Vụ
Wagner nổi loạn: Lukashenko có bảo toàn được tính mạng cho Prigozhin?
Thu Hằng - RFI
Đăng ngày: 29/06/2023 - 12:06
Số phận
Yevgeny Prigozhin, ông chủ tập đoàn lính đánh thuê Wagner, đã được tổng thống
Belarus đề cập với tổng thống Nga. Chính ông Alexander Lukashenko xác nhận đã
thuyết phục đồng nhiệm Putin không nên giết lãnh đạo Wagner. Thành công trong
việc làm trung gian đã nâng vai trò của tổng thống Lukashenko. Tuy nhiên, đón
nhận Prigozhin là « ôm bom nổ chậm » hay là « bảo
hiểm nhân thọ » cho ông Lukashenko ? Tổng thống Belarus bảo
toàn được tính mạng cho Prigozhin ?
Ảnh minh họa : Mặt nạ tổng thống Nga Vladimir Putin
(P), chủ tập đoàn lính đánh thuê Wagner Yevgeny Prigozhin (G) và tổng thống
Belarus Alexander Lukashenko, được bán tại một cửa hàng lưu niệm ở St.
Petersburg, Nga, ngày 19/03/2023. AP - Dmitri Lovetsky
Lukashenko
tự hào về nhiệm vụ hòa giải
Chính tổng thống Lukashenko khẳng định ông chủ Wagner đã đến Belarus ngày
27/03/2022. Vai trò trọng tâm trong các cuộc đàm phán liên quan đến vụ nổi loạn
của Prigozhin được ông thuật lại trong cuộc họp trước đông đảo đại diện quân đội
và cảnh sát hôm 27/06. Ông nhấn mạnh : « Tôi đã nói với
Putin : Hạ Prigozhin thì dễ thôi, lần thứ nhất không được thì lần thứ hai
sẽ được. Nhưng tôi đã nói với ông ấy là không thể làm điều đó vì những kẻ này
có thể làm mọi việc ».
Còn với Prigozhin, sau 30 phút nói chuyện điện thoại, cuối cùng tổng thống
Belarus cũng xoa dịu được lãnh đạo tập đoàn lính đánh thuê Wagner : «
Tôi nói với ông ấy : Sẽ không ai giao Shoigu hay Gerassimov cho ông, nhất
là trong hoàn cảnh hiện nay, ông biết rõ Putin như tôi ! Ông ấy trả lời :
Chúng tôi muốn công lý, chúng tôi sẽ đi đến Matxcơva ! Và tôi nói với ông ấy rằng
như thế thì ông ấy sẽ bị nghiền nát như ruồi ».
Tuy nhiên, tổng thống Belarus tỏ ra khiêm tốn, không nhận mình « là
anh hùng » vì theo ông, phải hành động như vậy, vì « nếu
Nga sụp đổ, chúng ta cũng sẽ chịu chung số phận ». Sau khi tổng thống
Nga cho phép những lính Wagner tham gia vụ « binh biến » hôm
24/06 được sang Belarus, Minks đang cho xây dựng nhiều doanh trại để dự kiến
đón khoảng 7.000 đến 8.000 quân của Wagner, theo nguồn tin độc lập Verska của
Nga. Họ sẽ làm gì ở Belarus ? Trả lời đài RFI ngày 28/06, nhà sử học,
chính trị học Bruno Drweski, giảng viên trường Inalco, Paris, đưa ra ba giả
thuyết :
« Liệu họ đến Belarus với tư cách là người
« tị nạn chính trị » ? Có nghĩa là họ sẽ sống ở Belarus mà không
tham gia vào các hoạt động chính trị hoặc chính trị-quân sự. Giả thuyết thứ hai
là những người này có thể phục vụ chính quyền Belarus dù trong luật pháp nước
này không có điều nào cho phép lực lượng dân quân hoạt động. Giả thuyết thứ ba
là Wagner có những hoạt động đặc biệt ở châu Phi, nên cũng không loại trừ khả
năng những người đến Belarus sẽ được thuyên chuyển ra nước ngoài để tăng cường
cho các chiến dịch mà Wagner tiến hành ở các nơi khác trên thế giới ».
Lukashenko
ôm « bảo hiểm nhân thọ » hay « bom nổ
chậm » ?
Tuy nhiên, giới chuyên gia đưa ra hai nhận định trái ngược nhau về quyết
định tiếp đón Prigozhin và khoảng 7.000 đến 8.000 quân Wagner trên lãnh thổ
Belarus: Hoặc tổng thống Belarus củng cố thêm quyền lực , hoặc ông Lukashenko
ôm « quả bom nổ chậm », vì nhiều nguy cơ có thể xảy
ra, kể cả nguy cơ bị làm phản.
Nhà đối lập Belarus Vitali Shkliarov cho rằng tổng thống Belarus đã biết
tận dụng cơ hội để giữ vai trò chính trị quan trọng. Trả lời báo mạng L’Express
ngày 27/06, ông so sánh « Prigozhin như một kiểu bảo hiểm nhân thọ
cho Lukashenko ». Tổng thống Belarus có thể sử dụng lực lượng Wagner để
củng cố quyền lực vì « ông biết rằng quân đội của ông không tinh
nhuệ, không trung thành, như chúng ta đã thấy trong các sự kiện năm 2020 ».
Tương tự, nhà chính trị học Nga Sergei Markov, được nhật báo Moskovski
Komsomolets trích dẫn, cũng cho là tổng thống Lukashenko có thể khai thác kinh nghiệm
của lính Wagner để « huấn luyện quân đội Belarus ».
Điều này đã được tổng thống Belarus nhấn mạnh khi trả lời phỏng vấn tại
Minks ngày 27/06 : « Nếu chỉ huy của Wagner đến và giúp
Belarus thì đây sẽ là một kinh nghiệm (quý báu). Các tay súng của họ
tấn công ở chiến tuyến… Họ sẽ cung cấp cho chúng tôi những thông tin quan trọng.
Họ sẽ cố vấn cho chúng tôi về các loại vũ khí, loại nào thì hoạt động tốt, loại
nào không. Chúng tôi và các chỉ huy quân sự của chúng tôi nhất quyết sẽ gặp họ,
để thảo luận về chiến thuật, vũ khí, tấn công, phòng thủ. Đó là những điều vô
giá mà chúng tôi có thể học hỏi từ Wagner ».
Tuy nhiên, theo nhà chính trị học Belarus Vadum Guiguine, được Courrier
International trích dẫn, một điều chắc chắn là « nếu Wagner lập bản
doanh ở Belarus, tập đoàn lính đánh thuê sẽ không bao giờ nhận được vị trí như ở
Nga. Lukashenko không thể dung thứ cho những nhóm hoạt động tên lãnh thổ
Belarus mà không tuân theo cấp trên ». Dù thân quen với Prigozhin, tổng
thống Belarus có lẽ cũng sợ sức mạnh, sự hung hãn, bốc đồng của chủ tập đoàn
lính đánh thuê Nga. Giang tay đón Wagner, liệu tổng thống Lukashenko có "ôm
bom nổ chậm" không ?
Ngoài nguy cơ đối với cá nhân ông Lukashenko, trả lời RFI, Franak
Viakorka, cố vấn chính của nhà đối lập Sviatlana Tsikhanouskaya hiện
sống lưu vong, còn cho rằng sự hiện diện của Prigozhin và Wagner là « mối
nguy hiểm » cho Belarus :
« Sự hiện diện của các nhóm quân của Progozhin
trên lãnh thổ Belarus sẽ gây những hậu quả nguy kịch. Nhất là đối với xã hội
Belarus, đối với nền độc lập của Belarus. Và dĩ nhiên là với cả các nước láng
giềng như Ba Lan, Litva, Latvia. Tôi nghĩ chính bản thân Lukashenko cũng không
ý thức được những hậu quả, những rủi ro và đe dọa mà sự hiện diện của hàng
nghìn kẻ đánh thuê này đè nặng lên đất nước chúng tôi. Đáng buồn là chính những
người dân Belarus, không hề can thiệp, lại là nạn nhân của những sự kiện xảy ra
cuối tuần qua ! Cuộc khủng hoảng nội bộ Nga đã lan sang cả đất nước chúng
tôi. Tại sao ? Chúng tôi không hiểu. Người dân Belarus không muốn những
toán quân Nga, không muốn có lính đánh thuê Nga trên lãnh thổ của họ. Không hề ! ».
Prigozhin được
an toàn ở Belarus ?
Nếu như số phận của Wagner đang dần được định đoạt thì số phận của ông chủ
Prigozhin vẫn là một câu hỏi lớn. Trong buổi phỏng vấn với L’Express ngày
25/06, giáo sư người Anh Sergey Radchenko, đại học Johns Hopkins và Trung tâm
Henry Kissinger, chuyên gia về Chiến tranh lạnh cho rằng sau vụ Wagner nổi loạn, « tuổi
thọ » của Progozhin sẽ bị giảm. Ông nhắc lại :
« Putin coi trọng lòng trung thành hơn cả.
Ông ta không quan tâm đến đất nước, mà chỉ quan tâm đến bản
thân. Phản bội Putin tương đương với nhận án tử hình. Chúng ta đã thấy
điều đó nhiều lần trong thời gian qua, từ Litvinenko đến Skripal. Putin
không ngừng truy lùng những người mà bị cho là đã phản bội ông
ta. Mặt khác, xung quanh ông là những người bất tài, nhưng trung
thành, chẳng hạn như Shoigu. Còn Prigozhin thì đã công
khai tự coi mình là kẻ thù của Putin. Vậy làm sao ông ta có thể
sống tiếp ? Nếu Prigozhin từ bỏ Wagner thì ông ta sẽ
chết. Đây là lý do tại sao tương lai của tập đoàn bán quân sự này sẽ là
chìa khóa cho mọi chuyện ».
Trong khi đó, theo nhà chính trị học Nga Sergei Markov, được nhật báo
Moskovski Komsomolets trích dẫn, trong mắt Vladimir Putin, lãnh đạo của Wagner
dường như không còn tồn tại. Trong bài diễn văn đọc trên truyền hình ngày
26/06, chủ nhân điện Kremlin đã tránh nhắc đến tên Prigozhin. Phát biểu của tổng
thống Nga được hiểu theo kiểu : « Những gì diễn ra là một cuộc nổi loạn
và phản bội. Prigozhin là kẻ ác, còn những chiến binh của Wagner là anh hùng của
chúng ta, họ đã bị lừa dối. Xã hội Nga đã cư xử đúng. Mục tiêu của Matxcơva là
tránh một bể máu. Nhưng nếu không đạt được thỏa thuận, cuộc binh biến sẽ bị dập
tắt. Hãy chú ý, tôi giữ lời hứa rằng những người không hài lòng thì rời khỏi đất
nước ».
Khi được trang L’Express hỏi liệu Prigozhin có được an toàn ở Belarus
không, nhà đối lập Belarus Vitali Shkliarov, khẳng định : « Không. Nước
này (Belarus) đầy tình báo Nga nằm vùng. Và nếu như Kremlin
kêu gọi dẫn độ Progozhin, Belarus sẽ dâng Progozhin ngay, vì nước này phụ thuộc
vào nguồn tài chính của Nga. Nên biết rằng Lukashenko là một nhà độc tài, tệ
hơn cả Putin. Những năm gần đây, ông ấy đã bắt giữ gần 40.000 người, tương
đương với khoảng 2% dân số ».
---------------------------
Các nội
dung liên quan
Hậu
vụ Viktorovich Prigozhin nổi loạn, tương lai nào cho Wagner ở châu Phi ?
Wagner
nổi dậy : Putin xuống giá, Prigojine khó toàn mạng
Lãnh
đạo Wagner biện minh cho cuộc nổi loạn
No comments:
Post a Comment