Nghĩ về một ‘’chiến thắng lịch sử’’
05/06/2023
https://www.danchimviet.info/nghi-ve-mot-chien-thang-lich-su/06/2023/28947/
Báo chí
trong nước lại được dịp gáy khản cổ: Việt Nam vừa ‘’đoạt chiến thắng lịch
sử’’ tại đại hội điện ảnh Cannes. Quên rằng cả hai đạo diễn đượd giải,
đều là những ‘’khúc ruột ngàn dặm’’, đang sống và hành nghề ở nước ngoài,
Trần Anh Hùng ở Pháp, Phạm Thiên Ân ở Mỹ, và đã gặp đủ khó dễ, cấm đoán ở VN.
Trần Anh Hùng, sau khi phim Cyclo, bị cấm chiếu ở VN, nói
không muốn về thực hiện phim ở VN nữa
Đạo diễn Trần Anh Hùng (trái) nhận giải tại Cannes
2023 (Ảnh: REUTERS)
Là người Việt, không ai không vui mừng khi thấy
người đồng hương thành công ở nước ngoài.
Nhưng thay vì vác cờ reo
hò chiến thắng, những người nắm vận mệnh quốc gia cũng nên tự hỏi: tại sao nhân
tài VN phải ra nước ngoài mới có thể hành nghề, mới phát triển được tài năng ?.
Chiến thắng lịch sử, nghe như pháo kích, lựu đạn. Chiến tranh chấm dứt từ gần nửa thế kỷ,
có lẽ cũng nên quên cái ngôn ngữ phân thây ưống máu quân thù.
Đây chỉ là một cuộc thi đua văn hoá
Tìm bất cứ cơ hội nào để ’’tự sướng’’ là
thói quen của một chế độ vừa kiêu ngạo lố bịch, vừa tự ty mặc cảm cùng mình.
Người ta không quên câu tuyên bố về Covid: virus nào tới VN cũng bị đánh bại !
Khoe chiến thắng lịch sử, cũng kỳ
cục như vác hình ‘’Bác’,’ chạy nhông nhông ngoài đường, khi thắng một
trận đá banh. Quên rằng, thứ nhất: thắng một trận đá banh ở Đông Nam Á không phải
chuyện kinh thiên động địa. Đông Nam Á không phải là xứ của football, như Âu
Châu hay Nam Mỹ. Thế giới không ai để ý tới các giải bóng tròn Đông Nam Á, được
coi như những trận đá banh tỉnh lẻ. Thứ 2: Bác Hồ không liên hệ gì tới chuyện
thắng bại, nếu không, phải lôi bác ra đấu tố những lần thảm bại.
Cũng vậy, chế độ không có công trạng gì trong
việc có người Việt được lãnh giải. Trái lại, phải tự đặt câu hỏi: tại sao mình
cấm đoán, hành hạ, nghiêm ngặt thế, mà vẫn có người thành công?. Bởi vì đam mê
nghệ thuật đôi khi lớn hơn cả những cấm đoán. Nhất là ngày nay người ta có cơ hội
chạy ra nước ngoài
Đọc báo VN người ta có cảm tưởng ở Cannes, chỉ
có 2 giải thưởng, rơi cả vào tay người Việt.
Cannes (một tỉnh trên bờ biển miền nam nước
Pháp) là nơi tổ chức đại hội điện ảnh quốc tế thường niên, mỗi lần trao trên dưới
mười giải, cho phim hay nhất, đạo diễn hay nhất, nam, nữ xuất sắc nhất vv.
Ba giải quan trọng, 1. Đứng đầu, cái đinh của
đại hội, là Palme d’0r, năm nay về tay nữ điện ảnh gia Pháp Justine Triet, với
cuốn phim Anatomie d’Une Chute, 2. Grand Prix ( Giải lớn),
về tay Jonathan Glazer, với tác phẩm Zone of Interest. 3. Prix
du Jury ( giải của ban giám khảo) được trao Aki Kaurismaki, với Les
feuilles mortes.
NÓI TIẾNG VIỆT
Lê Anh Hùng đoạt giả đạo diễn, với phim La
passion de Dodin Bouffant. Phạm Thiên Ân, giải Caméra d’Or, với L’Arbre
aux Papillons d’or
Báo chí trong nước làm rùm beng chuyện Phạm
Thiên Ân nói tiếng Việt khi nhận giải, coi như một anh hùng.
Nói tiếng Việt trên một diễn đàn quốc tế là một
điều hay. Nhưng nếu Phạm Thiên Ân, cũng làm như Merve Dizdar, giải nữ diễn viên
xuất sắc nhất, mượn diễn đàn quốc tế để nói về vấn đề nhân quyền trên đất nước
mình, chắc sẽ không một tờ báo nào nhắc tới tên Phạm Thiên Ân, dù nói tiếng Việt
Merve
Dizdar, người Thổ Nhĩ Kỳ, một nước dân chủ giả hiệu,
nằm trong tay nhà độc tài Erdogan, nơi quyền phụ nữ bị chà đạp, tuyên bố: tôi
tặng giải này cho tất cả các phụ nữ từ chối thân phận mà xã hội đã dành cho họ,
tiếp tục tranh đấu, dù phải hy sinh tính mạng, không tuyêt vọng trong bất cứ
hoàn cảnh nào, cho tất cả các tâm hồn dũng cảm, đang chờ những ngày tốt đẹp mà
người Thổ Nhĩ Kỳ đáng được hưởng’’.
Hãnh diện khi người nhận giải là người Việt,
nhưng khi Tưởng Kế Quan, Oscar diễn viên nam, tuyên bố ông là ‘’boat people’’, một cách nhắc lại
thảm kịch của hàng triệu vượt biển tìm đường biển tìm đường sống năm 75, ông hết
được báo chí Đảng coi là một khúc ruột ngàn dậm, chỉ là một người gốc Tàu
Lê Anh Hùng là một điên ảnh gia quen thuộc, kể
từ khi ông đoạt giải Caméra d’Or, ở Cannes, với Mùi đu đủ xanh, năm
1993, giải Sư Tử Vàng, với phim Cyclo, năm 1995. Cha mẹ gốc
Nam Đàn, Nghệ An, di cư vào Nam năm 1954, sinh sống ở Lào từ 1973, ở Pháp từ
75. Cuốn phim Cyclo bị cấm chiếu ở VN, vì không mô tả xã hội VN bạo
tàn, không tốt đẹp, tuyệt vời, như trong media nhà nước, dù kịch bản đã bị được
các quan chức sửa chữa nhiều lần.
Thái Kế Toại kể một giai thoại: trong Cyglo có
cảnh một đứa nhỏ bôi sơn đỏ, chạy ra đường, bị xe cán chết. ‘’Gíam sát
viên không yên tâm, vì mầu đỏ có thể gây phản cảm, đề nghị thay bằng …sơn
xanh ‘’
Mặc dù Trần Anh Hùng chấp nhận thay nhiều đoạn,
cuốn phim vẫn bị cấm, và đạo diễn được coi là người chống chế độ.
Cuốn phim của Trần Anh Hùng, La
Passsion de Dodin Bouffant, đoạt giải đạo diễn năm nay, không liên hệ
gì tới VN, kể chuyện mối tình trong bối cảnh thế kỷ 19, của 2 nhân vật chính,
do các diễn viên Pháp, Benoit Magimel và Juliette Binoche thủ diễn, nói về mối
tình của họ, và đam mê của họ đối với nghệ thuật nấu nướng.
Một phần lớn cuốn phim dành cho việc thực hiện
những món ăn, được coi như những tác phẩm nghệ thuật. Điều đó có vẻ lạ với nhiều
người, nhưng với người Pháp thì không, vì ẩm thực ở Pháp vẫn được coi như nghệ
thuật, các chefs nấu ăn được coi như nghệ sĩ.
L’arbre aux papillons d’or, cuốn
phim thứ 3 của Phạm Thiên Ân, giải Caméra d’or kể chuyện một người mang xác một
người thân về Saigon sau một tai nạn xe hơi
ĐIỆN ẢNH Á CHÂU
Báo chí Đảng coi 2 giải thưởng điện ảnh năm
nay là ‘’chiến thắng lịch sử’’, quên rằng từ thế kỷ trước, điện ảnh các nước Á
Châu đã tiến vượt bực, không còn đôi chút mặc cảm đối với Tây Phương. Ấn Độ là
nước thực hiện nhiều phim nhất thế giới. Những điện ảnh gia Ấn Độ, S.Ray
(1921-1992), Nhật Akira Kurosawa (1910-1998) hay Ozu (1903-1963) được coi là bậc
thầy của điện ảnh thế giới của thế kỷ 20.
Phim Nhật, Nam Hàn, Đài Loan, Hongkong (khi
chưa bị Bắc Kinh kiểm soát) đã làm mưa làm gió tại các đại hội điện ảnh quốc tế,
vì kỹ thuật mới, cái nhìn lạ.
Trong khi VN lúi húi thực hiện những cuốn phim
tuyên truyền lố bịche ngớ ngẩn, từ 1980, hàng trăm phim Á Châu đã chiếm giải đủ
loại. Palme d’Or, giải thưởng chính, giải uy tín nhất của
đại hội điện ảnh Cannes, đã 4 lần về tay Nhật, 1 Thái Lan, 1 Trung Hoa, 1 Nam
Hàn. Palme d’or năm ngoái 2022 được trao tặng cho cuốn
phim Parasite, của điện ảnh gia Nam hàn Bong Joon-ho.
Điện ảnh, âm nhạc ngày nay là một ngành nghệ
thuật quan trọng, không những trên phương diện văn hoá. Tại nhiều quốc gia,
phim ảnh, dĩa hát mang lại ngoại tệ lớn hơn cả kỹ nghệ, kể cả kỹ nghệ xe hơi.
Chính vì vậy mà nhiều nước, thí dụ Nam Hàn, có những kế hoạch và dự án đại quy
mô để sản xuất phim ảnh âm nhạc. Chỉ cách đây vài năm, không ai quan tâm tới nhạc
Hàn, ngày nay, họ đứng trong những hàng đầu, sẵn sàng cạnh tranh với các đại cường.
Trong khi đó, VN vẫn chỉ xuất cảng
lao động, mồ hôi và nước mắt.
Thế kỷ này là thế kỷ của chất xám. Người Việt
không thua gì ai, không sinh ra để làm nô lệ. Chỉ cần cởi trói cho họ tự do suy
nghĩ, sáng tác, làm phim, làm nhạc để phát huy văn hoá, và từ đó phát triển
kinh tế. Như tại bất cứ một quốc gia bình thường, trưởng thành nào trên thế giới.
Bao giờ một người Việt nhận một giải thưởng quốc tế chỉ là một tin vui,
không còn là một chiến thắng lịch sử ?
Từ Thức
No comments:
Post a Comment