thể hiện những dấu ấn khác
biệt.
https://gdb.voanews.com/B0119D9A-7BE8-4A58-AA29-9C4E886A858B_w1023_r1_s.jpg
Cờ
Trung Quốc (phải) và quốc kỳ Việt Nam tại Văn Phòng Chính Phủ ở Hà Nội, tháng
11, 2017. Hình minh hoạ.
Tính
thực dụng cao hơn khi triển khai chính sách, sự chủ động trong giải quyết các
thách thức khu vực, và quyết tâm khẳng định vị thế trên trường quốc tế đã làm
nên bộ “3 hơn” nổi bật. Nếu cùng điều hợp với phương hướng “6 hơn” trong bang
giao Việt – Trung [1], các chủ trương của Tô Lâm mở ra hướng đi tiềm năng mới
cho ngoại giao Việt Nam, vừa duy trì sự ổn định, vừa đặt nền móng cho những bứt
phá trong tương lai.
Khi
Mỹ chuyển giao chính quyền…
Ngày
2/12/2024, Trưởng ban Đối ngoại Đảng Cộng sản Việt Nam [ĐCSVN] Lê Hoài Trung đã
gặp Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken tại Washington, D.C. Cuộc gặp này không
chỉ tái khẳng định tầm quan trọng của Quan hệ “Đối tác Chiến lược Toàn diện”
[CSP] giữa Việt Nam và Mỹ, mà còn thể hiện cam kết chung trong việc duy trì khu
vực “Ấn Thái Dương tự do, cởi mở và ổn định” [FOIP]. Ông Lê Hoài Trung nói với
ông Blinken rằng Việt Nam coi trọng quan hệ đối tác với Hoa Kỳ, vốn là siêu cường
hàng đầu cũng là thị trường xuất khẩu quan trọng nhất của quốc gia Đông Nam Á
này [2]. Thông cáo từ phía Mỹ về cuộc gặp, dù ngắn gọn, mang ý nghĩa sâu xa: Việt
Nam tận dụng cơ hội để gửi đi những thông điệp chiến lược tới Mỹ và thế giới
trước khi chính quyền Donald Trump tiếp quản Nhà Trắng.
Thông
điệp đầu tiên dẫu không nói ra, là khẳng định vai trò trung tâm của ĐCSVN trong
điều hướng chính sách đối ngoại. Dù Ban Đối ngoại ĐCSVN dự kiến sẽ sáp nhập với
Bộ Ngoại giao bên chính phủ, chính sách vẫn sẽ được định hình dưới sự chỉ đạo
trực tiếp của Tổng Bí thư. Thông điệp thứ hai là nỗ lực thúc đẩy CSP Việt – Mỹ,
vốn đã được TBT Tô Lâm khẳng định qua chuyến công tác ở Mỹ vào tháng 9/2023. Tại
đó, ông tái cam kết quan hệ Việt – Mỹ có nhiều nét rất đặc biệt, trong 50 năm
qua, từ cựu thù trở thành Đối tác, Đối tác toàn diện và bây giờ đạt mức quan hệ
cao nhất là CSP. Quan hệ hai nước đang bước sang trang sử mới và thực sự là
hình mẫu trong quan hệ quốc tế về nỗ lực hàn gắn và xây dựng quan hệ sau chiến
tranh [3]. Cuối cùng, chuỗi hoạt động ngoại giao dày đặc của ông Tô Lâm tại cả
Tây Bán Cầu và Á - Âu năm ngoái đã tạo nên dấu ấn mạnh mẽ, khẳng định vai trò
Việt Nam trong bối cảnh quyền lực quốc tế bị đảo lộn [4].
Cả
ba thông điệp trên đều gắn liền với chuyến thăm Mỹ của Trưởng Ban Đối ngoại
ĐCSVN, là bước đi chiến lược chuẩn bị cho cả cơ hội lẫn thách thức trong năm
2025 – cột mốc kỷ niệm 30 năm bình thường hóa quan hệ Việt – Mỹ. Dù truyền
thông do nhà nước Việt Nam quản lý không đưa tin về cuộc gặp giữa ông Lê Hoài
Trung với ông Blinken tại Washington. Nhưng đây chính là thời điểm Việt Nam sẵn
sàng ứng phó với các động thái khó lường của chính quyền Trump 2.0, đồng thời vẫn
lạc quan chuẩn bị để đón làn sóng đầu tư mới từ Mỹ và quốc tế. Sự kiện Tập đoàn
Trump đầu tư tại Hưng Yên, quê hương của TBT Tô Lâm, không chỉ mang ý nghĩa
kinh tế mà còn tạo động lực chính trị quan trọng, như một “đòn bẩy” cho dòng vốn
FDI đổ vào Việt Nam [5].
FDI
và Biển Đông
“Ngoại
giao kinh tế” và “ngoại giao biển đảo” là hai trụ cột quan trọng trong định hướng
đối ngoại của Tổng Bí thư Tô Lâm. Nếu dưới thời cố TBT Nguyễn Phú Trọng, đối
ngoại thường mang đậm sắc thái lý luận, thì thời kỳ của ông Tô Lâm lại chú trọng
nhiều hơn đến các lợi ích thực chất và cụ thể. Tổng Bí thư không chỉ tận dụng
các diễn đàn quốc tế để khẳng định lập trường của Việt Nam, mà còn tích cực
thúc đẩy đầu tư nước ngoài [FDI], tăng cường hợp tác kinh tế, và tìm kiếm cơ hội
mới để nâng cao vị thế quốc gia. Điển hình là trong các cuộc gặp với lãnh đạo Mỹ
và Nhật Bản [6], ông nhấn mạnh rằng Việt Nam sẵn sàng trở thành mắt xích trọng
yếu trong chuỗi cung ứng toàn cầu, nhất là trong bối cảnh căng thẳng thương mại
Mỹ – Trung. Những lợi thế như chi phí lao động thấp và vị trí địa - chiến lược
thuận lợi giúp Việt Nam thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư quốc tế, đặc biệt
trong các lĩnh vực công nghệ cao và năng lượng tái tạo. Chính cách tiếp cận
linh hoạt của Tổng Bí thư đã mang lại hy vọng vào một làn sóng FDI mới, hứa hẹn
tăng trưởng bền vững cho đất nước [7].
Về
vấn đề Biển Đông, đây là thách thức nhạy cảm mà mọi đời Tổng Bí thư đều phải xử
lý. Trong khi ông Nguyễn Phú Trọng thường nhấn mạnh luật pháp quốc tế và các cơ
chế đa phương, thì Tổng Bí thư Tô Lâm đã chủ động đi xa hơn, tham gia tích cực
vào các cuộc đàm phán song phương với các quốc gia liên quan. Việc tham gia sâu
hơn vào các cơ chế an ninh khu vực như các “tiểu liên kết” hay nâng cấp quan hệ
đối tác với các nước láng giềng là những bước đi cần thiết để Việt Nam bảo vệ lợi
ích quốc gia trước sự lấn lướt của Trung Quốc [8]. Việc các bên vừa nâng cấp
quan hệ Việt Nam – Malaysia lên CSP thứ 9 và các thỏa thuận hợp tác song phương
về Biển Đông là minh chứng rõ nét. Những sáng kiến này không chỉ giúp quản lý
và giảm thiểu căng thẳng trong khu vực, mà còn định vị Việt Nam như một quốc
gia trung tâm tại Đông Nam Á và một đối tác đáng tin cậy trên trường quốc tế
[9]. Dù chặng đường phía trước còn nhiều khó khăn, nhưng cách tiếp cận quyết
đoán và thực dụng của Tổng Bí thư Tô Lâm đang mở ra những cơ hội lớn để nâng
cao vị thế của Việt Nam.
Cơ
hội/Thách thức từ “kỷ nguyên mới”
Sự
dịch chuyển trọng tâm quyền lực quốc tế sang không gian FOIP, sự gia tăng của
các xu hướng đa cực hóa, và các vấn đề như chuyển đổi số, biến đổi khí hậu đang
mở ra nhiều hướng đi mới nhưng đồng thời đặt ra yêu cầu thích nghi cao hơn cho
quốc gia. Một trong những cơ hội lớn của Việt Nam là đất nước nằm ở vị trí chiến
lược trong khu vực Đông Nam Á, nơi đóng vai trò cầu nối giữa các nền kinh tế
phát triển và đang phát triển. Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang được
tái định hình, Việt Nam có thể trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị
này. Việc tham gia tích cực vào các hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới
như CPTPP và EVFTA đã chứng minh tầm nhìn chiến lược, không chỉ giúp mở rộng thị
trường xuất khẩu mà còn thúc đẩy các chuẩn mực quản trị kinh tế cao hơn. Đặc biệt,
xu hướng dịch chuyển đầu tư từ các nền kinh tế lớn sang các thị trường tiềm
năng có thể giúp Việt Nam thu hút nguồn vốn FDI chất lượng cao, từ đó thúc đẩy
đổi mới công nghệ và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Tuy
nhiên, thách thức không hề nhỏ! Việt Nam cần duy trì sự ổn định trong quan hệ đối
ngoại, đặc biệt là giữa các cường quốc đang có nhiều mâu thuẫn lợi ích. Sự cạnh
tranh Mỹ – Trung [10], tình hình căng thẳng ở Biển Đông và những bất ổn trong hệ
thống tài chính toàn cầu có thể tác động tiêu cực đến nền kinh tế. Hơn nữa, yêu
cầu cải cách nội tại cũng là một bài toán lớn. Để thực sự tận dụng được các cơ
hội, Việt Nam phải không ngừng cải thiện môi trường kinh doanh, tăng cường năng
lực thể chế và giải quyết triệt để các vấn đề như tham nhũng, tinh giảm bộ máy.
Không kém phần quan trọng là các thách thức từ bên trong, như nguy cơ tụt hậu về
công nghệ nếu không nhanh chóng bắt kịp xu hướng chuyển đổi số. Đồng thời, các
áp lực từ biến đổi khí hậu đòi hỏi Việt Nam phải xây dựng các chiến lược phát
triển bền vững, giảm phát thải và bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên một cách
hiệu quả.
Tựu
trung, “kỷ nguyên mới” mang đến cho Việt Nam cơ hội lịch sử để khẳng định vai
trò và vị thế trên trường quốc tế. Tuy nhiên, thành công không chỉ đến từ vị
trí địa - chính trị thuận lợi mà còn phụ thuộc vào năng lực nội tại, khả năng
thích ứng linh hoạt và sự đoàn kết của cả hệ thống chính trị lẫn nhân dân. Chỉ
khi tận dụng tốt các nguồn lực và vượt qua thách thức, Việt Nam mới có thể viết
tiếp câu chuyện phát triển bền vững trong giai đoạn đầy biến động này. Dù khó
khăn còn nhiều, “kỷ nguyên Tô Lâm” mở ra những triển vọng đáng kể để Việt Nam củng
cố vị thế quốc gia. Bằng cách phát huy tối đa nguồn lực hiện có và tiếp tục duy
trì sự chủ động, linh hoạt trong chiến lược ngoại giao, hy vọng Việt Nam có thể
đạt được những thành tựu vượt bậc và đặt chân lên con đường phát triển.
Tham
khảo:
[4] https://www.voatiengviet.com/a/tbt-ctn-to-lam-giua-hai-chuyen-cong-tac-dai-ngay-/7805978.html
[7] https://www.bbc.com/vietnamese/articles/ckgn91jel3ro
[8] https://www.voatiengviet.com/a/7796234.html
No comments:
Post a Comment