PANAMA DI TẢN HÒN ĐẢO ĐẦU TIÊN DO MỰC NƯỚC BIỂN DÂNG CAO (Người Việt Online)

 

Panama di tản hòn đảo đầu tiên do mực nước biển dâng cao  

Người Việt Online

June 4, 2024

https://www.nguoi-viet.com/the-gioi/panama-di-tan-hon-dao-dau-tien-do-muc-nuoc-bien-dang-cao/

 

GARDI SUGDUB, Panama (NV) – Trên một hòn đảo nhỏ ngoài khơi bờ biển Caribbean tại Panama, khoảng 300 gia đình đang gói ghém tư trang để chuẩn bị cho một sự thay đổi chưa từng có. Các thế hệ dân Gunas lớn lên tại Gardi Sugdub cống hiến cuộc đời cho biển cả và du lịch sẽ đánh đổi niềm say mê vào tuần này để đổi lấy sự kiên cố trên đất liền, phóng sự do hãng tin AP ghi nhận.

 

Người Gunas tại Gardi Sugdub là cộng đồng đầu tiên trong số 63 cộng đồng dọc theo vùng duyên hải Caribe và Thái Bình Dương tại Panama mà các viên chức chính phủ cũng như các khoa học gia dự đoán rằng họ buộc phải di tản do mực nước biển dâng cao trong những thập niên tới.

 

Vào một ngày gần đây, cư dân bản địa trên đảo chèo thuyền hoặc khởi động thuyền gắn máy để câu cá. Một số trẻ em mặc đồng phục học sinh còn vài em khác thì vận phục trang dệt may bản địa sặc sỡ gọi là “mola,” vừa trò chuyện vừa hối hả băng qua những con đường đất chật hẹp để đi học.

 

https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2024/06/GettyImages-2155331412-1536x1024.jpg

Một phụ nữ bản địa Guna chờ tàu trên đảo Gardi Sugdub để đưa vào đất liền Panama, ngày 3 Tháng Sáu, 2024 (Hình: MARTIN BERNETTI/AFP/Getty Images)

 

“Chúng tôi hơi buồn vì sắp phải xa xứ, chúng tôi sống trong những căn nhà này cả đời rồi, đó là nơi tình yêu biển cả khởi đầu, nơi chúng tôi câu cá, nơi chúng tôi tắm và nơi du khách ghé thăm, nhưng hòn đảo đang dần dần bị nhấn chìm, từng chút một,” theo Nadín Morales, 24 tuổi, chuẩn bị dời đi cùng mẹ, chú và bạn trai.

 

Một viên chức thuộc Bộ Gia Cư Panama cho biết có vài người quyết định ở lại hòn đảo này cho tới chừng nào họ thấy không còn an toàn nhưng không tiết lộ cụ thể là bao nhiêu người. Nhà chức trách sẽ không ép người dân phải rời đi, viên chức ẩn danh cho biết.

 

Gardi Sugdub là một trong khoảng 50 hòn đảo đông dân cư tại quần đảo thuộc lãnh thổ Guna Yala. Hòn đảo chỉ dài khoảng 366 mét và rộng 137 mét. Nhìn từ trên cao, Gardi Sugdub gần như có hình bầu dục với gai nhọn tua tủa được hàng chục bến tàu ngắn bao quanh, nơi người dân buộc thuyền bè.

 

Hàng năm, nhất là khi gió mạnh tràn vào vùng biển trong Tháng Mười Một và Tháng Mười Hai, nước dâng lên tới đường phố rồi tràn vào nhà. Biến đổi khí hậu không chỉ làm mực nước biển dâng cao mà còn làm đại dương ấm lên từ đó tạo ra những cơn bão dữ tợn hơn.

Dân Gunas cố gắng làm phần rìa hòn đảo kiên cố hơn bằng đá, cọc và san hô, nhưng nước biển vẫn tiếp tục tràn vào.

 

Cách đây hai thập niên, chính quyền tự trị của Guna quyết định rằng họ cần suy xét rời khỏi hòn đảo, nhưng vào thời điểm đó hòn đảo lại quá đông đúc. Tác động của biến đổi khí hậu càng làm người ta nghĩ tới chuyện di tản gấp rút hơn, Evelio López, một thầy giáo 61 tuổi trên đảo cho biết.

 

López dự tính cùng thân nhân chuyển tới địa điểm mới trên đất liền được chính phủ Panama phát triển với kinh phí $12 triệu. Những căn nhà bê-tông nằm trên một hệ thống đường sá được trải nhựa được tạo thành từ khu rừng nhiệt đới tươi tốt chỉ cách bến cảng hơn một dặm (2 kilometer), chỉ bằng một chuyến đi thuyền kéo dài tám phút, người dân sẽ tới được đảo Gardi Sugdub.

 

Rời bỏ hòn đảo này là “một thử thách lớn, vì hơn 200 năm văn hóa của dân tộc Gunas bắt nguồn từ biển cả, nên việc đi khỏi hòn đảo này làm lòng dạ chúng tôi áy náy vô cùng,” López nói. “Không còn biển khơi, không còn các hoạt động kinh tế mà chúng tôi gầy dựng trên hòn đảo và giờ đây chúng tôi sẽ lên đất liền, ở trong rừng. Để xem về lâu về dài chúng tôi sẽ sinh sống ra sao.”

 

Steven Paton, giám đốc chương trình giám sát vật lý thuộc Viện Smithsonian ở Panama, cho biết chiến dịch di tản “là hậu quả trực tiếp của biến đổi khí hậu đến từ việc mực nước biển dâng cao.”

 

Cư dân của một cộng đồng duyên hải thiểu số tại Mexico cũng phải lên đất liền vào năm ngoái sau khi hàng loạt các cơn bão nuốt chửng nhà cửa. Chính phủ các quốc gia đành phải hành động, từ thành phố đầm phá Venice tại Ý cho tới các cộng đồng duyên hải ở New Zealand.

 

Một nghiên cứu gần đây do Ban Giám Đốc đặc trách Biến Đổi Khí Hậu thuộc Bộ Môi Trường Panama thực hiện, với sự hỗ trợ của các trường đại học tại Panama và Tây Ban Nha, ước tính rằng từ đây tới 2050, Panama sẽ mất khoảng 2.01% lãnh thổ duyên hải do mực nước biển dâng cao.

 

Panama ước chừng tiêu tốn khoảng $1.2 tỷ để di tản khoảng 38,000 cư dân đối diện với mực nước biển dâng cao trong ngắn hạn và trung hạn, Ligia Castro, giám đốc biến đổi khí hậu thuộc Bộ Môi Trường Panama cho biết.

 

Trong nhiều năm qua, Gardi Sugdub và các hòn đảo khác dọc theo bờ biển Panama được lợi lộc từ du lịch quanh năm. (TTHN)